کشاورزی ساوه و زرندیه؛ پرظرفیت اما نیازمند توجه

به گزارش ایرنا، با وجود فقر منابع آب در این مناطق اما کشاورزان خلاق توانسته اند که با روی آوردن به کشت های صنعتی و پربازده تولیداتی پرحجم و با اشتغال بالا داشته باشند.

توسعه باغات پسته در شهرستان زرندیه در یک دهه اخیر سبب شد که اکنون علاوه بر رفسنجان، برند جدید و خوشنام پسته این شهرستان هم قد علم کند و در کشورهای اروپایی و حاشیه خلیج فارس یکی از پرمشتری ها باشد.

حتی کار به احداث پایانه صادراتی پسته کشیده شد و فرایند تاسیس این مرکز در حال اجرا است که با تکمیل آن و نزدیکی شهرستان زرندیه به فرودگاه امام و همچنین خط ریلی می تواند افزایش سطوح باغی و صنایع تبدیلی این محصول را به همراه داشته باشد همانگونه که در شهرستان ساوه به عنوان برند تولید انار ایران، زمزمه های احداث پایانه صادراتی این محصول شنیده می شود زیرا سالانه دست کم ۱۵۰ هزار تن از این محصول تولید می شود که بخشی از آن در بازارهای داخلی مصرف و بخش دیگری در کارخانه های فرآوری کنستانتره و آبمیوه به مشتقات مخصوصی تبدیل و روانه کشورهای شرق آسیا، روسیه و حتی اروپا می شود.

در سالهای اخیر و با حمایت هایی که از رونق تولیدات بخش کشاورزی و ایجاد صنایع و کارگاههای کوچک و زودبازده در مناطق روستایی شد، شاهد بازگشت شمار زیادی از روستائیان مقیم شهرها به زادگاهشان هستیم که فرایند مهاجرت را از روستا به شهر، معکوس کرده است.

در ساوه ۱۳۵ هزار هکتار اراضی زراعی و سطوح باغی وجود دارد که با احتساب تولیدات سایر بخش های حوزه کشاورزی از قبیل دام و طیور، صنعت آبزی پروری و زنبور عسل این امکان را فراهم کرده است که سالانه تا ۶۰۰ هزار تن محصول تولید و به بازارهای مصرف هدایت شود.

ماهیت صنعتی شهرستان های ساوه و زرندیه و وجود کارخانه های متعدد در زمینه صنایع تبدیلی بخش کشاورزی باعث توجیه هرچه بیشتر فعالیت های کشاورزی، باغداری و امور مربوط به دام و طیور شده است زیرا مشتریان دست به نقدی برای خرید محصولات در همین جغرافیا وجود دارد که نمونه آن را می توان در حوزه انار ساوه مشاهده کرد.

بزرگترین شهرک گلخانه ای کشور با تولید محصولاتی چون توت فرنگی، فلفل، گوجه فرنگی، بادمجان و گل های شاخه بریده همچنین بزرگترین مزرعه پرورش شترمرغ در زرندیه در کنار فضاهای گلخانه ای منطقه خشکرود این شهرستان فقط گوشه ای از خلاقیت کشاورزان پرتلاش این مناطق است.

اما در حوزه آب، روز گذشته مدیرعامل شرکت آب منطقه ای استان مرکزی اعلام کرد که همچچنان وضعیت دشت های ساوه در شرایط بحرانی قرار دارد و نیاز است که مصرف این ماده حیاتی مدیریت و کنترل شود.

سد الغدیر ساوه پس از ۲۲ سال در سال ۱۳۹۸ سرریز کرد و ظرفیت ۲۷۸ میلیون مترمکعبی آن باعث شد که با تصمیم مدیران آب منطقه ای بخش زیادی از این ذخایر برای توسعه فعالیت های کشاورزی اختصاص یابد که دستاورد آن احیای بسیاری از اراضی لم یزرع بود و رونق تولیدات باغی و زراعی را در دشت مرکزی ساوه به مرکزیت دهستان یل آباد به همراه داشت.

