زراعت گیاهان داروئی “گلپر”
گلپر گیاهی گلدار است که گل آن شبیه سکه سفید رنگ می باشد و دانه های بسیار معطری دارد و همراه با غذا به عنوان ادویه مصرف می شود.
گلپر گیاهی گلدار، علفی و چند ساله از تیره چتریان است. نام علمی این گیاه Heracleum persicum است. این گیاه بومی ایران بوده و در نواحی نمناک کوهستانی ایران و حاشیه‌های آن می‌روید.
گیاهشناسی:
خانواده: چتریان Apiaceae)Umbelliferae)
جنس و گونه: Heracleum persicum
رویشگاه گلپر غالبا نواحی کوهستانی و نمناک است.
گلپر گیاهی گلدار، علفی، چند ساله و معطر است.
ساقه های گلپر ضخیم و توخالی هستند و به ارتفاع ۱.۵ – ۱ متر می رسند.
برگ ها به شکل پنجه غاز با شکاف های عمیق
گل ها سفید و مجتمع به حالت چتر در انتهای ساقه ها
غنچه های نورسته اش دارای مواد معطره و صمغ هستند.
میوه ها تخم مرغی شکل، به رنگ سبز تیره، به طول ۱.۵ – ۱ سانتیمتر و معطرند.
جوانه ها و ساقه ها نیز معطرند.
از جوانه ها، ساقه ها و دانه های خشک و پودر شده به عنوان ادویه استفاده می گردد.
ساقه های گلپر در طی زمستان خشک می شوند ولیکن ریشه های ضخیم آن باقی می مانند و در بهار مجدداً
می رویند.
اهمیّت:
از گلپر در آشپزی و صنایع داروسازی بهره می گیرند.
مصرف گلپر در ماست توصیه شده است.
گلپر اغلب با باقلای پخته و سیب زمینی پخته مصرف می شود.
گلپر را با عناوین دیگری چون: “انگدان” و “انجدان” نیز در متون فارسی آورده اند.
مواد مؤثره گلپر:
“استات هکسیلیک”، “استات استیلیک”، “بوتیرات متیلیک” و “آنتول”
از ماده “آنتول” برای معطرسازی صابون و خمیردندان بهره می گیرند.
خواص دارویی گلپر:
۱- به عنوان آنتی اکسیدان در مواد غذایی
۲- مقوی معده و دستگاه گوارش از طریق افزایش ترشحات
۳- ضد نفخ
۴- دافع سموم بدن
۵- ضد عفونی کننده و میکرب کش
۶- باعث ازدیاد شیر در مادران شیرده
۷- تسهیل هضم غذا
۸- ضد کمر دردهای ناشی از رطوبت محیط
۹- معالجه هیستری
۱۰- از دَم کرده ریشه برای ناراحتی های عصبی
۱۱- تقویت کننده حافظه
۱۲- ضماد گلپر توأم با موم جهت تسکین سیاتیک
۱۳- ضماد گلپر توأم با روغن زیتون برای رفع سیاهی زیر چشم ها
۱۴- ضماد گلپر توأم با پوست انار و سرکه برای درمان بواسیر
۱۵- پاشیدن گرد گلپر بر روی زخم های خوره ای و جذام مفید است.
عوارض جانبی:
مصرف زیاد گلپر باعث تپش قلب و سقط جنین می شود.
حداکثر مجاز مصرف گلپر را ۴ گرم در روز می دانند.
منابع و مآخذ:
۱) آخوندزاده، ش – ۱۳۷۹ – دایرة المعارف گیاهان دارویی – جهاد دانشگاهی تهران
۲) آریاپور، ع و همکاران – ۱۳۸۹ – گیاهان دارویی، معطر و صنعتی جنگل و مرتع – مؤسسه آموزش عالی علمی کاربردی کشاورزی
۳) اکبری نیا، احمد – ۱۳۸۲ – بررسی عملکرد و ماده مؤثره زنیان در سیستم های کشاورزی متداول، ارگانیک و تلفیقی – پایان نامه دکتری دانشگاه تربیت مدرس
۴) امیدبیگی، رضا– ۱۳۷۹ – تولید و فرآوری گیاهان دارویی، جلد سوّم – آستان قدس رضوی
۵) امیدبیگی، رضا – ۱۳۷۶ – رهیافت های تولید و فرآوری گیاهان دارویی، جلد دوّم – طراحان نشر
۶) اهوازی، مریم و همکاران – ۱۳۸۹ – بذر گیاهان دارویی، جلد اوّل – جهاد دانشگاهی تهران
۷) برنا نصرآبادی، فاطمه – ۱۳۸۴ – اثر زمان های مختلف بر رشد، عملکرد و مقدار اجزاء تشکیل دهندۀ اسانس بارشبی – پایان نامه کارشناسی ارشد تربیت مدرس
۸) پورفخاران، م و همکاران – ۱۳۹۰ – راهنمای جامع گیاهان دارویی، جلد دوّم – گنجینه سلامت
۹) جعفرنیا، س و همکاران – ۱۳۸۸ – راهنمای جامع و مصوّر خواص و کاربرد گیاهان دارویی – مجتمع آموزش کشاورزی سبز ایران
۱۰) حجازی، اسداله – ۱۳۷۲ – کلید بذرشناسی برای رشته های کشاورزی، جلد دوّم – جهاد دانشگاهی ماجد
۱۱) زرگری، علی – ۱۳۷۶ – گیاهان داروئی، جلد چهارم – دانشگاه تهران
۱۲) صمصام، ش – ۱۳۷۴ – پرورش و تکثیر گیاهان دارویی – نشر مانی
۱۳) طاهریان، کاظم – ۱۳۷۴ – اطلاعات گیاهان دارویی – مرکز تحقیقات منابع طبیعی سمنان
۱۴) عمویی، ع.م – ۱۳۸۸ – زراعت گیاهان دارویی و معطر، جلد اوّل – مؤسسه آموزش عالی علمی کاربردی کشاورزی
۱۵) قهرمان، ا – ۱۳۶۲ – فلور ایران – مؤسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع
