پرورش ماهی کپور

خانواده کپورماهیان (Cyprinidae) یکی از مهم ترین خانواده‌های ماهی‌های آب شیرین است. این خانواده بزرگترین خانواده ماهی‌ها بوده و شامل ۲۲۰ جنس و ۲۴۲۰ گونه است. با حدود ۱۱۰ گونه بزرگترین گروه ماهی‌های آب شیرین ایران است و تقریبا در همه حوضه‌های ایران یافت می‌شوند. برخی از انواع ماهی کپور که در ایران یافت می شوند عبارتند از:

۱-کپور علفخوار یا آمور (ctenopharingodon idella): کپور علفخوار بدنی کشیده و دراز دارد که از فلس های درشت پوشیده شده است. رنگ بدن در پشت خاکستری و در پهلوها زرد مایل به سبز است. تغذیه این گونه از گیاهان عالی صورت می گیرد، البته در سنین نوزادی تا طول سه سانتی متری از زی شناوران تغذیه می کند.

۲- کپورنقره ای ( Hypophtalmichthys molitrix): کپور نقره ای دارای بدنی کشیده که از دو طرف فشرده و از فلس­ های ریز نقره ای رنگی پوشیده شده است. تغذیه این گونه نیز از زی شناوران گیاهی صورت می گیرد.

۳-کپور سرگنده (Aristichthys nobilis): بدن این ماهی کشیده در پهلو ها کمی فشرده است. دهانش کمی قابل ارتجاع است. یک باله پشتی نسبتا طویل دارد و بدنش پوشیده از فلس ­های مدور نسبتا درشت است، پوزه اش دو جفت سبیلک دارد. رنگ بدن در دو طرف زرد طلایی و در پشت تیره است. هر یک از فلس ها در انتها یک خال سیاه رنگ دارد.

۴-کپورمعمولی (Cyprinus carpio): بدن این ماهی کشیده در پهلوها کمی فشرده است. دهانش کمی قابل ارتجاع است. یک باله پشتی نسبتا طویل دارد و بدنش پوشیده از فلس های مدور نسبتا درشت است، پوزه اش دو جفت سبیلک دارد. رنگ بدن در دو طرف زرد طلایی و در پشت تیره است. هر یک از فلس ها در انتها یک خال سیاه رنگ دارد.

نیازهای زیستی کپور ماهیان

۱-آب

مهمترین نیاز زیستی کپور ماهیان آب است که از منابع مختلفی نظیر چاه، چشمه، رودخانه و قنات تامین می شود. آب مورد استفاده برای پرورش در طول دوره باید از کیفیت مناسبی برخوردار باشد. ضمن این که به ازای هر هکتار سه تا پنج لیتر در ثانیه آب لازم است.

۲- اکسیژن محلول

آب ورودی استخر باید از میزان اکسیژن مناسبی بر خوردار باشد. بهترین مقدار اکسیژن محلول در آب پنج تا شش میلی گرم در لیتر است و مقدار آن نباید از دو میلی گرم در لیتر کمتر شود.

۳- درجه حرارت

دمای مناسب آب برای پرورش کپور ماهیان ۱۸ تا۲۵ درجه سانتی گراد است و نباید حداکثر از ۳۰ درجه سانتی گراد تجاوز کند. بدیهی است هر چه درجه حرارت آب استخر در طول دوره پرورش به دمای ۲۵ درجه سانتی گراد نزدیکتر باشد، طول دوره کوتاهتر خواهد بود و ماهی ها زودتر به وزن مورد نظر خواهند رسید.

۴- اسيديته( PH)

اسیدیته آب در دامنه هفت تا هشت برای کپور ماهیان مطلوب است.

۵- سختی

بهتر است میزان سختی آب برای پرورش ماهی در حدود ۱۰۰ تا۳۰۰۰ میلی گرم در لیتر بر حسب کربنات کلسیم باشد.

یافتن بهترین مکان برای پرورش ماهی کپور

با توجه به این که سرمایه اصلی احداث کارگاه ماهیان گرم آبی، مکان مورد نظر است، بنابراین باید برای انتخاب محل احداث کارگاه دقت زیادی به کار برد تا در آینده مشکلی متوجه سرمایه گذار نشود. برای این منظور مکان مورد نظر از ابعاد مختلفی مورد برسی قرار می گیرد که به شرح آن می پردازیم.

۱–پستی و بلندی

محل مورد نظر باید از وضعیت توپوگرافی مناسبی برخوردار باشد تا از هزینه های خاکبرداری و تسطیح تا حد امکان کاسته شود، ضمن این که به گونه ای قرار گرفته باشد که آب بر روی آن ها سوار باشد و پر و خالی کردن استخرها به راحتی از طریق بردزل صورت گیرد.

۲– بافت خاک

بافت خاک محل مورد نظر باید به گونه ای باشد که قدرت نگهداری آب را در حد مناسبی داشته باشد، چرا که در غیر این صورت آب استخرها مدام کاهش پیدا می کند و احتیاج به آب ورودی زیادی خواهد داشت. خاک مناسب برای این منظور باید دارای حداقل ۲۵ درصد خاک رس باشد.

۳– اقلیم منطقه

آب و هوا به عنوان یکی از عوامل اساسی در زمینه پرورش ماهیان گرم آبی است و این دسته از ماهیان به آب و هوای معتدل تا گرم عادت دارند، بنابراین منطقه مورد نظر باید درجه حرارتی درحدود ۱۷تا ۲۵ درجه سانتی گراد داشته باشد. همچنین باید توجه کرد که در منطقه مورد نظر تعداد روزهای آفتابی بالا باشد چرا که نور خورشید یکی از عوامل مهم در حاصلخیزی استخرهاست.

۴– منبع آبی

در این زمینه باید توجه کرد که منبع آبی مورد نظر دایمی و نوساناتش چندان زیاد نباشد. معمولا ظرفیت کارگاه را براساس پایین ترین مقدار آب ورودی به کارگاه طراحی می کنند، همچنین باید توجه کرد که منبع آبی مورد نظر فاصله زیادی از محل احداث کارگاه نداشته باشد.

تغذیه

کپور ماهیان کف گرد بوده و از کف دریاچه تغذیه می‌کنند. بخش عمده غذای آن ها از دانه و ریشه گیاهان آبزی می‌باشد و همچنین از جلبک، لارو، حشرات، صدف و بسیاری دیگر از موجودات ریز تغذیه می‌کنند. برای خوردن غذا دهان خود را کاملا باز کرده و مثل جارو برقی طعمه‌ها را می‌مکند و با بهم ریختن مواد ته نشسته از کف آب آن ها را بهم زده و ابری از مواد ته نشین شده را به بالا می فرستند.

تولید مثل

کپور وحشی و معمولی در اواخر بهار و اوایل تابستان در زمانیکه درجه حرارت آب از ۱۸ سانتی گراد بیشتر نباشد شروع به تخم‌ریزی می‌کند. تخم‌ها در نقاط کم عمق و مناطقی که پوشیده از علف هستند و در معرض تابش نور خورشیدند به ساقه و برگ گیاهان زیر آب متصل‌اند. این تخم‌ها ظرف پنج تا هشت روز در حالی که همچنان به ساقه متصل‌اند بارور می‌شوند. استخرها بایستی از گیاهان آبزی پوشیده باشند چون تخم‌های کپور بایستی به آن ها بچسبند تا تفریخ شوند.

اصول کود دهی در استخرهای پرورشی

کوددهی به استخر های پرورشی به منظور حاصلخیزی آب هر ۱۰ تا ۱۴ روز یک بار صورت می گیرد و تشخیص آن به این نحو است که دست را تا آرنج درون آب فرو می برند، اگر انگشت ها دیده شد کوددهی انجام می گیرد.

هوادهی در استخرهای پرورشی

هوادهی عملی است كه طی آن آب وهوا با هم مخلوط شده و درنتیجه میزان اكسیژن محلول درآب به حداشباع نزدیكتر می شود و اكسیژن مورد نیاز برای مصرف ماهی تامین می ­گردد.