بنویسید زرشک؛ بخوانید درماندگی

تنها زرشک بی دانه جهان در خراسان جنوبی تولید می‌شود و تمام مناطق خراسان جنوبی در حال پرورش این مروارید قرمز رنگ هستند، مرواریدی که هرجای دنیا بود، به قیمت‌های بسیار بالا به فروش می‌رسید و ثروتمندی، بهای آن بود.

به گزارش ایسنا، اکنون زرشک زرشک کاران در بارگاه‌های زرشک خراسان جنوبی اندوخته شده، گاهی سیاه شده و از حالت تر بودن فاصله گرفته. هنوز این مرواریدها در انبار است که باید زرشک‌های تازه را از نهال‌ها جدا کنند و دردآورتر اینکه عده زیادی جایی برای اندوخته شدن زرشک ندارند. درست است که آوازه خراسان جنوبی به عنوان دارنده رتبه اول تولید زرشک در کشور پیچیده و انحصار این محصول در دست کشاورزان این استان است، اما زخم زرشک بر دستان زرشکاران پینه بسته که هنوز محصول پارسالشان روی دستشان باد کرده باقی مانده و زحماتشان هنوز در دل مانده است.

خراسان جنوبی رتبه اول تولید زرشک کشور و جهان را دارد. سطح زیرکاشت زرشک در استان ۱۸ هزار و ۶۰۰ هکتار بوده و پیش بینی می‌شود ۱۱۰ هزار تن زرشک‌ تر برداشت شود. بیشترین سطح زیر کاشت زرشک استان به شهرستان قاین، روستای افین با ۶ هزار هکتار سطح زیر کاشت اختصاص دارد. تعداد بهره برداران تولید زرشک در استان ۳۸ هزار خانوار هستند. پیش بینی می‌شود ۲۲ هزار و ۳۰ تن زرشک بی دانه خشک از قطب تولید این محصول در جهان برداشت شود.

دلالان تعیین کننده هستند 

کشاورزی از یکی از روستاهای قاین که مهد زرشک ایران است، به ایسنا می‌گوید: در حوزه زرشک بیشتر دلالان سود می‌برند چراکه تعیین کننده دسترنج کشاورزان هستند.

وی افزود: سال گذشته شاخه زرشک ۹ یا ۱۰ هزار تومان بود که اکنون به ۷ هزار تومان رسیده است و این قیمت دلالان در باغات زرشک است و باید افسوس خورد که چرا خود در قیمت گذاری نقشی ندارد.

این کشاورز با اشاره به خرید توافقی تعاون روستایی به قیمت پایین، تصریح کرد: واحدهای فرآوری نیز نوبت دهی مناسب و مطلوبی ندارند که این امر کشاورزان را در مضیغه گذاشته است.

وی بیان کرد: ما کشاورزان دلمان نمی‌آید محصولی را که با این سختی به اینجا رسانده‌ایم با قیمت کم به فروش برسانیم بنابراین انبار می‌کنیم، اما انبار کردن هم کار درستی نیست چراکه کیفیت زرشک پایین می‌آید و هنوز زرشک سال گذشته را در انبار داریم.

این کشاورز با بیان اینکه دلالان محصول زرشک را سر زمین به کیلویی ۴۰ هزار تومان می‌خرند، تصریح کرد: عده بسیاری از کشاورزان همان سر زمین زرشک تازه را به دلال می‌فروشند و تازه این آغاز راه است؛ راهی که باعث می‌شود کشاورز به قیمت پایین راضی شود.

وی با بیان اینکه تسهیلات جهاد کشاورزی نیز دردی از کشاورز دوا نمی‌کند، اظهار کرد: این امر برای کشاورز سود و عایدی بسیاری ندارد؛ لازم است مسئولان قیمت تضمینی برای زرشک درنظر بگیرند که کشاورز اطمینان داشته باشد که یک نهاد از او حمایت می‌کند.

