توسعه فناوریهای نوین در حفظ نباتات کشور
افزایش فنآوری و خلاقیت، افزایش سرمایه گذاری در تحقیقات فناورانه گیاهپزشکی و افزایش آموزشهای فناورانه در حوزه گیاهپزشکی کشور از ضروریات مهم آینده کشور است.
خبرگزاری تسنیم، مسعود لطیفیان، معاون کنترل آفات سازمان حفظ نباتات کشور– توسعه فناوری به عنوان یکی از راهبردهای اصلی برای دستیابی به گیاهپزشکی پایدار و دانش محور در کشور است. توجه به چرخه اقتصادی توسعه فناوری می تواند ارزش اقتصادی پایدار در اکوسیستمهای کشاورزی کشور ایجاد کند. افزایش فنآوری و خلاقیت، افزایش سرمایه گذاری در تحقیقات فناورانه گیاهپزشکی و افزایش آموزشهای فناورانه در حوزه گیاهپزشکی کشور از ضروریات مهم آینده کشور است. توسعه پایدار فناوری همگام با راهبردها و سیاستهای کلان حفظ نباتات کشور عامل اصلی توسعه صادرات و ارزآوری نهاده های کنترل آفات به خصوص با گسترش فناوری های بومی کنترل زیستی است. توسعه فناوری در بخش گیاهپزشکی شامل ۵ فرآیند اصلی است.
گام اول: ایجاد فناوری توسط واحدهای تحقیقاتی فعال در حوزه گیاهپزشکی
گام دوم: انتقال فناوری از واحدهای تحقیقاتی به صنایع وابسته به گیاهپزشکی
گام سوم: فرآیند بومی سازی در صنایع تولید نهاده های کنترل آفات
گام چهارم: گسترش فناوری و ارائه کاربردهای جدید برای اقتصادی کردن تولید نهاده های کنترل آفات
گام پنجم: مستندسازی و آینده پژوهی در زمینه نقش فناوری در فرآیند بلوغ اقتصادی صنایع تولید نهاده های کنترل آفات
دلایل ایجاد ارزش اقتصادی در چرخه توسعه فناوری های مورد نیاز بخش گیاهپزشکی
چرخه فناوری مورد نیاز بخش گیاهپزشکی کشور ضمن کارآفرینی و کمک به افزایش اشتغال در این زیربخش از طریق مشارکت کلیه ذینفعان اعم از پژوهشگر فناوری محور، کاربران و توسعه دهندگان فناوری توان تخصصی را در افزایش بهره وری اقتصادی تولید نهاده های کنترل آفات افزایش می دهد. دلایل عمده ایجاد ارزش اقتصادی در این بخش به شرح ذیل است:
- افزایش مهارت های تخصصی با افزایش نوآوری که جذابیت صنایع وابسته به تولید و تبدیل نهاده های کنترل آفات را افزایش داده و بازخورد مثبت بازگشت سرمایه در بخش گیاهپزشکی کشور را آشکار می سازد.
- افزایش توانایی تولید محصولات زیستی با ارزش افزوده بالاتر
- افزایش سرمایه گذاری در تحقیق و توسعه فناوری های نوآورانه که باعث افزایش سطح بهره وری تولید شده و به دنبال آن تولید ناخالص ملی را افزایش می دهند.
- افزایش ظرفیت آموزش های فناورانه در بخش گیاهپزشکی و در نتیجه افزایش ظرفیت انجام کارهای تخصصی تر در تولید نهاده های کنترل آفات که منجر به افزایش تولید ناخالص ملی شده و می تواند به عنوان بخشی از راهکارهای اقتصادی مهار تورم در کشور باشد.
چرخه توسعه فناوری های مورد نیاز بخش گیاهپزشکی
- برای بهره مندی پایدار بخش گیاهپزشکی از مزایای توسعه فناوری های نوین و اقتصادی لازم است که یک چرخه هم افزایی پویا میان کلیه ذینفعان اقتصاد کلان گیاهپزشکی کشور بوجود آید. برای این منظور بایستی محیطی مناسب برای پژوهش و برگشت سرمایه گذاری ناشی از ایجاد فناوری بوجود آید. مهمترین اجزای اکوسیستم توسعه فناوریهای مورد نیاز در بخش گیاهپزشکی کشور عبارتند از:
- – شبکه تحقیقاتی فناوری محور برای ایجاد ارزش افزوده در تولید نهاده های کنترل آفات
- – تیم برطرف کننده موانع ورود فناوری به بخش گیاهپزشکی
- – محیط مناسب برای تکامل فناوریهایی که در ابتدا به صورت استارت آپ وارد اکوسیستم زیر بخش گیاهپزشکی کشور می شوند
- – وجود الگوها و سیستم های مناسب حمایت کننده دولتی برای گسترش ارزش افزایی در فناوری های نوین گیاهپزشکی
- وجود محیط رقابتی سالم برای برگشت سرمایه بالاتر و مشارکت اقتصادی بیشتر کلیه ذینفعان مستعد در زیر بخش گیاهپزشکی کشور
اجزای چرخه فناوری در بخش گیاهپزشکی
اجزای چرخه گیاهپزشکی به عبارتند از:
مرحله آگاهی
- مرحله ای است که نیاز به وجود یک فناوری برای رفع یک چالش مهم در تولید یک نهاده گیاهپزشکی شکل می گیرد. برای این منظور لازم است مشکلات زیرساختی بخش گیاهپزشکی که نیاز به توسعه فناوری خاص برای ایجاد بهره وری مناسب دارند شناسایی شده و به عنوان برنامه ای راهبردی برای سیاست گذری توسعه فناوری در زیر بخش گیاهپزشکی کشور به اطلاع کلیه ذی نفعان رسانده شود.
