روستای «مند» گناباد در فهرست روستاهای ملی ثبت شد

به گزارش خبرگزاری مهر، ابوالفضل مکرمی‌فر با اشاره به اینکه روستای «مند» گناباد نماد تمدنی چند هزار ساله در فهرست روستاهای ملی ثبت شد، اظهار کرد: جلسه شورای انتخاب شهرها و روستاهای ملی صنایع‌دستی با حضور مسئولان شهرستان گناباد در وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی برگزار شد و تقاضای ملی شدن روستای «مند» گناباد بررسی و تصویب شد.

مدیر کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی گفت: در روستای مند بیش از ۵۴ کارگاه شناسه‌دار سفالگری وجود دارد که در این کارگاه‌ها بیش از ۱۴۰ نفر به صورت مستقیم و بیش از۵۰۰ نفر به صورت غیرمستقیم در رشته‌های سفال‌گری، سفال رولعابی، طراحی و نقاشی روی سفال، کاشی لعابی، کاشی هفت ‌رنگ، پارچه‌بافی، گلیم‌بافی فعالیت دارند، هم‌چنین در چند سال اخیر برخی در رشته مینا کاری نیز مشغول فعالیت شده‌اند.

وی با اشاره به اینکه تعداد پیشکسوتان سفال مند گناباد را ۴۲ نفر هستند، اظهار کرد: ۱۴۰ صنعتگر فعال در رشته سفال در ۱۴ کارگاه بزرگ و ۱۱ کارگاه کوچک فعالیت می‌کنند. بازارچه‎های دائمی یکی از روش‌های معرفی و عرضه محصولات صنایع دستی است که برای فروش سفال مند گناباد یک بازارچه دائمی صنایع دستی واقع در سه راهی مند و حدود چهار نمایشگاه فصلی قنات قصبه، روستای هدف گردشگری ریاب، بیلند و باغ آسیا در شهرستان گناباد فعال است.

مدیر کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی گفت: علاوه بر بازارچه‌ها و نمایشگاه‌های فصلی تعداد ۱۸ فروشگاه صنایع‌دستی در شهرستان گناباد سفال مند را به فروش می‌رسانند، سفال مند گناباد در عرصه نمایشگاه‌ها نیز فعال بوده و در ۳۴ نمایشگاه داخلی و پنج نمایشگاه خارجی حضور داشته است.

وی در خصوص صادرات سفال مند اظهار کرد: صادرات این محصول بیشتر به کشورهای افغانستان و پاکستان بوده و سفالگران روستای مندگناباد تاکنون در نمایشگاه‌های کشورهای همسایه همچون افغانستان، پاکستان و عراق شرکت کرده‌اند، همچنین المان‌ها و تابلوهای تبلیغاتی مختلف از هنر سفالگری در میادین اصلی شهر گناباد نصب شده و طرح مطالعاتی بازارچه سفال و صنایع دستی این شهرستان در حال اقدام است. انجمن‌های میراث فرهنگی، سرای گناباد در زمینه صنایع دستی فعال‌ هستند و در نمایشگاه‌های مختلف برای معرفی صنایع دستی شهرستان به خصوص سفال حضوری فعال دارند.

مدیرکل میراث‌ فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی افزود: طراحی و نمونه سازی ۵ محصول، تدوین پرونده مهر اصالت ملی، یک نشان مرغوبیت بین‌المللی، تهیه دو پرونده تدوین استاندارد ملی و تولید ۴۵ دقیقه فیلم آموزشی از دیگر اقدامات در زمینه توسعه و ترویج است.

وی ادامه داد: با اشاره به قدمت و تاریخچه سفال سازی وسفالگری درگناباد اظهار کرد: بررسی‌های باستان شناسی در گناباد نشان داده که حداقل از هزاره سوم پیش از میلاد سفالگری در این منطقه رواج داشته است کارگاه‌های سفالگری گناباد از آن تاریخ تا زمان حاضر توانسته‌اند به فعالیت‌های خود ادامه دهند.

مدیر کل میراث‌ فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی بیان کرد: سفال‌های پراکنده محوطه‌های باستانی و جمع‌آوری شده از لایه‌های تمدنی به دنبال حفاری‌های باستان شناسی تا اواخر دوران صفویه، همانند سفال‌های دیگر محوطه ها و زیستگاه‌های خراسان بوده و وجه مشخصی ندارند؛ اما از اوایل قرن دوازدهم هجری نوعی سفال جدید با ویژگی‌های خاص در گناباد ظاهر شده که در کارگاه‌های متعدد روستای مند واقع در حاشیه شمالی شهر گناباد ساخته می‌شود که آن را به نام سفال «مند» می‌شناسند.

وی گفت: سفال «مند» از نظر ترکیب مواد، فرم و تزیین همانند سفال میبد یزد و اصطهبان فارس و حاکی از همبستگی فرهنگی و هنری آن دو منطقه با گناباد است این احتمال را نمی‌توان نادیده گرفت که هنر سفالگری مند گناباد از یزد به این دیار آمده باشد.

مکرمی‌فر بیان کرد: مرحوم دکتر عباس زمانی به نقل از ریش سفیدان محلی نوشته که ده کنونی مند در حدود ۲۸۰ سال قبل ایجاد شده و مقارن تشکیل آبادی فعلی شخصی به نام «ابوعلی کلاه لته پاچوبه» از هرات و به احتمال ضعیف از فردوس وارد شده و کارگاه سفالسازی دایر کرده و رفته، و سایر ساکنان مند این هنر را از او فرا گرفته و تاکنون ادامه داده اند. اما تا آنجا که بررسی محوطه‌های باستانی فردوس و مطالعه سفالینه محوطه‌های باستانی اطراف هرات و نقاط مرزی شرق خراسان نشان داده است سفالی از نوع سفال مند درآن مکان‌ها مشاهده نشده است.

مدیر کل میراث‌ فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی در صورتی که سفال‌های شهرضا در اصفهان و میبد در یزد چنان شباهتی با سفال مند گناباد دارند که تشخیص آن‌ها از هم مشکل است ظروف سفالی شهرضا با خاک سفید ساخته شده یا دارای لعاب آبی و فیروزه ای یکرنگ است یا دارای نقش‌هایی به رنگ سیاه به صورت خطوط و طرح‌هایی ظریف شامل گل و برگ و تصویر ماهی و پرنده و حیوانات دیگر که تمام سطح ظروف را می‌پوشاند و روی نقوش با لعاب شفاف پوشانده می‌شود.

گفتنی است، پیش از این روستای «بسک» تربت حیدریه به عنوان روستای ملی صنایع دستی در رشته ابریشم کشی انتخاب شده بود و «مند» گناباد دومین روستای ملی صنایع دستی استان خراسان رضوی است.