جایگاه طب سنتی در اعتلای دامپزشکی
این مقاله به شناسایی گیاهان دارویی که در فرایند تولید و بهره‌برداری داروهای گیاهی مورد استفاده در طبی سنتی در زمینه دامپزشکی مورد استفاده قرار می‌گیرند؛ پرداخته است.
با پیشرفت علم و آگاهی از فواید و کاربردهای چندجانبه منابع طبیعی و گونه‌های گیاهی، بشر به این فکر افتاد تا صدمات وارد آمده به منابع مذکور را با اعمال شیوه‌های صحیح و علمی بهره‌برداری، جبران نماید. در این میان گونه‌هایی با ارزش زیست محیطی و اقتصادی در ایران توجه کارشناسان را به خود جلب نمود.
باتوجه به ارائه یافته‌ها در این مقاله سعی شده تا با معرفی برخی گیاهان دارویی مورد استفاده در درمان بیماری‌های انسانی و تعمیم آن به گروه‌های هدفی چون دام و طیور گامی موثر در جهت اعتلای دامپزشکی برداریم و حتی برخی گیاهان دارویی که در جوامع بشری مورد آزمایش بررسی و بهره‌برداری قرار گرفته‌اند به جامعه دامپزشکی معرفی نماییم.
این مقاله ضمن شناسایی گیاهان دارویی که در فرایند تولید و بهره‌برداری داروهای گیاهی دامپزشکی مورد استفاده قرار می‌گیرند؛ در پایان راهکارهای مفید برای استفاده از ظرفیت منابع بکر با ساز و کار طبیعی برای تولیدات با ارزش اقتصادی بالا و ترغیب بهره‌برداران به برداشت این محصولات با ارزش ارایه نموده است که با بهره‌گیری از ظرفیت نهفته و با توسعه علم و تکنولوژی یعنی تولید گیاهان دارویی در سطح انبوه پرداخته است.
واضح است که مواد گیاهی به مراتب بی‌ضررتر از مواد شیمیایی است. لذا به‌نظر می‌رسد گیاهان دارویی چون هوفاریقون، شیرین بیان، جعفری، علف چای زوفائی، ارس و پیزر، تخم پنبه، آفتاب‌گردان، کاهوی وحشی، تخم کتان، سیاه دانه، ریحان، اسفرزه، رازیانه رومی، سبل، اسفناج، شنبلیله، خار خسک و… به‌طور موثری در پیشگیری و درمان بیماری‌های دام و طیور که متضمن سلامت فردایمان می‌باشد، را مورد استفاده قرار گیرند.
شکل‌های متداول داروهای گیاهی در دامپزشکی شامل پودر، لوسیون، محلول، کرم و ساشه می‌باشد که در این مقاله به شرح و توضیح اشکال دارویی پرداخته و شرط موفقیت در استفاده از گیاهان دارویی تهیه گیاهان از منابع مطمئن و اطمینان از تازگی و شرایط نگهداری مطلوب آنها می‌باشد.
روش شناسی
این مطالعه با بررسی منابع کتابخانه‌ای، تحلیلی و اینترنت و با هدف معرفی انواع گیاهان دارویی مورد استفاده در دامپزشکی که ارزش اقتصادی بالایی دارند و در جهت تولید داروهای طبیعی و عموماً با منشاء گیاهی که عوارض و آثار سوء کمتری از داروهای شیمیایی داشته و باعث کاهش هزینه تولید و سلامت و بهداشت جامعه می‌شوند؛ انجام گرفته است.
گیاه درمانی به معنی استفاده از گیاهان و یا فرآورده‌های حاصل از آنها برای پیشگیری، درمان، یا تاثیر بر اعمال فیزیولوژیک بدن می‌باشد. درواقع تا زمانی که در ترکیب شیمیایی گیاه دست برده نشود هرفراورده‌ای که از آن داروی گیاهی شناخته می‌شود و داروی ساخته شده در زمره داروهای گیاه درمانی قرار می‌گیرد.
گیاه درمانی زیرمجموعه طب مکمل جایگزین و همچنین زیرمجموعه طبیعت درمانی است و در عین حال وجه مشترک اکثر مکاتب درمانی موجود می‌باشد. گیاه درمانی هیچگاه بعنوان یک شاخه مستقل مطرح نبوده است بلکه در غالب مکاتب درمانی و حتی در طب رایج یکی از ابزارهای درمان مطرح می‌باشد.
توجیه مکانیسم درمانی و قابلیت انطباق آن با بیشتر مکاتب درمانی در مورد گیاهان دارویی بویژه پذیرش آن در طب جدید موجب گسترش گیاه درمانی شده است.
بسیاری از متخصصین گیاه درمانی ترجیح می‌دهند از عصاره‌های کامل یک گیاه بجای جداسازی ماده موثره اصلی آن استفاده کنند. این افراد اعتقاد دارند که جدا سازی ماده موثره فعال گیاه از دیگر مواد ممکن است اثرات سینرژیت آنها را ازدست بدهد و میزان اثرگذاری گیاه را کاهش دهد.
در مقابل برخی از متخصصین گیاه درمانی اعتقاد دارند که بهترین راه استفاده از گیاهان دارویی، استفاده از مواد خالص فعال این گیاهان است. بدلیل اینکه بسیاری از گیاهان دارای توکسین‌ها و موادی هستند که تاثیرگذاری آنرا منحرف کرده یا کاهش داده و یا موجب بروز اثرات جانبی می‌شوند.
اتحادیه اروپا از سال ۲۰۰۰ میلادی برای استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها بعنوان محرک رشد در طیور محدودیت جدی قائل شد. همین موضوع باعث شد که شرکت‌ها به سمت یافتن داروهایی با منشاء طبیعی رو آورند. گیاهان دارویی بعنوان بهترین گزینه در صدر روش‌های جایگزین قرار گرفت. هم‌اکنون داروهای زیادی با ترکیبات گیاهی در کارخانجات دارویی جهان به منظور مصارف دامپزشکی تولید می‌شود.
