منبت کاری از صنایع دستی چوبی می باشد. به کنده کاری روی چوب منبت کاری گفته می شود. منبت از ریشه ی نبات به معنای محل رویش نبات یا گیاه می باشد. در این هنر بیش تر از نقوش گل و گیاهان استفاده می شود و شاید دلیل نامگذاری این هنر نیز همین مورد بوده است. با توجه به اسناد و مدارک موجود منبت کاری در ایران، سابقه این صنعت به ۱۵۰۰ سال می رسد و دوران اوج این هنر مانند خاتم کاری، در دوران صفویه بوده است.
قدیمی ترین اثر منبت کاری باقی مانده در ایران یک لنگه در چوبی بزرگ متعلق به مسجد جامع عتیق شیراز است که مربوط به قرن سوم هجری است. این در دارای زیرسازی از چوب تبریزی است و روی آن رگه هایی از چوب گردو یافت می شود و به شکل زیبایی تزیین شده است.
بر اساس انواع روش های ساخت منبت این هنر به سه دسته تقسیم می شود:
۱-حکاکی ۲- برجسته نمایی ۳- پیکر تراشی
انواع چوب هایی که در منبت استفاده می شوند عبارتند از: چوب گردو، گلابی، چنار، نارون، راش، چوب تبریزی و … .
ابزار منبت کاری:
مهم ترین ابزار منبت کاری مغار است که برای کندن و تراش دادن چوب است. سوهان، گیره نجاری، میز، چسب چوب، دریل برقی، چکش و … دیگر ابزار مورد نیاز در منبت کاری هستند.
برای انجام منبت کاری ابتدا طرح مورد نظر را روی چوب کشیده و سپس با ابزار مذکور حکاکی شده و در نهایت به صورت برجسته و حجم دار درآورده می‌شود.
مهم‌ترین شهرهایی که از زمان‌های قدیم به منبت کاری می‌پرداختند شهر تاریخی تویسرکان و ملایر در استان همدان، و گلپایگان در استان اصفهان و آباده در استان فارس است. همچنین در شهر بوشهر و ارومیه نیز عده‌ای به منبت کاری اشتغال دارند. در دیگر شهر های ایران نیز منبت کاری رواج دارد.
منبت کاری از هنرهای دستی ظریف می باشد که نیاز به دقت و حوصله ی زیاد دارد.
