زراعت گیاهان داروئی “بابونه”
بابونه گیاهی معطر می باشد که در کنار مزارع و جاده ها به صورت خودرو می روید. این گیاه موجب سلامتی معده و تقویت مغز می شود.
بابونه گیاهی معطر می باشد که در کنار مزارع و جاده ها به صورت خودرو می روید. این گیاه موجب سلامتی معده و تقویت مغز می شود.
از مواد مؤثره حاصل از گل های بابونه برای بر طرف کردن:
عوارض معده، سوء هاضمه، رفع تورّم، به عنوان ضد عفونی کننده و داروی پوستی استفاده می کنند.
از عصاره گیاه بابونه در صنایع بهداشتی و آرایشی نیز بهره می گیرند.
گیاهشناسی بابونه:
خانواده: آفتابگردان
جنس و گونه: Matricaria chamomilla
این گیاه دارای سه گونه عمده می باشد:
۱- بابونه اصلی
۲- بابونه گاوی
۳- بابونه رومی
در مناطق مدیترانه ای به وفور می روید.
ارتفاع گیاه تا ۸۰ سانتیمتر
ساقه ها به حالت ایستاده
برگ ها باریک، نیزه ای شکل با بریدگی های عمیق، سطح صاف و بدون کُرک، متناوب گل ها در انتهای ساقه های اصلی و فرعی.
گل ها در دو نوع: زبانه ای و لوله ای
گل های زبانه ای فقط ماده و گل های لوله ای تماما دوجنسی هستند.
میوه از نوع فندقه
گل های بابونه را پس از جمع آوری خشک می کنند سپس ماده مؤثره “کامازولن”(Chamazulen) و “بیسابولول (Bisabolol) “را از آنها استخراج می نمایند.
نیازهای رشد بابونه:
در خاک های سبک با PH 6.8-5 به خوبی رشد می کند.
گیاهی مقاوم به شوری است امّا بوته های کوچکتری را در این شرایط تولید می کند.
وجود آهک و مواد آلی در خاک بر رشد این گیاه می افزایند.
بابونه نسبت به خشکی مقاوم است امّا در مرحله پنجه زنی نیازمند رطوبت کافی می باشد.
بهترین دما: ۲۵ – ۲۰ درجه سانتیگراد
صفر گیاهی: ۶ درجه سانتیگراد
بابونه در اوایل رشد به سرما مقاوم ولی در مرحله زایشی به سرما حساس است.
بابونه نیازمند نور شدید برای ورود به مراحل زایشی است.
نور شدید بر مقدار اسانس می افزاید.
بابونه در مناطقی با بارندگی ۵۰۰ – ۴۰۰ میلیمتر به صورت دیم به عمل می آید.
آماده سازی زمین و کاشت:
زیر و رو کردن بقایای گیاهی با شخم در پائیز
دیسک و ماله زدن زمین
بابونه را می توان به صورت کاشت مستقیم بذر در زمین اصلی و یا کاشت در خزانه و سپس نشاء بوته های جوان در زمین اصلی تکثیر نمود.
مدت کاشت در خزانه ۶ – ۴ هفته است (تا مرحله ۶ – ۴ برگی)
بابونه را به صورت کرتی و یا جوی- پشته ای می کارند.
زمان کاشت بابونه: اواخر پائیز، اواخر زمستان، اواخر بهار، اواخر تابستان
کاشت بذور بابونه باید کاملاً سطحی و سپس چسباندن بذور با غلطک سبک انجام پذیرد.
تراکم کاشت: ۵۰ × ۱۵ – ۱۰ سانتیمتر
مقدار بذر: ۴ کیلوگرم در هکتار در روش مستقیم و یا ۰.۸–۰.۵ کیلوگرم در هکتار در روش خزانه گیری
دوره رشد: ۷۰ – ۵۰ روز برای برداشت گل ها و ۱۰۰ – ۹۰ روز برای برداشت بذرها طی ۱۵ روز می توان ۳ – ۲ برداشت انجام داد.
تناوب زراعی بابونه با لگوم ها و گیاهان وجینی توصیه می گردد.
کوددهی: گیاه بابونه نیازمند ۵۰ – ۳۰ کیلوگرم ازت، ۷۰ – ۵۰ کیلوگرم پتاس و ۷۰ – ۵۰ کیلوگرم فسفر خالص در هکتار است .
