زراعت گیاهان داروئی “خاکشیر”

خاکشیر گیاهی است یکساله با ارتفاع ۸۰ سانتی‌متر از خانوادة گل شب بو نام برده می شود این گونه، در قسمت پایین گیاه دارای پوششی از کرک و بالای گیاه بدون کرک است، برگ‌های دارای بریدگی عمیق و ۳-۲ بار تقسیم شده است، گل‌ها زرد رنگ، میوه به شکل خورجین دراز به طول ۳۵-۱۵ میلی‌متر و عرض یک میلی‌متر به حالت راست و در داخل یک خورجین دانه‌ها قرار دارند، تخم آن ریز کمی دراز و دورنگ است.

قسمت مورد استفاده این گیاه دانه‌ی آن است ولی گاهی از برگ و ساقه گلدار آن نیز استفاده می‌شود. این گیاه دارای برگ‌هایی با بریدگی‌های نامنظم و گل‌های کوچک و به رنگ زرد است. دانه‌های خاکشیر به رنگ زرد مایل به قهوه‌ای می‌باشد.

خاکشیر جزو آن دسته از خوراکی هایی است که خوردن آن باعث از بین رفتن عطش و تشنگی می شود ولی جدای از اینها خاکشیر درمان مناسبی برای مشکلات دختران لاغر است چرا که اشتها می آورد و معده را تقویت می کند.

اهمیّت خاکشیر:

دانه ها بخش دارویی خاکشیر را تشکیل می دهند.

مواد مؤثره خاکشیر:

موسیلاژ، اسید لینوئیک، اسید لینولنیک، اسید اولئیک، اسید پالمتیک، اسید استاریک، ایزوسیانات، بنزیل

خواص درمانی خاکشیر:

از جمله خواص درمانی این گیاه می توان به مُلین، خنک کننده، مقوی معده، درمان تنبلی روده، تب بُر، التیام زخم های موضعی، آرام کننده حرکات دودی روده ها، ضد اسهال، دافع کرم سفید، رفع التهاب کلیه ها، رافع کهیر و التهابات پوستی اشاره کرد.

شیوه استفادهخاکشیر :

دَم کرده و خیسانده

دانه های خاکشیر را به هیچوجه نباید شکست زیرا مواد سمّی از خود خارج می سازند.

استفاده مخلوط دانه های خاکشیر با عرق خارشتر و ترنجبین (تراوشات ریشه خارشتر) باعث دفع سنگ کلیه می شود.

جوشانده دانه های خاکشیر باعث کاهش جوش های صورت ناشی از خوردن شیرینی و چربی می شود. برای این منظور باید هر روز صبح به مدت دو هفته در صبحگاهان بصورت ناشتا میل شود.

گیاهشناسی:

خانواده: صلیبیان Cruciferae) Brassicaceae)

جنس و گونه:   Descurainia Sophia

گیاهی علفی و یکساله به ارتفاع ۱۰۰ – ۵۰ سانتیمتر

ساقه ها منشعب

برگ ها شانه ای با بریدگی های فراوان

میوه خورجین

دانه ها زرد مایل به سرخ

منابع و مآخذ:

۱) آخوندزاده، ش – ۱۳۷۹ – دایرة المعارف گیاهان دارویی – جهاد دانشگاهی تهران

۲) آریاپور، ع و همکاران – ۱۳۸۹ – گیاهان دارویی، معطر و صنعتی جنگل و مرتع – مؤسسه آموزش عالی علمی کاربردی کشاورزی

۳) اکبری نیا، احمد – ۱۳۸۲ – بررسی عملکرد و ماده مؤثره زنیان در سیستم های کشاورزی متداول، ارگانیک و تلفیقی – پایان نامه دکتری دانشگاه تربیت مدرس

۴) امیدبیگی، رضا– ۱۳۷۹ – تولید و فرآوری گیاهان دارویی، جلد سوّم – آستان قدس رضوی

۵) امیدبیگی، رضا – ۱۳۷۶ – رهیافت های تولید و فرآوری گیاهان دارویی، جلد دوّم – طراحان نشر

۶) اهوازی، مریم و همکاران – ۱۳۸۹ – بذر گیاهان دارویی، جلد اوّل – جهاد دانشگاهی تهران

۷) برنا نصرآبادی، فاطمه – ۱۳۸۴ – اثر زمان های مختلف بر رشد، عملکرد و مقدار اجزاء تشکیل دهندۀ اسانس بارشبی – پایان نامه کارشناسی ارشد تربیت مدرس

۸) پورفخاران، م و همکاران – ۱۳۹۰ – راهنمای جامع گیاهان دارویی، جلد دوّم – گنجینه سلامت

۹) جعفرنیا، س و همکاران – ۱۳۸۸ – راهنمای جامع و مصوّر خواص و کاربرد گیاهان دارویی – مجتمع آموزش کشاورزی سبز ایران

۱۰) حجازی، اسداله – ۱۳۷۲ – کلید بذرشناسی برای رشته های کشاورزی، جلد دوّم – جهاد دانشگاهی ماجد

۱۱) زرگری، علی – ۱۳۷۶ – گیاهان داروئی، جلد چهارم – دانشگاه تهران

۱۲) صمصام، ش – ۱۳۷۴ – پرورش و تکثیر گیاهان دارویی – نشر مانی

۱۳) طاهریان، کاظم – ۱۳۷۴ – اطلاعات گیاهان دارویی – مرکز تحقیقات منابع طبیعی سمنان

۱۴) عمویی، ع.م – ۱۳۸۸ – زراعت گیاهان دارویی و معطر، جلد اوّل – مؤسسه آموزش عالی علمی کاربردی کشاورزی

۱۵) قهرمان، ا – ۱۳۶۲ – فلور ایران – مؤسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع

بيشتر بخوانيد:

زراعت گیاهان داروئی “بابونه”

زراعت گیاهان داروئی “زِنیان”

زراعت گیاهان داروئی “بادرشبو”