ردِ هنر لری از ماشته تا ورشو
لرستان تجلی‌گاه تکنیکی‌ترین صنایع دستی ایران است، جایی که ردِ هنرمندی مردان و زنان لر را می‌توان از «ماشته» تا «ورشو» به نظاره نشست.
صنایع دستی هر قوم و ملتی، معرف ذوق و خلاقیت‌های آنان در پاسخ به ضرورت‌های مادی و معنوی در مرحله مشخصی از گسترش تاریخی است. صنایع‌دستی تجلی ویژگی‌های فرهنگی و مظهری تمدن انسان‌های هر جامعه در گذر تاریخ است.
ردِ هنر لری از ماشته تا ورشو
در استان لرستان صنایع‌دستی ثمره دست‌هایی است که عشق را از قلب خود جاری ساخته و با انگشتان خود با یاری تار و پود بر گلیم و جاجیم ترسیم کرده و یا با تلنگرهای چکش آن را حک می‌کنند.
صنایع دستی لرستان در سه نوع متمایز عشایری، روستایی و شهری شکل گرفته‌اند. بیشتر تولیدات صنایع دستی عشایری به مصرف خانوار می‌رسند و کمتر به بازار عرضه می‌شوند.
انواع صنایع‌دستی عشایر استان لرستان عبارتند از سیاه چادر، ماشته چیت، قالی و گلیم. صنایع دستی روستایی را قالی، گلیم، رنگرزی و جاجیم‌بافی تشکیل می‌دهند و عمده صنایع دستی شهری نیز خراطی، نمدبافی، قلم زنی، ورشو سازی، قالی، موج و گلیم بافی هستند.
فعالیت بیش از ۳۰ هزار نفر در حوزه صنایع دستی
سید امین قاسمی مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان از فعالیت بیش از ۳۰ هزار نفر به‌صورت مستقیم و ۸۲ هزار نفر به‌صورت غیرمستقیم در ۵۲ رشته بومی و غیربومی صنایع‌دستی در استان خبر داد و گفت: برپایی بیش از ۱۰۷ بازارچه فروش نوروزی و نمایشگاه‌های فصلی و مناسبتی، حضور در بیش از ۴۳۲ نمایشگاه خارجی و منطقه‌ای، کسب ۶ نشان مهر اصالت جهانی یونسکو ۳۶ مهر مرغوبیت و نشان ملی صنایع‌دستی، توسط صنعتگران صنایع‌دستی استان و گردش مالی سالانه بیش از ۸۰ میلیارد ریال این هنر صنعت در بخش فروش مربوط به نمایشگاه و بازارچه‌های برگزارشده، گواهی درخشانی بر وجود ظرفیت و استعداد شگرف در بخش صنایع‌دستی استان لرستان است.
وی ادامه داد: طی سال‌های اخیر اقدامات و برنامه‌ریزی‌های مؤثری در راستای احیا و رونق هنر صنعت صنایع‌دستی در استان انجام‌شده است که توفیقات خوبی را نیز در پی داشته است، اشتغال‌زایی کم‌هزینه و پرسود، تقویت اقتصادی کارگاه‌های کوچک و بزرگ خانگی و ملی شدن شهر بروجرد به‌عنوان شهر ملی ورشو سازی کشور از جمله این موارد است.
بالا بردن کیفیت و سطح محصولات صنایع‌دستی
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان با اشاره به بالا بردن کیفیت و سطح محصولات صنایع‌دستی استان بیان داشت: باهدف حمایت از هنرمندان این رسته مستند نگاری، تهیه فیلم‌های مختلف آموزشی و ترویجی، برگزاری وبینارهای تخصصی صنایع‌دستی و پژوهش و نمونه‌سازی محصولات صنایع‌دستی متناسب باسلیقه‌های جدید مشتریان از اولویت‌های معاونت صنایع‌دستی اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان محسوب می‌شود.
قاسمی عنوان کرد: همچنین ایجاد خانه‌های صنایع‌دستی در روستاهای هدف صنایع‌دستی استان، راه‌اندازی دبیرخانه شهر ملی ورشو در شهر بروجرد، انعقاد تفاهم‌نامه با ادارات کل امور زندان‌ها، کمیته امداد و بهزیستی، بسیج مهندسان، بنیاد برکت ستاد اجرایی فرمان امام (ره)، بنیاد آستان قدس رضوی در راستای حمایت از تولیدکنندگان صنایع‌دستی و هنرهای سنتی به‌منظور افزایش تولید و معرفی انواع صنایع‌دستی استان از طریق فوق‌برنامه‌های صداوسیما، جراید کثیرالانتشار نیز به‌طورجدی پیگیری می‌شود.