ساز و کارهای فروش با نظرسنجی از کشاورزان تعیین شود

احمدی، کشاورز دیگری از خطه درمیان نیز به ایسنا گفت: دولت و نهادهایی چون بنیاد علوی توانستند کمی از زخم کشاورزان را در فروش محصول خود بپوشانند، اما این امر نیز لازم است تداوم یابد و یا با نظرخواهی از خود کشاورز راه‌های بهتری هر سال تعبیه شود تا کشاورز به سود واقعی خود برسد.

وی بیان کرد: لازم است ساز و کارهای جدیدی برای خرید توافقی زرشک درنظر گرفته شود تا هر سال به اقتضای شرایط  کشاورزان بتوانند فروش داشته بالشند؛ فروشی که حداقل کفاف هزینه‌های کارگری را بدهد.

این کشاورز تصریح کرد: وقتی حتی نمی‌توانیم هزینه‌های تولید زرشک را تامین کنیم، دیگر به چه امیدی دنبال تولید هر ساله باشیم؛ مسئله این است که انگار کسی نیست تا امید را دوباره در دل کشاورز زنده کند و این دردی بزرگ برای کشاورزی است که یکی از مهم ترین محصولات ایران را تولید می‌کند؛ از مسئولان امر می‌خواهیم در تولید اگر کمکمان نمی‌کنند در بازاریابی و حداقل تعیین قیمت فروش عادلانه دستگیرمان شوند.

از سال‌های گذشته ۲۵۰۰ تن زرشک در انبارها خاک می‌خورد

سیدعبدالحسین سجادی، مدیر جهاد کشاورزی قاین گفت: کل سطح زیر کشت زرشک شهرستان قاینات ۶۶۰۰  هکتار می باشد که از این مقدار مساحت ۵۲۰۰ هکتار آن بارور بوده و ۱۰۵۰ هکتار آن غیر بارور است.

وی با بیان اینکه پیش بینی می‌شود از سطوح بارور میزان ۲۹ هزار تن زرشک تر برداشت شود، افزود: هزینه تولید هر کیلوگرم زرشک تازه ۱۲۰ هزار ریال است.

وی با بیان اینکه در انبارها و سردخانه‌ها از سال‌های گذشته بیش از ۲۵۰۰ تن زرشک خشک مانده است، اظهارکرد: در حال حاضر هر کیلوگرم زرشک تازه با شاخه را به قیمت ۸۰ هزار ریال از کشاورز خریداری می‌کنند و هر کیلوگرم زرشک خشک را به قیمت ۴۰۰ تا ۴۵۰ هزار ریال از کشاورزان خریداری می‌کنند.

مدیر جهادکشاورزی قاین، تعداد بهره برداران محصول زرشک در شهرستان قاینات بیش از ۱۴ هزار خانوار برشمرد و ادامه داد: برداشت زرشک از اواسط مهرماه آغاز و تا اواخر آبان ماه ادامه دارد و امرار معاش و اقتصاد خانوار کشاورزان از طریق برداشت محصول زرشک است.

سجادی با بیان اینکه بیش از دو هزار نفر بطور غیرمستقیم در زمینه بوجاری ، بسته بندی، فرآوری و بازاررسانی محصول زرشک مشغول به کار هستند، تصریح کرد: زرشک بی دانه در سال‌های اخیر به صورت تازه خوری نیز به بازار عرضه و از آن برای تهیه شربت، مربا و چاشنی انواع غذاها استفاده می‌شود و ۳۰ درصد محصول به صورت تازه خوری و استفاده در صنایع و ۷۰ درصد مابقی خشک شده و به صورت خشکبار عرضه می‌شود.

وی از تولید ۹۵ درصد زرشک دنیا در خراسان جنوبی خبر داد و بیان کرد: تعداد ۱۴ واحد فرآوری زرشک در شهرستان قاینات فعال هستند  که در زمینه  تولید کنسانتره زرشک، تولید شربت زرشک، خشک کردن زرشک، بسته بندی و صادرات زرشک فعالیت دارند.

مدیر جهاد کشاورزی قاین با بیان اینکه ۱۰ مورد کلاس آموزشی ترویجی در خصوص مدیریت باغات زرشک امسال در سطح شهرستان برگزار شده است، اظهار کرد: به دلیل شرایط خاص آب و هوایی منطقه و اختلاف زیاد دمای شب و روز در اوایل پاییز، محصول زرشک منطقه قاینات از کیفیت عالی و رنگ خوبی برخوردار است.

پیش بینی برداشت بیش از ۲۲ هزار زرشک بی دانه خشک

عبدالرضا رضایی، مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی نیز اظهار کرد: پیش بینی می‌شود ۲۲ هزار و ۳۰ تن زرشک بی دانه خشک از قطب تولید این محصول در جهان برداشت شود.

وی با بیان اینکه سطح زیرکاشت زرشک در استان ۱۸ هزار و ۶۰۰ هکتار بوده و پیش بینی می‌شود ۱۱۰ هزار تن زرشک‌ تر برداشت شود، تصریح کرد: تعداد بهره برداران تولید زرشک در استان ۳۸ هزار خانوار بوده و بیشترین سطح زیر کاشت زرشک استان به شهرستان قاین با ۶ هزارهکتار سطح زیر کاشت اختصاص دارد.

رضایی با بیان اینکه برداشت زرشک از اواخر مهر آغاز می‌شود و تا نیمه آذر ادامه دارد، یادآور شد: سال گذشته ۲۲ هزار تن زرشک خشک از سطح زیرکاشت این محصول در خراسان جنوبی برداشت شد.

هنوز نفروشید

وحید ضیائیان احمدی، مدیر تعاون روستایی خراسان جنوبی نیز از زرشک کاران خواست برای فروش محصول خود عجله نکنند و ادامه داد: با توجه به نشانه‌های مثبتی که از بازار دریافت می‌شود که به دلیل رفع محدودیت‌ها و هوشمندسازی قرنطینه است؛ قیمت‌ها در بازار زرشک و زعفران در حال ترمیم بوده لذا از تمامی زرشک کاران درخواست می‌کنیم که در شرایط فعلی با دقت بیشتری عمل کرده و با پیشه کردن صبر بتوانند محصول خود را با قیمت مناسب تری بفروش برسانند.

وی افزود: قیمت واقعی زرشک بالاتر از قیمتی است که هم اکنون تعدادی از دلالان از کشاورزان خرید می‌کنند ضمن اینکه تقاضا برای خرید زرشک خشک شده بشدت در حال افزایش است از طرفی میزان زرشک موجود در استان نیز بسیار کمتر از اعدادی است که بیان می‌شود.

مدیر تعاون روستایی خراسان جنوبی گفت: مجموع این عوامل باعث رشد قابل توجه قیمت زرشک پفکی در بازارهای فروش مانند مشهد شده بنحوی که در روز جاری قیمت خرید زرشک مرغوب استان تا ۷۵ هزار تومان افزایش داشته است که نوید بخش رونق دوباره بازار است.

ضیائیان احمدی گفت: در این شرایط توصیه ما به تمامی کشاورزان این است که از فروش زرشک تازه خودداری کرده و اقدام به خشک کردن زرشک به شکل اصولی کنند؛ قطعا با توجه به افزایش رونق قیمت زرشک در صورتی که باغداران بتوانند زرشک خود را به شکل مرغوب خشک کنند عواید قابل توجهی از فروش آن دریافت خواهند کرد.

وی افزود: تعاون روستایی استان نیز آمادگی دارد تا زرشک با کیفیت کشاورزان را با قیمت مناسب از آنها خریداری کند ضمن اینکه برنامه ریزی و خرید زرشک تازه (به صورت شاخه) نیز در حال انجام است.

بازاریابی و فروش؛ مشکل اصلی زرشک در استان

غلامرضا قوسی، رییس سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی نیز در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به اینکه زرشک خراسان جنوبی به لحاظ کیفیت بالا و نوع بی دانه زرشک، قابلیت تولید ۱۷ نوع محصول را دارد، گفت: زرشک را با تولید یک محصول از آن نمی‌توانیم نجات دهیم باید دایره تولیدات را گسترده تر کنیم.