فارغ از داشته های بخش کشاورزی و ظرفیت های این حوزه، مشکلات و تنگناهایی نیز بر سر راه بهره برداران و تولیدکنندگان ساوه و زرندیه وجود دارد که با اراده مسئولان قابل حل است و سفر روز شنبه هفته جاری اعضای کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی به این شهرستان ها نیز در همین راستا بود.

حل مشکل اسناد مالکیتی کشاورزان،  نهاده های دامی و زراعی و خرید تضمینی محصولات در دستور کار خانه ملت

رئیس کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی در جریان سفر به ساوه و زرندیه با پراهمیت توصیف کردن ظرفیت های بخش کشاورزی این مناطق از اراده مجلس برای حل مشکلاتی از قبیل صدور اسناد کشاورزی برای حدود ۴۰۰ روستای این شهرستانها که به منابع طبیعی دچار اختلافاتی هستند خبر داد و همچنین نحوه توزیع و تعدیل آب چاههای منطقه زرندیه به خصوص در حوزه خرقان و خشکرود را متناسب با نیازهای واقعی مورد تاکید قرار داد.

«سید جواد ساداتی نژاد» اظهار داشت: طبق نقشه های کاداستر، منابع طبیعی بر بسیاری از اراضی مالکیت دارد و در حوزه روستاها تعارض هایی در خصوص مالکیت کشاورزان بر مستثنیات از یک سو و سازمان منابع طبیعی را شاهد هستیم؛ از این رو باید با مذاکره این مشکلات را یک بار برای همیشه در سطح کشور برطرف کنیم.
رئیس کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی گفت: اداره کل منابع طبیعی استان مرکزی با تهیه نقشه های کاداستر برای افزون بر یک میلیون هکتار از اراضی در سطح کشور پیشرو است و با استفاده از این منابع اطلاعاتی می توان چالش های احصای مالکیت، اخذ سند و تغییر کاربری اراضی را رفع و رجوع کنیم.
وی با اشاره به بازدیدی که از یک واحد تولید خوراک دام در زرندیه انجام شد، اظهار داشت: با توضیحاتی که مسئولان این کارخانه ارائه کردند به این نتیجه رسیدیم که اگر نهاده ها به کارخانه ها اختصاص و از این طریق خوراک آماده را به صورت متوازن و استاندارد در بین مرغداری ها توزیع کنیم حدود ۱۵ درصد در واردات نهاده های دامی کشور صرفه جویی خواهد شد که علاوه بر انجام یک فعالیت اقتصادی منجر به افزایش ظرفیت تولید گوشت بر اساس میزان مصرف خوراک می شود و امیدواریم با همراهی وزارت جهاد کشاورزی این مسأله محقق شود.

رئیس کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی با اشاره به حذف ارز ترجیحی برای تامین نهاده های مورد نیاز کشاورزان و تولیدکنندگان حوزهه دام و طیور به خصوص مرغداری ها از تصویب طرحی خبر داد که بر اساس آن تا حد زیادی از زیان تولیدکنندگان کاسته می شود و دولت هم برای خرید محصولات به صورت تضمینی و با قیمت های بالاتر از آنچه تا قبل از مصوبه اعمال می شد، اقدام خواهد کرد.

وی با بیان اینکه قانون جدید خرید تضمینی محصولات کشاورزی علاوه بر تقویت ظرفیت تولیدات داخلی باعث کاسته شدن از حجم واردات و صرفه جویی ارزی برای کشور می شود، اظهار داشت: خرید محصول از کشاورزان طبق روال قبل از تصویب این قانون بیشترین آسیب را به این قشر وارد می کرد زیرا نرخ تعیین شده برای محصولات مقرون به صرفه نبود و با توجه به هزینه های سنگین بابت تهیه کود و سموم، کشاورزان دچار ضررهای هنگفت و کم رغبتی برای تداوم فعالیت ها مواجه می شدند.
ساداتی نژاد تاکید کرد: تداوم چنین وضعی ممکن است کشاورزان را از کشت اقلام مهمی چون گندم و دانه های روغنی به سمت سایر کشت ها هدایت کند و به همین خاطر مجلس شورای اسلامی در اقدامی مهم قانون قیمت خرید تضمینی محصولات کشاورزی را اصلاح کرد و هفته گذشته هم از سوی رئیس جمهوری ابلاغ شد.
رئیس کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی اظهار امیدواری کرد که با ابلاغ این قانون شاهد جهشی مهم در حوزه تولیدات کشاورزی و قیمت انگیزه بخش برای خرید تضمینی تولیدات بهره برداران بخش کشاورزی باشیم.
وی ادامه داد: این قانون سبب شد نرخ تضمینی خرید گندم از قرار هر کیلوگرم ۲۵ هزار ریال به ۴۰ هزار ریال افزایش یابد و از وزیر جهادکشاورزی نیز انتظار داریم که با تشکیل شورای قیمت گذاری نسبت به تعیین قیمت جدید برای خرید محصولاتی چون گندم و دانه های روغنی در سال زراعی جاری اقدام کند.
رئیس کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی با اشاره به مشکلاتی که در زمینه تامین نهاده های دامی گریبانگیر کشور شده است، اظهار داشت: از آنجا که فقط ۲۰ درصد نهاده های دامی مورد نیاز کشور در داخل تولید و ۸۰ درصد دیگر را از طریق واردات تامین می شود، تلاش خواهیم کرد با مشوق های قانون اخیر مجلس ظرفیت تولید داخلی را به دست کم ۵۰ درصد ارتقا دهیم.
ساداتی نژاد گفت: در اصلاحیه مجلس شورای اسلامی قیمت دانه های روغنی مانند سویا و کلزا به حدود ۷۰ هزار ریال در هر کیلوگرم افزایش یافت تا دولت بتواند با خرید تضمینی نسبت به ترغیب کشاورزان برای افزایش کشت این محصولات و کاهش وارداتی که به مراتب گرانتر از تولیدات داخلی است اقدام کند.
وی گفت: امیدواریم با تصویب قانون قیمت خرید تضمینی محصولات کشاورزی و همچنین تدابیر وزارت جهاد در سالهای آینده شاهد رونق و افزایش تولید محصولات استراتژیک در داخل کشور و کاهش چشمگیر نیاز به واردات باشیم.

درد دل و خواسته های تولیدکنندگان و استقبال مسئولان

در نشستی که روز شنبه هفته جاری با حضور اعضای کمیسیون کشاورزی و نمایندگان این بخش در شهرستان های ساوه و زرندیه به میزبانی فرمانداری برگزار شد، خواسته ها و پیشنهاداتی مطرح شد که به گفته ساداتی نژاد مستندسازی و از موارد در دستور کار مجلس خواهد بود.

«فرزین بهرامی» نماینده کشاورزان در زمینه محصولات زراعی و باغی شهرستان ساوه در این جلسه گفت: طرح خرید تضمینی محصولات کشاورزی گامی بسیار مهم و موثر در حمایت از کشاورزان بود که خوشبختانه اجرایی شد.
وی بیان کرد: طرح معافیت های مالیاتی برای کشاورزان نیز ابزار موثری به منظور ساماندهی امور و رونق تولیدات این بخش است اما در حال حاضر با توجه به تحریم‌ها و شرایط سخت اقتصادی، زمینه اجرایی برای آن وجود ندارد.
وی ادامه داد: با وجود تولیدات چشمگیر در بخش کشاورزی داخل کشور و عرضه گسترده محصولات به بازارهای مصرف همچنان شاهد افزایش قیمت ها هستیم که یکی از دلایل اصلی این وضعیت نرخ بالای نهاده های کشاورزی از قبیل کود، سم، دستمزد کارگران و ماشین‌آلات کشاورزی است.
بهرامی اظهار کرد: دولت هر سال بودجه قابل توجهی برای توسعه مکانیزاسیون کشاورزی اختصاص می دهد که با توزیع بهینه و به کارگیری مناسب آن برای تقویت شرکت های فعال در بخش مکانیزاسیون علاوه بر ایجاد صرفه جویی چشمگیر، می توان سرمایه گذاران بخش خصوصی را هم برای فعالیت در این حوزه ترغیب کرد.

«مسعود شهرجردی» رئیس جهاد دانشگاهی استان مرکزی نیز با اشاره به انجام مطالعات گسترده این نهاد در زمینه انار ساوه، گفت: براساس تحقیقات انجام شده،  مشکلاتی همچون کرم گلوگاه، آفتاب سوختگی و ترک میوه وجود باغات و محصول انار ساوه را تهدید می کند که لازم است در این زمینه بررسی های تخصصی برای حل مشکل و افزایش ضریب سلامت درختان انار به عمل آید.

وی بیان کرد: با توجه به ظرفیت ویژه شهرستان ساوه در تولید انار به منظور کیفی سازی این محصول، راه‌اندازی مرکز جامع فراگیر تولید دانش بنیان ااین محصول اقدامی راهبردی و اساسی به شمار می آید.
رئیس جهاد دانشگاهی استان مرکزی عنوان کرد: این مرکز جامع را می‌توان با رویکرد ملی ایجاد کرده و از ظرفیت جوانان با استعداد و متخصص ساوجی نیز استفاده کرد.

«محمدعلی طهماسبی» معاون امور باغبانی وزیر جهاد کشاورزی نیز ضمن اعلام حمایت از راه‌اندازی مرکز جامع تولید دانش بنیان انار گفت: ایجاد شرکت‌های خدمات مکانیزاسیون از نظر قانونی مشکلی ندارد و این مهم با توجه به شرایط ویژه شهرستان ساوه جزو اولویت‌ها محسوب می‌شود.
وی گفت: بادام‌های بخش نوبران هر سال دچار سرمازدگی می‌شوند که می‌توان با آموزش پیوند، محصولی مرغوب تولید کرد تا کشاورزان نیز سودآوری داشته باشند.

«مسعود جلالیان» معاون اعتباری بانک کشاورزی نیز در این جلسه، حمایت ویژه از کشاورزان ساوه و زرندیه را در راستای توسعه ظرفیت‌های بالقوه این شهرستان ها دانست و افزود: خوشبختانه استان مرکزی کارنامه خوبی در زمینه اشتغال پایدار بخش کشاورزی دارد که برخی از این دستاوردها حاصل همکاری مشترک بانک کشاورزی و صندوق توسعه ملی است.
وی بیان کرد: بسیاری از بانک‌ها پرداخت سهم ۱۵ درصدی تسهیلات به بخش کشاورزی را نپذیرفته‌اند در حالی که این مساله یک فرایند قانونی و لازم‌الاجرا است.
معاون امور اعتباری بانک کشاورزی تصریح کرد: طرح‌های دانش بنیان، پروژه فرآوری انار و طرح‌های زنجیره‌ای تولید در اولویت نخست حمایت این بانک قرار دارد که می تواند در توسعه هرچه بیشتر تولیدات و اشتغال استان مرکزی به خصوص ساوه و زرندیه نقش مهمی داشته باشد.
جلالیان ادامه داد: در راستای اجرای طرح ایستگاه‌های خدماتی منابع حمایتی تامین شده و در این زمینه مشکلی وجود ندارد.

«علی اشرف منصوری» مدیر عامل شرکت شهرک‌های کشاورزی کشور نیز در این جلسه بیان کرد: بخش عمده‌ای از مشکلات بخش استان مرکزی در حوزه هایی چون اشتغال، بهره‌روی، کاهش منابع آبی، ساماندهی تولید، فروش و بازاریابی و ایجاد زنجیره و کاهش ضایعات مطرح است.
وی بیان کرد: تحقق جهش تولید و اقتصاد مقاومتی که دغدغه مهم مقام معظم رهبری است باید در بخش کشاورزی عملیاتی شود و بر اساس ارزیابی‌ها این مهم با توسعه شهرک‌های کشاورزی صورت می‌گیرد.
مدیر عامل شرکت شهرک‌های کشاورزی ادامه داد: در مسیر ایجاد شهرک‌های کشاورزی مشکلاتی وجود دارد و برای رفع آنها با حمایت مسئولان طرح جهش تولید و توسعه شهرک‌های کشاورزی در دست اقدام است.
وضعیت بحرانی منابع آبی دست مرکزی ساوه و افزایش برداشت از سد الغدیر

مدیرعامل شرکت آب منطقه ای استان مرکزی در مورد وضعیت منابع آبی استان، گفت: بارش های ۲ سال اخیر تا حدی کاستی سطح آب های زیرزمینی دشت های استان را جبران کرده اما تا رسیدن به شرایط نرمال فاصله زیادی وجود دارد.

«مصطفی آمره ای» اظهار داشت: در دشت های ساوه همچنان وضعیت بحرانی وجود دارد و به همین دلیل کشاورزان باید نسبت به برداشت بی رویه از ظریق چاههای کشاورزی اهتمام داشته باشند.

به گفته او میانگین بارندگی های امسال تاکنون در سطح استان مرکزی به ۹۸ میلیمتر رسیده که در قیاس با مدت مشابه سال قبل حدود چهار درصد و نسبت به دوره بلندمدت هم ۳۷ درصد افزایش را نشان می دهد.
وی افزود: امیدواریم با تداوم بارش ها، علاوه بر خروش رودخانه های استان شاهد تقویت منابع آبی زیرزمینی و تکمیل ذخایر مخازن سدها باشیم.
آمره ای اظهار داشت: سد بزرگ استان مرکزی یعنی الغدیر ساوه در بارندگی های فروردین ۹۸ بعد از ۲۴ سال سرریز کرد و انتظار داریم با بارش های امسال باز هم شاهد تکمیل ظرفیت این سد ۲۷۸ میلیون مترمکعبی باشیم.
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای استان مرکزی گفت: اکنون از مجموع ظرفیت مخزن سد الغدیر حدود ۲۰۰ میلیون مترمکعب تکمیل است و دبی آب ورودی هم هفت مترمکعب در ثانیه می باشد که نسبت به دوره های مشابه حدود ۵۰ درصد افزایش را نشان می دهد.
وی در مورد سد کمال صالح که آب آشامیدنی شهر اراک را تامین می کند، نیز گفت:این سد هم در سالهای اخیر سرریز کرد و از ۹۷ میلیون مترمکعب ظرفیت مخزن آن، امسال حدود ۸۰ میلیون مترمکعب ذخیره دارد و ورودی آب هم حدود سه مترمکعب است که در قیاس با سالهای قبل ۵۰ درصد افزایش دارد.
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای مرکزی در خصوص منابع زیرزمینی دشت های استان، گفت: همچنان در شرایط برداشت ممنوع قرار داریم و تا رسیدن به شرایط استاندارد حجم آبها فاصله داریم.
وی با بیان اینکه برداشت های بی رویه در سالهای گذشته باعث کاهش منابع زیرزمینی آب در سطح استان مرکزی شده است، اظهار امیدواری کرد که با بارش های مناسب امسال و چند سال گذشته هرچند همه کاستی ها جبران نمی شود اما شاهد وضعیت رو به بهبود دشت های استان مرکزی باشیم.

آمره ای گفت: شرایط دشت ساوه نیز به گونه ای است که همچنان وضعیت ممنوعیت برداشت بر آن حاکم است و چون بهره برداری های زیادی از آن صورت گرفته، در مقایسه با سایر دشت های استان مرکزی وضعیت بحرانی تری دارد.
وی گفت: لازم است هم کشاورزان در زمینه برداشت آب ملاحظات و شرایط را مدنظر قرار دهند و هم مشترکان خانگی صرفه جویی نمایند تا سفره های زیرزمینی جان بگیرد و مخازن سدها نیز با مدیریت مطلوب تکمیل شود.
وی در مورد توزیع آب سد ساوه و اختصاص آن برای مصارف کشاورزی، گفت: شبکه آبیاری و زهکشی پایین دست سد الغدیر حدود ۲۳ هزار هکتار از اراضی را بهره مند می کند و اولویت تحویل هم به کشاورزانی است که دارای حقآبه هستند.
وی ادامه داد: در سالهایی که سد الغدیر سرریز می کند، با سایر کشاورزان هم تعامل می کنیم و همچنان این همکاری ادامه می یابد به شرط آنکه بتوانند از دریچه های تعبیه شده در کانال ها آب مورد نیاز را تحویل بگیرند زیرا امکان ایجاد دریچه های جدید از نظر فنی وجود ندارد.
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای استان مرکزی گفت: به کشاورزانی که در درون شبکه چاه دارند، اگر اقدام به خاموش کردن موتورها و برداشت نکردن از این طریق کنند، از ذخایر سد الغدیر به آنها آب تخصیص خواهیم داد تا با این اقدام کمکی به افزایش ذخایر زیرزمینی شود.مشکلات بخش کشاورزی ساوه و زرندیه در کانون توجه مجلسنماینده مردم ساوه و زرندیه و عضو کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی نیز، گفت: صدور اسناد مالکیت اراضی برای کشاورزان ۴۰۰ روستای شهرستان‌های ساوه و زرندیه با مشکلاتی مواجه است که امیدواریم سفر نمایندگان عضو کمیسیون کشاورزی باعث گره گشایی از آن شود.
وی با اشاره به مشکلاتی که واحدهای مرغداری این شهرستان‌ها در زمینه تأمین نهاده‌ها دارند، اظهار کرد: توزیع نهاده‌ها عادلانه نیست و با اینکه این اقلام در بازار موجود است اما به دست تولیدکننده اصلی نمی‌رسد و در این میان دلالان سود می‌کنند.
نماینده مردم ساوه و زرندیه در مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: همه مسئولان باید به دور از نگرش‌های سیاسی برای تأمین نهاده‌های مورد نیاز بخش کشاورزی مساعدت کنند و میدان را از دست دلالان و سودجویان خارج کنند زیرا این مساله علاوه بر افزایش بی منطق نرخ محصولات سبب بی نتیجه ماندن زحمات کشاورزان می‌شود.
وی گفت: تخصیص ۱۵ درصد از تسهیلات بانک‌ها برای توسعه بخش کشاورزی در شهرستان‌های ساوه و زرندیه عملی نشده و همین مساله باعث شد که شرایط اقتصادی سختی برای کشاورزان ایجاد شود.
سبزی با اشاره به ظرفیت‌های زیست محیطی این مناطق، بیان کرد: گونه‌های جانوری نادری در سطح شهرستان‌های ساوه و زرندیه وجود دارد که برای صیانت از آنها فقط سه نفر محیط‌بان خدمات رسانی می‌کنند؛ از این رو انتظار داریم در توزیع نیروی انسانی و اعتبارات به این مساله و تقویت اداره محیط زیست توجه ویژه ای شود.

نماینده مردم ساوه و زرندیه در مجلس شورای اسلامی گفت: با اینکه چند سال از آغاز طرح انتقال آب از سد کوچری به ساوه می‌گذرد اما امیدوار هستیم که این پروژه با موافقیت دولت و اخذ مجوز ماده ۵۶ برای تأمین منابع از محل سرمایه گذاران داخلی با شتاب بیشتری اجرا شود تا ساکنان شهر ساوه از آب آشامیدنی سالم بهره مند شوند ضمن اینکه اختصاص ۲۰۰ لیتر در ثانیه برای بخش صنعت شهرستان زرندیه نیز باید در دستور کار قرار گیرد.
وی تاکید کرد: اجرای طرح‌های آبخیزداری، تقویت صنایع تبدیلی، راه‌اندازی پایانه صادراتی انار و پسته و حمایت از سرمایه‌گذاران برای توسعه پایدار بخش کشاورزی از مهمترین نیاز و خواسته‌های مناطق ساوه زرندیه است.