وی بیان داشت: در بحث آموزش‌های ویژه شاغلین صنایع‌دستی به علاقه‌مندان و تربیت افراد ماهر در رشته‌هایی که قابلیت تجاری‌سازی دارند همچون نخ‌ریسی سنتی پیشرفته و چرم‌دوزی، دوره‌های آموزشی عمومی کوتاه‌مدت و مقدماتی برای علاقه‌مندان در سطح استان برگزار می‌شود و همچنین دوره‌های پیشرفته آموزشی تولید در رشته‌های شاخص صنایع‌دستی استان نیز به‌منظور ارتقا سطح کیفی تولیدات صنایع‌دستی برنامه‌ریزی‌شده است.
صادرات ۱۱ میلیون دلاری تولیدات صنایع‌دستی
افشین بابا حسینی معاون صنایع‌دستی و هنرهای سنتی لرستان نیز اظهار داشت: در سال گذشته، ۱۱ میلیون دلار تولیدات صنایع‌دستی استان به‌صورت تقریبی و چمدانی با آنالیز صورت گرفته در مبادی خروجی و ترانزیتی استان شامل انواع البسه محلی و گلیم و ماشته داری، تراش سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی، مصنوعات چرمی دست‌ساز به کشورهای آلمان، ترکیه، روسیه، استرالیا، کشورهای حاشیه خلیج‌فارس و چین و ایتالیا، عراق، کویت، کانادا و سوئد صادر شد.
وی میزان تولید انواع صنایع‌دستی در رشته‌های گلیم و ماشته، جاجیم، پارچه‌بافی، حرمی بافی، ورشو سازی و قلم‌زنی روی ورشو، آژیه دوزی و گیوه‌بافی، نمدمالی، البسه محلی لری و بختیاری (چوقا بافی)، کلاه نمدی، زیورآلات سنتی محلی، گره چینی و منبت‌کاری، میناکاری، نقاشی و طلاکاری روی شیشه، چاقوسازی و ساخت انواع آلات موسیقی به‌ویژه کمانچه لری و… در استان را به میزان ۲۰ هزار مترمربع در دست بافته‌های و زیراندازهای سنتی و البسه محلی و ۱۵۰ تن در سایر محصولات در سال برآورد کرد و افزود: این تولیدات، علاوه بر مصرف داخلی در استان، و صادرات چمدانی به خارج کشور به‌واسطه فروش در فروشگاه‌های داخلی و مراکز تفریحی و گردشگری و هتل‌ها از طریق تبلیغ در سایت‌های فروش و فضای مجازی به سراسر کشور نیز ارسال می‌شود.
معاون صنایع‌دستی و هنرهای سنتی لرستان، به برگزاری ۳۹ دوره آموزشی در شهرها و روستاهای استان در حوزه دوره‌های تکمیلی صنایع‌دستی، تجاری‌سازی، بسته‌بندی، طراحی محصول، بازاریابی و صادرات اشاره کرد و گفت: این دوره‌ها با اعتبار ۳ میلیارد و ۵۲۰ میلیون ریال و با مشارکت ۱۶۲۳ نفر برگزار شد.
باباحسینی با اشاره به پیشرفت فیزیکی ۷۵ درصدی بازارچه صنایع‌دستی خرم‌آباد، عنوان کرد: این پروژه در ۱۵ غرفه و در زمینی به مساحت ۳۵۰۰ مترمربع احداث‌شده و تاکنون ۳۰ میلیارد ریال اعتبار به آن تخصیص‌یافته است.
پرداخت ۲۷ میلیارد ریال تسهیلات
وی عنوان کرد: در سال ۹۹، به میزان ۲۷ میلیارد ریال از طریق ابلاغ سهم استان در تسهیلات مناطق سیل‌زده و حمایتی از شیوع ویروس کرونا و اشتغال‌زایی ویژه مشاغل خانگی پشتیبان به ۲۸۲ نفر از فعالان این حوزه به بانک معرفی و تسهیلات خود را دریافت کردند.
