تذهیب بخشی از هنر نگارگری است که برای تزیین و حاشیه سازی صفحات قرآنی، دیوان اشعار، ادعیه، کتاب‌های مذهبی، علمی، فرهنگی، تاریخی و خط نوشته ها استفاده می شود. قدمت این هنر به دوره ساسانیان برمی گردد. این آثار به صورت گچبری روی دیوارها و نقوش روی سفال دیده می شود. بعد از حضور اسلام در ایران از این هنر برای تزیین نسخه های قرآنی استفاده شد. اوج هنر تذهیب در دوره ی تیموری بوده که آثاری از آن دوران در موزه های ایران و جهان موجود است.
نقش های به کار رفته در هنر تذهیب شامل طرح‌های اسلیمی، گل‌های ختایی و طرح های هندسی است که به شکل قرینه در اطراف یک طرح به اجرا درمی‌آید. برای تزیین نقش ها در تذهیب از طلا استفاده می شد اما امروزه به جاي طلا از انواع گواش های طلايی (اكليل ها) استفاده می كنند. استفاده از طلا برای تمام هنرمندان مقرون به صرفه نيست و كمبود طلای آماده برای کار نيز از دیگر مشکلات هنرمندان است.
در گذشته خطاطان، تذهیب آثارشان را خود انجام می دادند ولی به تدریج نقوش تذهیب جایگاه مستقل خود را به دست آورد. امروزه تذهیب همراه با هنرهای دیگر مانند کاشی کاری، قلمزنی، منبت کاری و خاتم کاری نیز کاربرد دارد. در نقاشی ساختمان و ساخت مکان های مذهبی و باستانی و دکوراسیون نیز از تذهیب استفاده می شود.
انواع تذهيب
تذهيب شامل دو دسته می باشد:
۱-تذهيب شانه ای: بر روي کاغذ ابری انجام می شود و ابداع کننده آن ابوطالب مدرس از هنرمندان دوره قاجار بوده است.
۲-تذهيب معرق: بر روی کاغذهای ضخيم و مخصوصی انجام می شد و ابداع آن به دوره صفويان بر می گردد.
ابزار مورد نیاز تذهیب عبارتند از:
چند مداد و كاغذ سفيد، رنگ، قلم مو، پالت رنگ و ابزار مخصوص از جمله جعبه پرگار، انواع ترلينگ و وسايل جانبي.
از رنگ هایی مانند آبرنگ، گواش، اکريليک، رنگ طلا و نقره روی مقواهايی با جنس خاص در این کار استفاده می شود.