مرحله ایجاد فناوری
- در این مرحله گروه پژوهشگران فناور محور با همیاری و همکاری سایر واحدهای ذینفع به ایجاد فناوری اقدام می کنند. قبل از ایجاد فناوری می بایست مطالعات امکان پذیری اقتصادی فناوری جدید در بخش گیاهپزشکی کشور مورد مطالعه دقیق قرار گیرد.
مرحله تطابق
- در این مرحله حداکثر تلاش برای افزایش کیفیت و اثربخشی فناوری با در نظر گرفتن شرایط اکواقلیمی مکانی و زمانی کاربرد در بخش گیاهپزشکی مربوطه به عمل خواهد آمد. در این مرحله امکانات سخت افزاری و نرم افزاری لازم برای تطابق فناوری در اکوسیستم مربوطه شکل می گیرد.
مرحله پیشرفت
- با ورود فناوری به فضای تولید نهاده های کنترل آفات و گذر زمان، نقاط ضعف و قوت آن مشخص شده و پژوهشگران فناور محور بخشی از تحقیقات توسعه فناوری را در این مرحله با برطرف کردن نقاط ضعف و تقویت نقاط قوت انجام می دهند.
مرحله واگذاری
- تعیین زمان مناسب واگذاری کامل فناوری به بخش خصوصی اهمیت بسیار زیادی دارد. زیرا متعیرهای مختلفی در سیستم تولید نهاده های کنترل آفات وجود دارد که در جذب سرمایه گذاری برای فناوری جدید موثر هستند و قبل از ورود فناوری به عرصه باید به دقت مورد بررسی قرار بگیرند.
موانع توسعه فناوری در زیر بخش گیاهپزشکی کشور
براساس تجربیات سنوات اخیر که در حوزه پژوهش های فناورانه در بخش گیاهپزشکی توجه بیشتری شده است، مشاهده شده که در فرآیند انتقال فن آوری های حاصل از پژوهشهای کاربردی موانع و مشکلاتی وجود دارد که اهم آنها به شرح ذیل هستند.
- عدم وجود مهارت کافی در شناسایی دقیق نیازهای فناورانه در طیف وسیعی از عوامل مدیریت تولید نهاده های کنترل آفات به خصوص با دیدگاه خلق ارزش افزوده ناشی از بکارگیری فناوری
- ضعف در شکل گیری روابط کارآمد بین پژوهشگر فناور محور و تعریف دقیق نحوه ارتباط بین فناوران و متقاضیان فناوری در حوزه تولیدات نهاده های کنترل آفات
- کمبود زیرساخت های اجتماعی-اقتصادی مورد نیاز در توسعه فناوریهای مورد نیاز زیر بخش گیاهپزشکی
- کمبود سرمایه و یا علاقه مندی بخش خصوصی در سرمایه گذاری برای توسعه فناوری های مورد نیاز زیر بخش گیاهپزشکی به خصوص در بدو شکل گیری فرآیند پژوهش
- محدودیت های قانونی در حضور پژوهشگر فناوری محور برای حضور در عرصه صنایع وابسته به تولید و فرآوری نهاده های کنترل آفات
راهکارهای توسعه فناوری در بخش گیاهپزشکی کشور
برای توسعه فناوری در بخش گیاهپزشکی می بایست چرخه کامل انتقال فناوری به صورتی طراحی شود که ضمن برطرف کردن موانع و مشکلاتی که مورد بحث واقع شد، منافع اقتصادی کلیه ذینفعان حاضر در چرخه انتقال در نظر گرفته شود. عدم توجه به بازده اقتصادی در هریک از مراحل چرخه انتقال فناوری می تواند فرآیند انتقال را در این بخش مختل سازد. در این رابطه در سازمان حفظ نباتات به عنوان سیاست گذار توسعه فناوری در گیاهپزشکی کشور می بایست اقدامات زیر را انجام داد.
– آموزش موثر نحوه پژوهش فناورانه و چرخه انتقال فناوری برای پژوهشگران
– تقویت واحدهای توسعه و تجاری سازی فناوری درستاد سازمان در زیر مجموعه مدیریت حفظ نباتات کشور
– تجهیز کارگاهها و زیرساخت های موجود در راستای تسهیل پژوهشهای فناورانه
– حفظ محیط خلاق در تحقیقات فناورانه از طریق گسترش مشارکت با واحدهای دانشگاهی و صنعتی مرتبط
– تدوین دستورالعمل مناسب برای شناسایی نیازهای فناورانه، پژوهش و انتقال فناوری با در نظر گرفتن اصول قانونی مالکیت معنوی