معاون صنایع‌دستی و هنرهای سنتی لرستان افزود: اغلب دریافت‌کنندگان تسهیلات در رشته‌های گلیم‌بافی، ماشته بافی، مصنوعات چرمی دست‌ساز، قلم‌زنی و… بوده‌اند که با اخذ تسهیلات مورد نظر برای ۱۸۰ کارگاه و ۲۸۲ نفر اشتغال ایجاد شده است.
بابا حسینی گفت: درمجموع در سال گذشته، صدور هزار و ۵۱۲ مجوز تولید انفرادی، پروانه تولید کارگاهی، کارت شناسایی صنعتگری و مجوز تأسیس کارگاهی و مجوز مشاغل خانگی انفرادی و پشتیبان حقیقی و حقوقی در رشته‌های گلیم‌بافی، نساجی سنتی، مصنوعات چرمی و تراش سنگ و قلم‌زنی و… برای دو هزار و ۱۰۷ نفر اشتغال ایجاد شد.
وی با اشاره به راه‌اندازی آموزش‌های مهارتی در مراکز آموزش کمیته امداد و بهزیستی، مناطق تسهیلگری محروم حاشیه شهرها، زندان‌های سطح استان، مراکز صنایع‌دستی در روستاها، شرکت‌های تعاونی صنایع‌دستی، عنوان کرد: تعداد ۲۷ مرکز نسبت به ارائه آموزش‌های تخصصی انواع رشته‌های صنایع‌دستی اقدام کرده‌اند که در مجموع برای ۹۵۰ نفر گواهینامه شرکت در دوره‌های مختلف در رشته‌های گلیم و ماشته، جاجیم، پارچه‌بافی، حرمی بافی، ورشوسازی و قلم‌زنی روی ورشو، آژیه دوزی و گیوه‌بافی، نمدمالی، البسه محلی لری و بختیاری (چوقا بافی)، کلاه نمدی، زیورآلات سنتی محلی، گره چینی و منبت‌کاری، میناکاری، نقاشی و طلاکاری روی شیشه، چاقوسازی و ساخت انواع آلات موسیقی به‌ویژه کمانچه لری و… صادر شد.
سهم دولت در یارانه بیمه صنعتگران تأمین نشد
معاون صنایع‌دستی و هنرهای سنتی لرستان با اشاره به صدور و تمدید هزار و ۷۲۱ مجوزهای مختلف صنایع‌دستی معاون صنایع‌دستی لرستان گفت: در مجموع در سال گذشته، صدور هزار و ۵۱۲ مجوز تولید انفرادی، پروانه تولید کارگاهی، کارت شناسایی صنعتگری و مجوز تأسیس کارگاهی و مجوز مشاغل خانگی انفرادی و پشتیبان حقیقی و حقوقی در رشته‌های گلیم‌بافی، نساجی سنتی، مصنوعات چرمی و تراش سنگ و قلم‌زنی و… برای دو هزار و ۱۰۷ نفر اشتغال ایجاد شد.
باباحسینی درباره صدور و تمدید بیمه صنعتگران صنایع‌دستی استان نیز بیان داشت: با توجه به‌عدم تخصیص بیمه تأمین اجتماعی در سال گذشته به دلیل تأمین نشدن سهم دولت در یارانه بیمه صنعتگران، تعداد سه هزار و ۱۴۵ نفر از صنعتگران به منظور استفاده از مزیت بیمه روستایی و عشایری معرفی‌شده‌اند که پس از پالایش فهرست ارسالی ۸۱۴ نفر مشمول شناسایی و بیمه روستایی و عشایری در حال انجام مراحل پایانی است.
وی افزود: در سال گذشته، تعداد دو رشته ورشوسازی و گره چینی سنتی در حوزه بازنده‌سازی معرفی شد که پس از برگزاری جلسات کارشناسی هر دو مصوب شدند که هر دو رشته هم‌اکنون در بروجرد در حال فعالیت هستند.
معاون صنایع‌دستی و هنرهای سنتی لرستان عنوان کرد: طی سال‌های گذشته رشته‌های سیاه چادر بافی، چیت بافی، بوریابافی لرستان و فنون و مهارت ورشو سازی و ماشته بافی در فهرست میراث معنوی کشور به ثبت رسیده است.