وی با بیان اینکه اگر حداقل ۲۰ درصد محصول زرشک را به صورت تازه به بازار ارائه شود، حجم زیادی از مشکل کشاورزان کاسته خواهد شد، افزود: خراسان جنوبی رتبه اول تولید زرشک کشور و جهان را دارد اما پیگیر احداث آزمایشگاه تخصصی زرشک و تامین اعتبار آن هستیم.

رییس سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی با بیان اینکه بازاریابی و فروش مشکل اصلی زرشک در استان است، تصریح کرد: زرشک توسط دلالان از افراد مختلف با کیفیت‌های متفاوت خریداری و مخلوط می‌شود و این موضوع بعداً در ارائه محصول به بازارهای صادراتی مشکل ایجاد می‌کند.

رییس سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی با تاکید بر اینکه باید بارگاه‌های زرشک را همه کشاورزانی که سطح زیر کشت بالای دو هزار متر دارند، ایجاد کنند، بیان کرد: در زمینه فروش و بسته بندی زرشک تازه باید به صورت ویژه ورود کنیم.

وی با بیان اینکه مشکلات صنایع و واحدهای تولیدی در حوزه زرشک را باید جمع بندی کنیم، گفت: زرشک در کشور مغفول مانده است و راهکار آن حضور در نمایشگاه ها، معرفی برند ویژه و تولید محصولات فراوری شده  است.

محصولات استراتژیک را می‌توان تبدیل به قطب گردشگری کرد

حمید ملانوری، استاندار خراسان جنوبی نیز در نشست شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی استان خراسان جنوبی، با بیان اینکه محصولات استراتژیک را می‌توان تبدیل به قطب گردشگری کرد افزود: از این ظرفیت می‌توان بیشترین بهره‌برداری را داشت بنابراین در این زمینه طراحی لازم انجام و ساز و کار تهیه شود، ما نیز حمایت می‌کنیم.

وی افزود: دستگاه‌های متولی از جمله بانک، اتاق تعاون، سازمان جهاد کشاورزی، سازمان صنعت، معدن و تجارت و سایر متولیان نهایت همکاری و تلاش را برای تسهیل فرایند و رفع موانع انجام دهند.

وی درباره فروش محصول زرشک، تشکیل تعاونی محصولات استراتژیک استان و خوشه خشکبار گفت: چند جلسه این موضوع در دستور کار قرار گرفته اما فرصت نشد درخصوص آن بحث کنیم لذا در چند روز آینده در دفتر استاندار جلسه‌ای در این زمینه برگزار می‌کنیم.

استاندار خراسان جنوبی بیان کرد: بارها گفته‌ایم و معتقدم بزرگترین و بهترین ساز و کاری که می‌تواند موضوع محصولات استراتژیک استان را به سامان برساند تشکیل تعاونی است اما زمان را داریم از دست می‌دهیم.

وی گفت: یک ماه و نیم است که منتظریم در این خصوص چه اقداماتی صورت گرفته و فرصت نشده است لذا اگر قرار باشد برای ادامه فعالیت این گونه پیش برویم زمان را از دست خواهیم داد.

ملانوری با بیان اینکه این موضوع خیلی مهم است و نباید معطل جلسه بعدی اتاق بازرگانی باشیم لذا در این خصوص جلسه‌ای در دفتر استاندار برنامه‌ریزی می‌کنیم تا بحث و تبادل نظر شده و به جمع‌بندی برسیم، تصریح کرد: حتی می‌توان ظرفیت محصولات استراتژیک استان از زمان گلدهی تا برداشت و فروش محصول را تبدیل به جریان گردشگری کرد.

استاندار خراسان جنوبی با بیان اینکه محصولات استراتژیک را می‌توان تبدیل به قطب گردشگری کرد، افزود: از این ظرفیت می‌توان بیشترین بهره‌برداری را داشت؛ بنابراین در این زمینه طراحی لازم انجام و ساز و کار تهیه شود، ما نیز حمایت می‌کنیم.

حال تمام نگاه‌ها به سمت مسئولان است که پس از دو سال زندگی با کرونا توانسته‌اند ساز و کارهایی برای سودآوری بهتر کشاورزان بیندیشند یا خیر هنوز هم باید زرشک‌های قرمز، انبارهای سرد و تاریک را تحمل کنند.