مختصری در مورد زراعت كتان

كتان زراعي گياهي است يكساله و بهاره كه آن را در مناطق معتدله در پائيز نيز مي كارند. ارتفاع آن ۱۵۰-۳۰ سانتيمتر است. نوع روغني يا “بذرك” داراي ارتفاع كم ولي نوع ليفي داراي ارتفاع زيادتري مي باشد.

این گیاه داراي يك ريشه اصلي و ساقه هاي منشعب موازي است. ارتفاع گياه كتان به دليل انتخاب شيوه برداشت، مقاومت به خوابيدگي، ميزان عملكرد و ارزش الياف حائز اهميّت مي باشد. ساقه كتان در موقع رسيدگي گياه به حالت توخالي و استوانه اي در مي آيد. ساقه های آن اصولاً فاقد كُرك و صاف مي باشند و به رنگ سبز متمايل به خاكستري ديده مي شوند. برگ هاي آن نيزه اي شكل و نوكدار هستند. رنگ گل هاي كتان سفيد، بنفش، آبي و ارغواني مي باشد. هر كپسول آن محتوي ۱۰ عدد بذر به رنگ هاي قهوه اي، زرد، زرد متمايل به سبز تا قهوه اي روشن است. بذرهاي كتان به فرم هاي كتابي شكل، پهن، تخم مرغي و بيضوي ديده مي شوند بطوريکه يكطرف آنها گرد و سمت ديگرشان داراي نوك كجي هستند.

این گیاه را براي تهيّه روغن و الياف كشت مي كنند.

از الياف آن براي تهيّه پارچه، كاغذ، نخ و كاغذ سيگار بهره مي گيرند.

از روغن كتان براي مصارف خوراكي، رنگ و جلا، مركب، صابون و از كنجاله اش براي تعليف دام ها بهره مي گيرند.

دانه هاي این گیاه حاوي ۴۳ – ۳۰ درصد روغن به رنگ قهوه اي متمايل به زرد و به حالت مايع مي باشد.

این گیاه روغني نسبت به كتان ليفي به سرما حساس تر است بنابراين آن را در مناطق گرمسير و يا در بهار پس از گرم شدن هوا مي كارند.

خاك هاي شني-رسي حاصلخيز و هوموسي با عمق مناسب و تهويه خوب براي زراعت كتان مناسبند.

PH خاك در حدود ۷ براي كاشت آن ارجح تر است.

كتان ليفي در خاك هاي حاصلخيز و قوي دچار ورس و خوابيدگي مي شود.

زمان كاشت:

كتان را در مناطق معتدل و سردسير به صورت بهاره و در مناطق گرمسير به صورت پائيزه كشت مي كنند.

بذور آن را در بيشتر موارد به صورت مكانيزه و بر روي خطوطي با فواصل ۲۰ – ۱۵ سانتيمتر مي كارند.

بذور این گیاه را در عمق ۲ سانتيمتر كشت مي كنند.

انجام وجين و سله شكني به موقع در زراعت كتان بويژه كتان روغني ضرورت دارند.

مقدار بذر:

ميزان بذور مصرفي كتان ليفي ۱۵۰ – ۱۰۰ كيلوگرم در هكتار و براي نوع روغني ۱۰۰ – ۴۰ كيلوگرم در هكتار است.

كود مصرفي:

كودهاي ازته بيشتر براي نوع ليفي و كودهاي فسفاته براي نوع روغني مناسب هستند.

از كودهاي ازته به مقدار ۱۵۰ – ۱۰۰ كيلوگرم و كود پتاسه به ميزان ۱۰۰ – ۸۰ كيلوگرم در هكتار بهره مي برند.

مقدار زياد كودهاي ازته موجب ورس يا خوابيدگي ساقه ها، تأخير در رسيدگي محصول و ضخيم شدن الياف مي شود.

برداشت كتان:

كتان ليفي را در زمان زرد شدن گياه و در آغاز ريزش برگ ها برداشت مي كنند ولي زمان برداشت این گیاه روغني به هنگام رسيدگي كامل ساقه ها و قهوه اي شدن كپسول ها و زردي بذور و آزادشدن دانه ها در درون كپسول مي باشد كه البته ارزش الياف كتان در اين زمان شديداً كاهش مي يابد.

عملكرد دانه آن ۱۰۰۰ – ۸۰۰ كيلوگرم در هكتار و مقدار الياف حاصله ۱۰ – ۵ تن در هكتار است.

منبع:

گیاهان زراعتی – تالیف: اسماعیل پورکاظم

بیشتر بخوانید:

دانستنی هایی از زراعت حبوبات

آشنایی با زراعت هندوانه

دانستنی های زراعت شاهدانه