لباس‌ محلی گیلان، شادترین لباس محلی

لباس های محلی گیلان با وجود زیبایی خاص و ویژه آن به دلیل پوشش مناسب با عقاید مذهبی و دینی ما نیز سازگار است. هنوز هم در مناطق مختلف استان زنان و مردان از لباس بومی و سنتی مختص خود استفاده می‌کنند. سابقه تاریخی لباس‌های محلی استان گیلان به اشیای کشف شده در چراغعلی تپه رستم‌آباد (مارلیک) برمی‌گردد. این یافته‌ها، انواع تزییناتی که بر روی دامن و پیراهن و پیشانی‌بند به کار می‌رفته‌اند را نشان داده است.

یکی از موارد تغییر در این لباس‌ها استفاده از رنگ است. در زمان گذشته مردم فقط از رنگ‌های موجود در طبیعت استفاده می‌کردند در حالی که امروزه با رنگ‌های صنعتی پارچه‌ها را می‌آرایند. پوشاک در گیلان نیز مانند هر منطقه دیگری معرف اندیشه، سلیقه، نوع کار و معیشت و ارتباط مردمان با طبیعت است. طراحی لباس در این منطقه، کاملا در رابطه با سازگاری با محیط تعریف می‌شود.

پوشاک مردان

جلیقه: که آن را جلقته یا جلقده می‌گویند، برای فصول پاییز و زمستان از جنس شال و برای بهار و تابستان از پارچه‌های نازک‌تر دوخته می‌شد.

شلوار: مردان غرب گیلان که آن را شلار می‌گویند دارای دمپای تنگ و اغلب به رنگ سیاه، شیری و فلفلی است، اما در مردان در شرق گیلان شلواری که دمپای آن برای پیرمردان، لوله‌ای ساده و برای جوانان دکمه‌ای بود، می‌پوشیدند. رنگ این شلوار تیره بوده است. شلوار چروداری، قدک، تنگ تومان، دیج از انواع شلوارهای محلی مردم گیلان است.

کت: مردان تالش از کتی به نام چوخا یا شکه که از شال دوخته می‌شد استفاده می‌کردند. شکل این کت معمولی و دارای یقه‌برگردان است. در شرق گیلان و نواحی جلگه‌ای، مردان از پشمه چوخا، از جنس شال کت می‌دوختند.

پای‌افزار: چوموش به فارسی چموش گفته می‌شود که نوعی پای‌افزار از جنس چرم ساده است. کفشی کاملا بومی بوده که بیشتر ساکنان مناطق کوهستانی گیلان از آن استفاده می‌کردند. ارسی، چاروق، گیوه، پوتین گالش، چکمه، چوکوتور (چیکتور) و کفش چوبی یا کتله (دمپایی محلی) از دیگر پای‌افزارهای محلی بوده‌اند.

کلاه: ترک‌دار تالشی و کلاه نمدی و پوستین کلاه که از پوست بره تهیه می‌شد انواع کلاه برای مردان گیلانی است، برای چوپان‌ها نیز پوششی به نام باشلاق تهیه می‌شد که آب را از خود عبور می‌داد، باشلاق، پوششی بلند است که از برش زدن پارچه‌ای بافته شده (پشم شال) به دست می‌آید.

کولا و شولا: چوپانان در روز از پوشش کوتاه‌تر استفاده می‌کنند که به کولاگیر معروف است و در شب از نوع دیگری به نام شولا که هر دو به‌صورت نمدمالی ساخته می‌شود.

پوشاک زنان

لباس‌های محلی زنان گیلان را می‌توان به سه بخش شرق، غرب و مرکز تقسیم‌بندی کرد که لباس زن شرق گیلان به لباس قاسم‌آبادی، زن غرب گیلان، تالشی و از لباس مرکزی گیلان با عنوان رسوخی معروف است.

روسری و سربند: اغلب زنان گیلان از دو سربند، یکی در زیر (لچک) و دیگری بر روی آن (دستمال) استفاده می‌کنند.

پیراهن: بالاپوش بانوان گیلانی است. این پوشش در گویش تالشی، شسی و در شرق و جلگه تالش، پیرهن و جمه خوانده می‌شود. دو طرف آن نیز چاک دارد. اندازه چاک پیراهن و بلندی آن نیز که اصولا روی تنبان می‌آید در قسمت‌های مختلف گیلان متفاوت است. غیر از یراق‌دوزی و چرخ دوزی از نخ‌های رنگی نیز در جلوی پیراهن استفاده می‌شود.

متفاوت‌ترین پیراهن، پیراهن مرسوم در پاشاکی واقع در خرارود است که چرخدوزی شده و پارچه آن با  پاچال و ابریشم خام در محل بافته می‌شود. این پیراهن را دختران در روز عروسی یا در مهمانی به تن می‌کنند.

جلیقه: یکی از پوشش‌های متداول بانوان گیلان است. این پوشش در ناحیه غرب گیلان جلخته، نیفتنه، در شرق گیلان جرقده یا جرزقه، و در جلگه‌های گیلان جلقته، جلتقه، جلخته و جلخده نامیده می‌شود. مدل متداول جلیقه، اصولا جلوباز سه دکمه و یقه هفت با سه جیب در طرفین است و پشت آن سکگ دارد که قابلیت گشاد و تنگ کردن را به آن می‌دهد.

الجاقبا: پوشش دوخته‌شده‌ای از مخمل یا پارچه چادرشب است کـه پـوشش زنان در کوهستان‌های شرقی و قاسم‌آباد بوده است.

شلیته: یا کوتاه تومان (تـنبـان) دامنـی کوتاه و پرچین است که به آن گرد تومان نیز می‌گویند، دامن، دراز تومان (تنبان) واژه ایسـت که برای دامن بلند چین‌دار در مرکز و شرق گیلان استفاده می‌شود در غرب گیلان تالشی‌ها آن را شلار می‌گویند.

چادرشب: جزئی از لباس زنان گیلانی است که در برخی روستاها به‌ویژه  روستاهای مرکزی از پارچه چادرنمازی استفاده و به‌تدریج در بخش شرق گیلان چادرشب جایگزین می‌شود. چادر کمر، پوششی است که بانوان گیـلانـی آن را به کمر می‌بندند بانوان ساکن جلگـه به آن کمردبد می‌گویند. همچنین در گویش محلی به چادرشب، چارشو گفته می‌شود و رنگ اصلی زمینه آن معمولا قرمز است.

طرح‌های چادرشب دارای تنوع زیادی است، طرح بز کوهی، مرد اسب‌سوار، میز، قندان، چنگال و طرح ماکو (یکی از وسایل بافت چادرشب) از جمله طرح‌هایی است که در بافت چادرشب از آن‌ها استفاده می‌شود.