اصول هرس درخت هلو

اصولا درختان هلو در بهار و یا هنگام شروع فعالیت می توانند سریع محل های برش و یا زخم های حاصله را در آن زمان هرس را بایستی متناسب با این مسائل انتخاب کرد. به طور کلی هرس درختان هلو در سنین بالا به منظور ایجاد کندی و توقف در پیر شدن درخت هلو صورت می گیرد و در عمل باردهی نقش موثری دارد.

هرس فرماسیون نوعی جامی در هلو

سال اول هرس درخت هلو

درسال اول از سطح خاک تا ارتفاع ۵۰ سانتی متر از نهال را نگاه داشته و بقیه نهال را سربرداری می کنند. معمولا در روی نهال حدود ۲ تا ۵ جوانه نگهداری می شود و در نهال های دارای شاخه، ۴ شاخه را از روی دو جوانه پایین نزدیک محل اتصال نگاه داشته و بقیه را قطع می نمایند و ارتفاع درخت را در ۵۰ سانتی متر قطع می کنند.

سال دوم هرس درخت هلو

از شاخه ها و جوانه های رشد یافته در طول ال تعداد ۳ تا ۴ شاخه ای که کاملا رشد کرده اند و از نظر خصوصیات فرم وضعیت مناسبی دارند حفظ کرده و بقیه را حذف می نماییم و بر روی شاخه های باقی مانده که طول شاخه های اصلی اسکلت درخت را می سازند برابر با دو سوم طول از محل اتصال به تنه نگاه داشته و بقیه را از جوانه ای که به سمت بیرون قرار دارد، سربرداری می نمایین. ضمنا شاخه های فرعی که در روی شاخه ای اصلی تشکیل شده اند یا به صورت دیگر کورسون ها را از بالای جوانه دوم قطع می نماییم.

سال سوم هرس درخت هلو

طبیعی است که در روی شاخه های اصلی، شاخه های جانبی یا فرعی به صورت دو شاخه ظاهر می گردند. عملیات هرس در روی این شاخه ها بدین ترتیب است که از قسمت سر شاخه به نسبت یک دوم تا یک سوم سربرداری می شود. از سال سوم به بعد عملیات هرس تقریبا ساده است. زیرا تعداد شاخه های اصلی درخت شکل واقعی خود را یافته اند و معمولا تعداد آنها بین ۶ تا ۸ عددد می باشد و از این سال به بعد عملیات بیشتر در جهت باردهی صورت می گیرد و هدایت شاخک ها و جوانه ها، به منظور بارآوری ضروری است.

فاصله شاخه ها برای سیستم هرس بدون محور یا مرکز باز حدود ۱۰ تا ۵۰ سانتی متر می باشد. ضمنا توصیه می شود شاخه هایی که از سال دوم به بعد بر روی تنه به صورت عمودی رسته یا به طور عمودی از وسط شاخه های دیگر رشد و نمو کرده است بایستی حذف گردند. کسانی که به هرس درختان هلو در سنین بالا (بعد از دو سالگی) می پردازند لازم است توجه داشته باشند که شاخه های کوتاه (کورسون یا شاخک ها) را حتی المقدور قطع ننمایند. در سالهای بعد از سه سالگی شاخه هایی که به داخل تاج جهت یافته و رشد و نمو نموده اند بایستی حذف گردند تا نور و هوا به مقدار کافی در تاج درخت نفوذ کند.

هرس باردهی در درختان هلو

هرس باردهی درخت هلو معمولا می تواند در زمستان در صورتی که شرایط محیطی مناسب باشد صورت می گیرد. اصولا جوانه و تکمه های گل در روی شاخه های سال قبل تشکیل می شود که می توان به سه دسته تقسیم نمود:

۱- شاخه های نرک یا گورمان:

شاخه های چوبی رشد گرده ای هستند که معمولا طول شان از یک متر متجاز بوده و در روی آنها غالبا شاخه های دیگری تشکیل و منشعب می گردند.