آبیاری: بابونه مقاوم به خشکی است ولیکن در دوره پنجه زنی یعنی ۳ هفته بعد از کشت بذور به آب کافی نیاز دارد.
واکاری: با توجه به امکان انتقال بذور کاشته شده از طریق آبیاری و یا باد بهتر است به واکاری توجّه شود.
علف های هرز: مبارزه مکانیکی با علف های هرز در مراحل اولیه رشد گیاهان هرز و پس از ۶ – ۴ برگی گیاه اصلی صورت پذیرد.
کاربرد علف کش “مالوران” به میزان ۴ – ۳ کیلوگرم در هکتار به صورت محلول پاشی در فاصله دو برگی تا ساقه دهی گیاه امکان پذیر است.
برداشت محصول:
برداشت بابونه در زمان باز شدن کامل گل های سفید که گل های زبانه ای به صورت افقی قرار می گیرند، انجام می شود.
برداشت قبل از ظهر بر مقدار اسانس محصول می افزاید.
برداشت دستی به صورتی که کمترین مقدار دُ مگل ها برداشت گردند.
گل ها باید بلافاصله در سایه خشک شوند.
دمای خشک کردن با دستگاه ۶۰ – ۴۰ درجه سانتیگراد است.
زمان برداشت بذور در موقع قرار گرفتن گل های زبانه ای به حالت عمودی و رو به سمت پائین و قهوه ای شدن گل های لوله ای است.
عملکرد گل تازه: ۲۰۰۰ – ۵۰۰ کیلوگرم در هکتار
عملکرد گل خشک: ۶۰۰ – ۳۰۰ کیلوگرم در هکتار
عملکرد بذر: ۱۵۰ – ۳۰ کیلوگرم در هکتار
منابع و مآخذ:
۱) آخوندزاده، ش – ۱۳۷۹ – دایرة المعارف گیاهان دارویی – جهاد دانشگاهی تهران
۲) آریاپور، ع و همکاران – ۱۳۸۹ – گیاهان دارویی، معطر و صنعتی جنگل و مرتع – مؤسسه آموزش عالی علمی کاربردی کشاورزی
۳) اکبری نیا، احمد – ۱۳۸۲ – بررسی عملکرد و ماده مؤثره زنیان در سیستم های کشاورزی متداول، ارگانیک و تلفیقی – پایان نامه دکتری دانشگاه تربیت مدرس
۴) امیدبیگی، رضا– ۱۳۷۹ – تولید و فرآوری گیاهان دارویی، جلد سوّم – آستان قدس رضوی
۵) امیدبیگی، رضا – ۱۳۷۶ – رهیافت های تولید و فرآوری گیاهان دارویی، جلد دوّم – طراحان نشر
۶) اهوازی، مریم و همکاران – ۱۳۸۹ – بذر گیاهان دارویی، جلد اوّل – جهاد دانشگاهی تهران
۷) برنا نصرآبادی، فاطمه – ۱۳۸۴ – اثر زمان های مختلف بر رشد، عملکرد و مقدار اجزاء تشکیل دهندۀ اسانس بارشبی – پایان نامه کارشناسی ارشد تربیت مدرس
۸) پورفخاران، م و همکاران – ۱۳۹۰ – راهنمای جامع گیاهان دارویی، جلد دوّم – گنجینه سلامت
۹) جعفرنیا، س و همکاران – ۱۳۸۸ – راهنمای جامع و مصوّر خواص و کاربرد گیاهان دارویی – مجتمع آموزش کشاورزی سبز ایران
۱۰) حجازی، اسداله – ۱۳۷۲ – کلید بذرشناسی برای رشته های کشاورزی، جلد دوّم – جهاد دانشگاهی ماجد
۱۱) زرگری، علی – ۱۳۷۶ – گیاهان داروئی، جلد چهارم – دانشگاه تهران
۱۲) صمصام، ش – ۱۳۷۴ – پرورش و تکثیر گیاهان دارویی – نشر مانی
۱۳) طاهریان، کاظم – ۱۳۷۴ – اطلاعات گیاهان دارویی – مرکز تحقیقات منابع طبیعی سمنان
۱۴) عمویی، ع.م – ۱۳۸۸ – زراعت گیاهان دارویی و معطر، جلد اوّل – مؤسسه آموزش عالی علمی کاربردی کشاورزی
۱۵) قهرمان، ا – ۱۳۶۲ – فلور ایران – مؤسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع
