محصولات زنبور عسل

محصولات زنبور عسل اصولا دو نوع هستند. دسته اول محصولاتی هستند که زنبور برای یافتن آنها به خارج از کندو پرواز می کند و پس از پیداکردن با خود به کندو می آورد. این نوع محصولات که اصطلاحا محصولات خارج از کندو نامیده می شوند شامل مواردی همچون: عسل، عسلک، بره موم و گرده گل می باشند. دسته دوم محصولاتی هستند که زنبور به وسیله غدد معینی در داخل بدن خود تولید می کند و در کندو مورد استفاده قرار می دهد که اصطلاحا محصولات داخل کندو نامیده می شوند مانند موم، زهر، ژله رویال و ….

محصولات زنبور عسل درخارج از کندو

• عسل

برای تولید عسل طبیعی به مقدار یک کیلو گرم، حدود سه کیلو شهد لازم است که ۲۰ هزار زنبور آن را از ۴ میلیون گل جمع آوری میکنند. عسل های طبیعی تولید شده در مناطق مختلف جهان تفاوت های زیادی مخصوصا از نظر طعم و عطر با یکدیگر دارند و اختلاف موجود به انواع گیاهان تولید کننده شهد و شرایط آب و هوای محل بستگی دارد.

عسل را زنبورها از جمع آوری شهد گیاهان مختلف و غلیظ کردنشان درست می کنند. مقدار آب موجود در شهد گل ها معمولا بین ۲۵ تا ۸۰ درصد می باشد. شهد توسط غدد مخصوصی که در انتهای  گل ها قرار دارند تولید می گردد. زنبور عسل این شهدها را پس از جمع آوری کردن در داخل کیسه مخصوصی که در بدنش قرار دارد و فقط برای جمع آوری و ذخیره شهد درست شده به طور موقت انبار می کند.

زنبورها پس از قرار دادن این شهد ها درون کندو طی فرآیندهای خاصی که به طور مکرر بر روی شهدها انجام می دهند مقدار آب آنها را تا ۱۷ الی ۱۸ درصد کاهش داده و موجب افزایش غلظت این شهدها می شود که در نهایت سبب می شود عسل موردنظر حاصل شود.

• عسلک یا عسل برگ

عسلک یا عسل برگ به صورت قطرات کوچکی در روی گیاه باقی مانده و به وسیله حشرات جمع آوری می گردد. از جمله حشرات مذکور می توان به زنبوران عسل، واسپ ها و مورچه ها اشاره کرد. مورچه ها نقش مهمی در تولید عسلک بازی می کنند. آن ها حشرات مکنده گیاه را در مقابل شکارچیان مورد حمایت خویش قرار می دهند.

• بره موم از محصولات زنبور عسل

بره موم یا صمغ که گاهی به آن چسب زنبور نیز گفته می شود ماده خمیری و چسبناک است که معمولاً توسط زنبورهای کارگر دارای بیش از سه هفته سن در ساعات اولیه صبح جمع آوری و زنبورهای جوان توليد کنندۀ موم ( ۱۸ – ۱۳ روزگی) داخل کلنی با ترکیب آنها با موم و مواد مترشحه خود، بره موم تولید می کنند.

این ماده ممکن است از جوانه (نظیر درختان تبریزی) و یا از پوست درختان (مانند درختان کاج و سایر سوزنی برگان) ترشح شود. زنبورهای عسل از این ماده برای کوچک کردن دریچه پرواز، چسباندن محل اتصال قاب هایداخل کندو به یکدیگر، مسدود کردن منافذ باز اطراف کندو، ضدعفونی و جلا دادن سطح داخلی سلول های شان و کندو و مومیایی کردن موجود خارجی (آفات و دشمنان) نسبتاً بزرگ استفاده م یکنند.

• گرده گل

در زمان چرای گل ها توسط زنبور کارگر، دانه های گرده گل به موهای سطح بدن آن چسبیده و زنبور کارگر با جم عآوری و انتقال آن به سبد گرده، گرده را به صورت دانه به هم فشرده به کندو حمل میکند.

زنبوران کارگر در داخل کندو، گرده های جمع آوری شده را در داخل سلول های شان ذخیره م یکنند. معمولاً مقداری عسل و بزاق خود را نیز در زمان ذخیره سازی به گرده افزوده که خصوصیات و ترکیب آن با گرده اولیه متفاوت شده و به آن نان زنبور گفته م یشود. نان زنبور دارای ارزش غذایی بیشتری برای زنبور عسل است.

محصولات زنبور عسل در داخل کندو

• زهر زنبور عسل

تولید زهر بلافاصله پس از تولد زنبورکارگر آغاز می شود و به تدریج با افزایش سن زنبور مقدار آن بیشتر می شود. وقتی زنبور کارگر به سن حدود ۱۶ تا ۱۹ روزگی رسید، کیسه زهر آن کاملاً پر شده و ترشح زهر متوقف می شود. زنبور کارگر در این سن وظیفه محافظت از کلنی را بر عهده دارد و دارای حداکثر تولید زهر است.

کیسه زهر زنبورهای کارگر در بهار و تابستان حدود ۱۶ تا ۲۰ روز پس از تولد آنها پر می شود ولی برای زنبورهای کارگر پاییزه این عمل ۴ تا ۵ روز دیرتر انجام می شود. زنبورهای کارگر در زمستان نیز قادر به تولید و ذخیره زهر می باشند.

مقدار زهر تولید شده توسط یک زنبور کارگر حدود ۱۰۰ تا ۱۵۰ میکروگرم می باشد که این مقدار به عواملی چون سن، نژاد، فصل و میزان مصرف گرده
بستگی دارد. در صورتی که گرده گل از جیره غذایی زنبور حذف گردد، تولید زهر نیز متوقف خواهد شد.
حدود یک میلیون عمل نیش زدن لازم است تا یک گرم زهر خشک به دست آید.

• ژله رویال از محصولات زنبور عسل

ژله رویال یا ژله شاهانه یک ماده غلیظی است که توسط غدد زیر حلقی زنبورهای کارگر پرستار در سنین ۳-۱۲ روزگی ترشح می شود و به عنوان غذای اصلی ملکه در تمام دوران زندگی و نوزادان زنبورهای کارگر و نر در مراحل اولیه رشد آنها استفاده می شود.

• موم

موم ماده ای است که به وسیله سه جفت از غده های زیرشکمی زنبورهای کارگر و در سنین به خصوصی یعنی از سیزدهمین  تا هیجدهمین روز پس از تولدش ترشح می گردد.

جمعیت زنبور عسل به کمک این ماده نیازهای اساسی زندگی خود را مرتفع می نماید. زنبور عسل به طور متوسط برای درست کردن یک کیلو موم باید ۱۲ کیلو عسل بخورد. بنابراین به نفع زنبوردار است که تا حد امکان موم قالب زده در اختیار زنبورهایش قرار بدهد تا زنبور برای تولید موم از عسل کمتری استفاده کند و در نتیجه در آخر سال محصول عسل بیشتری از هر کندوی زنبور عسل به دست بیاورد.

بیشتر بخوانید:

زنبور های گرده افشان بامبل

پیش‌نیازهای شروع زنبورداری

ساختمان بدن زنبور عسل