۲- شاخه های مرکب:

این شاخه ها بهترین و مناسبترین شاخه های درختان هلو می باشند. زیرا علاوه بر جوانه های برگ، دارای جوانه های گل نیز می باشند و از نظر هرس اهمیت خاصی دارند. در روی این شاخه ها به طور کلی مابین دو جوانه گل یک جوانه برگ قرار دارد. که به این شاخه ها در درختان هلو شاخه های حقیقی یا اصلی می گویند. شاخه های مرکب اصولا حاصل جوانه هایی می باشند که محل استقرارشان تقریبا به شرح زیر مشخص می گردد:

• در قسمت پایین شاخه گاهی چند جوانه چوبی ساده.
• درقسمت میانی شاخه، دو جوانه چوب و یک جوانه ساده گل (یک، دو و یا سه گل).
• در قسمت فوقانی شاخه چند جوانه چوبی ساده.

۳- شاخه های ضعیف و باریک یا شیفون:

این شاخه ها به طور کلی حاصل جوانه های گل بوده و در روی آنها میوه تشکیل می گردد و در انتهای آنها جوانه برگ پدید می آید. ولی در طول آن جوانه های برگ به ندرت به وجود می آیند و میوه هایی که در روی این شاخه ها تشکیل می شوند دارای مرغوبیت کمتری نسبت به میوه های تشکیل شده در روی شاخه های مرکب هستند و این شاخه ها روی هم رفته شاخه های مرغوبی نمی باشند و کاشناسان به آنها شاخه های غیر حقیقی می گویند.

۴- دسته گل بهاری (جوانه گل مجتمع):

شاخه کوتاهی است که دارای تعداد زیادی جوانه گل بوده و در انتها دارای یک بته است و طول آن ۵-۳ سانتی متر است. جوانه های گل در درختان هلو بر خلاف گل های سیب، گلابی و به ، قابل تبدیل به جوانه برگ و یا بالعکس هستند و جوانه های گل معمولا بر روی  شاخه های یک ساله قرار می گیرند. در هر حال در هر جوانه گل در درخت هلو یک تا دو گل وجود دارد.

جوانه های گل هلو نسبت به سرما حساسیت زیادی دارند و آزمایشات نشان داده اند که با استفاده از ماده شیمیایی آلار می توان باعث تاخیر در باز شدن شکوفه ها گردید و از صدمه سرمای بهاره آنها را نجات داد که این ماده با غلظت ۱۰۰ تا ۲۵۰ پی پی ام (قسمت در میلیون) مورد استفاده قرار می گیرد. شاخه های نرک ظاهرا نقش زیادی در عمل بارآوری ندارند و لازم است آنها را حذف نمایید. ولی در برخی موارد شاخه اصلی فاقد شاخک ها بوده و این حال نرک ها به طور آزاد در روی شاخه اصلی رویش می یابند.

در این حال لازم است آنها را با دقت تمیز نمود تا در روی آن کورسون های قوی و مناسب تشکیل گردند که جوانه های متعدد گل در روی آنها بتوانند فعال شوند. اگر شاخه نرک در روی شاخک ها تشکیل شوند با هرس می توان پاره ای از جوانه های آن را فعال نمود که اگر شاخه نرکی توانست مفید واقع شود مناسب در خرداد ماه آنرا به طول ۱۰ تا ۱۵ سانتی متر نگه داری و بقیه را حذف نماییم.

بیشتر بخوانید:

اهمیت هرس درختان میوه

اصول هرس درخت سیب

اصول هرس درخت گلابی

جوانه ها

۱- جوانه چوب:

این جوانه ها نوک تیز و مخروطی شکل هستند و روی شاخه های یک ساله قرار دارند.

۲- جوانه های استیپولر:

معمولا بر حسب رشد این جوانه ها از نظر اندازه و بزرگی همانند جوانه های چوب معمولی و یا جوانه های گل هستند.

۳- جوانه انتهایی کورسون:

گاهی در انتهای کورسون ها یا در زاویه ها یا انتهای شاخه های اصلی در اثر تراکم شیره نباتی، جوانه های منحصر و منفرد ظاهر می شوند.

۴- جوانه های گل:

این جوانه ها تقریبا کروی و قبل از شکوفا شدن کرکدار و در هنگام باز شدن به رنگ صورتی می باشند. معمولاه همه آنها یک شکل بوده و در روی شاخه های یک ساله ظاهر می شوند.

۵- میخچه یا دارد:

معمولا در روی شاخه های نسبتا مسن و چوبی شده و یا روی کورسون های ضعیف پس از زمستان سرد ظاهر می شوند. در درختان هلو عمل هرس معمولا قبل از گل و یا هنگام گلدهی انجام می شود و به طور کلی میوه بر روی شاخه های یک ساله پدید می آید.

هرس باردهی هلو به طریقه کلاسیک و آمریکایی می باشد.

هرس کلاسیک

میوه ها درهلو درون شاخه های یک ساله تشکیل می گردند بنابراین در روی هر کورسون یک یا دو شاخه جایگزین بایستی تشکیل گردد و معمولا این شاخه کاملا بایستی نزذیک شاخه های اصلی و یا روی شاخه های فرعی پدید آیند. در این حال شیره نباتی که در حرکت است بایستی در روی یک یا دو جوانه چوبی متمرکز شود.

برای این منظور در روی هر کورسون ۳ تا ۵ جفت گل حفظ می گردد و در هنگامی که عمل جوانه گیری به منظور تعادل انجام می شود، دو میوه باقی بماند . به طور کلی در درختان کم رشد جوانه های میوه دهنده به حالت مجزا و مجاور جوانه برگ رشد می نمایند و از آنجایی که جوانه های میوه دهنده در درختان هلو زیاد می باشد، اگر هرس در فصل زمستان صورت پذیرد در روی کاهش تعداد میوه شدیدا موثر واقع می شود.

گاهی هرس زمستانه که به منظور جوان کردن شاخه های میوه دهنده می باشد، موجب می شود که شاخه های پایینی و میانی که حالت انبوهی یافته اند ظرفیت باردهی خود را پایین آورده و درخت سریعا به طرف پیری حرکت نکند. بنابراین جهت جوان کردن درختان هلو و بالا بردن سن باردهی عملیات هرس در سنین بالای ۵ سال انجام می شود.

در غیر این صورت عمر درخت هلو کاهش می یابد و عدم هرس درختان هلو در ایران باعث از پا درآمدن درخت در سنین جوانی می گردد و باغدارای درخت هلو را درخت کم عمر تصور کنند.

لذا جهت هرس درخت هلو عملیات زیر صورت می گیرد:

۱-کورسونی که حامل یک شاخه چوبی است و دارای تعدادی جوانه می باشد، برای تشکیل شاخه جایگزین که تبدیل به شاخه بارده گردد لازم است از بالای دو جوانه پایین شاخه را قطع نماییم.

۲- کورسونی که به صورت یک شاخه مرکب است در روی این شاخه دو جوانه پایین را به عنوان شاخه های جایگزین برای باردهی در سال بعد نگه داشته و در این سال ۴ یا ۵ جفت جوانه های گل را در روی همین شاخه مرکب حفظ می نماییم و بقیه را از بالای آخرین جوانه چوبی قطع می کنیم.

۳- شاخه های باریک یا شیفون را کمتر دست کاری می کنند و جوانه انتهایی آن را به صورت آزاد باقی می گذارند تا احتمالا جوانه چوب شیفون جدیدی را تشکیل دهد.

۴- شاخک کوتاه حامل تعدادی گل را در هرس کمتر عملیات رویشان انجام می دهیم زیرا جوانه چوب که در انتها قرار گرفته است اگر حذف گردد کورسون جدیدی در آینده تولید نمی شود. لذا عملیات هرس روی آنها مناسب نمی باشد.

۵- کورسونی که حامل دو شاخه مرکب است همل هرس بدین ترتیب صورت می گیرد که دو جوانه چوب را در روی یکی از شاخه ها نگه داشته و بقیه را از بالای دو جوانه مشخص شده قطع می کنند. در روی شاخه مرکب دیگر تعداد ۴ تا ۵ جفت جوانه گل را حفظ کرده و بقیه را سربرداری می کنند.

۶- در حالتی که یک کورسون حامل چند شیفون و تعدادی جوانه گل در روی شاخه کوتاه باشد در این حالت یکی از شیفون ها را از بالای دو جوانه پایین قطع می نماییم تا دو جوانه باقی بماند. در سال بعد دو شاخه بارده را تشکیل دهد. جوانه های گل باقیمانده در روی شاخه دیگر را بدون عملیات هرس همچنان نگه داری می نماییم.

۷- نرک، این اندام بیشتر در روی درختان مسن می تواند مفید باشد و با عمل هرس جوانه های موجود در روی آن را فعال می کنند. بنابراین شاخه های نرک را به طور یک دوم یا یک سوم از طول قطع می کنند. در درختانی که نسبتا قوی هستند تعداد ۳ تا ۴ جوانه در روی آن باقی گذاشته و بقیه را سربرداری می کنند.

۸- کورسونی که حامل دو شاخه و جوانه گل مجتمع می باشد لازم است یکی از شاخه ها که مسن تر می باشد حذف کرده و جوانه گل مجتمع را بدون دستکاری باقی می گذاریم و شاخه موجود در بالای جوانه گل را سر برداری می کنند تا شاخه جایگزین در سال بعد پدید آید.

۹- کورسونی که حامل جوانه کناری گل مجتمع است، در این حال از بالای دسته گل مجتمع کورسون را سربرداری می کنیم تا باردهی به نحو مناسب صورت گیرد.

۱۰- در پاره ای از حالات روی شاخه های چوبی دو دسته گل مجتمع مجاور یکدیگر تشکیل می شوند. برای باردهی و داشتن محصول مرغوب لازم است یکی از آنها را حذف نماییم.

هرس سبز در هلو

معمولا عملیات هرس سبز در روی درختان هلو می تواند شامل قسمت های مختلف باشد که نهایتا در درختانی که کورسون ها به طور غیر طبیعی و قبل از رسیدن از بین می روند، انجام می شود. در عمل تمام جوانه های چوبی که مفید نیستند حذف می شوند.

معمولا بر روی شاخه ای که در اوایل بهار حذف شده است اگر ۶ جوانه رشد نماید چهار جوانه آن را حفظ کرده و دو جوانه داخلی را حذف می نماییم. گاهی عمل حذف جوانه ها محدود به شاخه ها و جوانه های داخلی می گردد و عمل جوانه گیری می تواند همراه با پنسمان باشد.

زیرا عمل جوانه گیری کافی نمی باشد و لازم است قسمت هایی از شاخه ها را که در داخل واقع شده اند و شاخه های جانشین یا جایگزین را تولید نمی کنند قسمتی از آن را قطع نماییم تا شاخه های جایگزین تشکیل گردد. برای اجرای عملیات پنسمان روی دو یا سه برگ از شاخه های جوان صورت می گیرد. بدین ترتیب شیره نباتی را به طرف جوانه های باقیمانده هدایت می کنیم.

گاهی در طی عمل پنسمان میوه هایی که در زیر شاخه و یا در محل نامناسب تشکیل شده است به منظور مرغربیت دیگر میوه های موجود در روی شاخه تعدادی از آنها حذف گردد. همچنین شاخه هایی که قوی هستند لازم است در روی ۲ تا ۳ جوانه برگی آنها عمل پنسمان صورت گیرد. شاخه های جانشین را در تیر و مرداد ماه به طول ۳۰ تا ۳۵ سانتی متر پنسمان می کنند.

منبع:

اتحادیه سراسری تعاونی های کشاورزی باغداران ایران