همواره نياز به جابه‌جايی مايعات علي‌الخصوص آب از دغدغه‌های مهم بشر از قديم الايام بوده است. اختراع پيچ ارشميدس جهت انتقال آب از رودخانه به زمين های كشاورزی اطراف اولين پاسخ به اين دغدغه بوده و انواع تلاش ها برای طراحی و ساخت وسيله مكانيكي جهت انتقال مايعات از آن پس صورت پذيرفته است. پمپ، وسيله مكانيكي است كه انرژي مكانيكي، را به سيال منتقل نموده و فشار آن را بالا مي برد تا اين فشار براي غلبه بر اصطكاك‌های سيال با بدنه لوله، شيرآلات، ديواره كانال، … مصرف شود و سيال به محل مورد نظر منتقل شود. پمپ‌ها بر اساس مکانیزیم جابجایی سیالات به سه گروه عمده تقسیم می‌شوند: بالابر مستقیم (Direct Lift)، جابجایی (Displacement) و گرانشی.
پمپ‌ها کاربردهای فراوانی در صنعت و حتی در وسایل نقلیه دارند. مانند پمپ بنزین یا پمپ آب خودرو تا پمپ‌های بزرگ برای پر کردن حوضچه‌های تعمیر کشتی. تلمبه‌های رایج و قدیمی شامل تلمبه باد برای باد کردن چرخ دوچرخه، موتور سیکلت یا تایر خودرو و همچنین تلمبه‌های دستی که آب یا سوخت را از مخزنی (مانند چاه آب) با مخزن‌های دیگر منتقل می‌کنند، می‌شود.
انواع پمپ
پمپ‌ها دارای انواع مختلفی هستند. دسته‌بندی‌های گوناگون، پمپ‌ها را بر پایه ویژگی‌های گوناگون طبقه‌بندی می‌کنند. در یکی از رایج‌ترین این طبقه‌بندی‌ها، برپایه نحوه انتقال انرژی از پمپ به سیال، پمپ‌ها به دودسته تقسیم می‌شوند:
پمپ‌های دینامیکی: در این پمپ‌ها انتقال انرژی به سیال به‌طور دایمی است. انواع پمپ‌های دینامیکی عبارت اند از: گریز از مرکز (Centrifugal) و جریان محوری (Axial).
پمپ‌های جابجایی مثبت: در این پمپ‌ها انتقال انرژی به سیال به صورت متناوب یا پریودیک صورت می‌پذیرد. انواع پمپ‌های جابجایی مثبت عبارت اند از: رفت و برگشتی (Reciprocating) و دوار (Rotary).
انواع پمپ از لحاظ کاربرد
پمپ‌های بهداشتی (Sanitary Pumps): پمپ‌های بهداشتی یا سنیتاری پمپ‌هایی هستند که در صنایع غذایی، دارویی و داروسازی و صنایع بیوتکنولوژی کاربرد دارد.
پمپ‌های فاضلاب (Wastewater Pumps): پمپ‌های فاضلاب یونیت‌های بسته‌ای شامل موتور و پمپ هستند. به همین دلیل این پمپ‌ها مناسب نصب در داخل حوضچه‌های فاضلاب و در زیر آب هستند.
پمپ‌های شناور (Immersible Pumps): پمپ‌های شناور، پمپ‌هایی هستند که قسمت محفظه پمپ آن ها در داخل و زیر آب قرار می‌گیرد، در حالی که موتور آن ها خارج از آب می‌باشد و خشک نگه داشته می‌شود. معمولا این پمپ‌ها بالا یا بر روی دیواره مخازن نصب می‌شود.
پمپ‌های نصب در سوراخ عمیق (Borehole Pumps): دوگونه اصلی از پمپ‌های سوراخ عمیق وجود دارد: پمپ نصب در سوراخ عمیق شناور و پمپ نصب در سوراخ عمیق چاهی که در آن موتور خشک نگه داشته شده و توسط شفتی بلند به پمپ کوپل می‌شود. این پمپ‌ها باریک و بلند هستند.
پمپ‌های دوزینگ (Dosing Pumps): این پمپ‌ها جزو پمپ‌های جابجایی مثبت بوده و معمولا از نوع دیافراگمی هستند. در این پمپ‌ها به دلیل وجود دیافراگم و آب‌بندی دقیق احتمال نشتی بسیار کم است.
کاربری پمپ
- پمپ مخصوص عسل، پمپ غلیظ کش
- انتقال مایعات
- امکان جابجایی به ارتفاعی بالاتر (با افزایش هد)
- کاربرد فراوان پمپ در صنعت
- کاربرد فراوان پمپ در وسایل نقلیه
- پمپ های بزرگ برای پر کردن حوضچه های تعمیر کشتی
- تلمبه های دستی، برای انتقال آب یا سوخت را از مخزنی (مانند چاه آب) به مخزن های دیگر
نکاتی در مورد موتورپمپ های درون سوز (دیزلی-بنزینی-نفت بنزین)
- به یاد داشته باشید که همیشه اطمینان حاصل کنید که الکتروپمپ به طرز صحیحی آماده کار شده باشد (بدون آب کارکردن الکتروپمپ موجب خرابی آن می‌شود).
- فراموش نکنید سیال درون الکتروپمپ را در زمستان، زمان های سرد و یخبندان و هر زمان که احتمال انجماد وجود دارد بعد از استفاده کردن تخلیه نمایید ( این موضوع لوله مکش را نیز شامل می‌شود).
- روغن این نوع از الکتروپمپ ها باید به ازای هر ۲۰ ساعت کارکرد تعویض شود.
- در پایین‌ترین قسمت آب (مجاور پمپ)، یک شیر و لوله یک اینچ برای تخلیه سریع سیستم به الکتروپمپ، نصب نمایید.
- محل دقیق نصب پمپ جایی است که در آن جریان شدید آب یا سیال آن را تکان نداده و یا جابجا نکند.
- قبل از خرید، از ارتفاعی که پمپ قرار است آب را بالا بکشد مطمین شوید. کاربرد دیگر موتور پمپ ها در مناطقی با آب و هوای خشک است برای جلوگیری از آتش سوزی. یک مخزن آب و یک پمپ آب خوب در پشت وانت می تواند فکر مناسبی برای مناطقی باشد که احتمال بروز آتش سوزی های گسترده وجود دارد.
پمپ ها می توانند به صورت تک کاربرد داشته و یا به صورت کوپله شده با یک موتور یا الکتروموتور استفاده شوند که در این صورت به آن ها موتور پمپ یا الکتروپمپ می گویند.
