زراعت گیاهان داروئی “شوید”
شویدهای معمولی تا ارتفاع حدوداً یک متر رشد می کنند. شویدهای دسته ای، یکی از انواع کوتاه تر این گیاه هستند که بذرهای کمتری تولید می کنند.
شویدهای معمولی تا ارتفاع حدوداً یک متر رشد می کنند. شویدهای دسته ای، یکی از انواع کوتاه تر این گیاه هستند که بذرهای کمتری تولید می کنند. تکثیر شوید به شیوه نشا کردن خیلی مناسب نیست، برای همین بهتر است کاشت محصول خود را با بذر در باغچه آغاز کنید. اگر می خواهید در زمان اولین ترشی یا شور خیار، شویدهای شما آماده باشد، کاشت آن ها را یک یا دو هفته قبل از آخرین سرمای بهاری آغاز کنید.
اهمیّت:
از قسمت های مختلف شوید برای مصارف: دارویی، ادویه ای و سبزی خوردن استفاده می کنند.
از اسانس شوید برای تهیّه داروهایی مثل “گریپ میکسچر“(Gripe mixture) جهت رفع نفخ شکم در اطفال بهره می گیرند.
شوید تقویت کننده قوای مغزی، هاضم غذا، مُدر، افزاینده شیر مادران و مانع تشنج است.
پیکره رویشی گیاه شوید و بذرهایش دارای اسانس و معطرند.
هدف از تولید شوید استفاده از اندام های رویشی، گل ها و میوه هایش است که حاوی اسانس هستند.
گیاهشناسی:
خانواده: چتریان Umbelliferae) Apiaceae)
جنس و گونه: Anethum graveolens
شوید گیاهی یکساله و علفی است که ارتفاع ساقه اش به ۱.۵ متر می رسد.
ساقه های شوید استوانه ای و منشعب
برگ هایش نخی شکل با سه بریدگی عمیق
گل ها کوچک و دوجنسی به رنگ زرد هستند و در انتهای ساقه های اصلی و فرعی به صورت چتر مرکب ظاهر می گردند.
میوه ها فندقه و تخم مرغی شکل، به رنگ قهوه ای و چهار حجره ای (چهار فندقه = شیزوکارپ)
نیازهای رشد:
شوید نیازمند خاک هایی با متوسط بافت، حاصلخیز و دارای PH 5.5-6.7 است.
شوید حساس به شوری است.
شوید تا شروع مرحله زایشی به سرما مقاوم است.
بذور شوید در ۵ درجه سانتیگراد جوانه می زنند.
گیاه شوید در دمای ۲۵ – ۲۰ درجه سانتیگراد بیشترین رشد را دارد.
آماده سازی زمین و کاشت:
زمین را در پائیز شخم می زنند و با کودهای دامی و شیمیایی فسفره و پتاسه تقویت می کنند.
زمین مزبور را در اواخر اسفند تا اوایل فروردین ماه با دیسک و ماله آماده می سازند و به صورت کرت هایی به ابعاد ۵۰ × ۲۰ متر در می آورند.
بهترین موقع برای کاشت بذور شوید در پایان فصل سرما است یعنی زمانی که متوسط دما ۱۰ – ۸ درجه سانتیگراد باشد.
عمق کاشت بذور شوید ۳ – ۱ سانتیمتر انتخاب می شود.
شوید را با تراکم ۲۰ × ۱۰ سانتیمتر جهت برداشت اندام های رویشی و با تراکم ۵۰ × ۱۰ سانتیمتر برای بدست آوردن بذور کشت می کنند.
مقدار بذر مصرفی شوید ۲۰ – ۱۰ کیلوگرم در هکتار است.
دوره رویش شوید ۱۲۰ – ۱۰۰ روز است.
شوید به کودهای دامی به میزان ۳۰ – ۲۰ تن در هکتار نیازمند است.
کود ازته مورد نیاز ۱۰۰ – ۸۰ کیلوگرم است که باید در ۳ – ۲ نوبت به کار رود.
آبیاری شوید بلافاصله پس از کاشت بذور ضروی است و باید با دور آبیاری ۷ – ۵ روز تعقیب شود.
با علف های هرز شوید باید قبل و بعد از کاشت به خوبی مبارزه گردد.
برداشت:
برداشت اندام های رویشی شوید در خرداد تا اوایل تابستان انجام می گردد.
برداشت بذور شوید با دست و از اواخر تیر ماه امکان پذیر است.
برگ های برداشت شده را بلافاصله در سایه خشک می کنند وگرنه سیاه یا زرد می شوند.
عملکرد اندام های رویشی تازه ۲۵ – ۲۰ تن در هکتار است که از آنها حدود ۸۰ کیلوگرم اسانس حاصل می گردد.
منابع و مآخذ:
۱) آخوندزاده، ش – ۱۳۷۹ – دایرة المعارف گیاهان دارویی – جهاد دانشگاهی تهران
۲) آریاپور، ع و همکاران – ۱۳۸۹ – گیاهان دارویی، معطر و صنعتی جنگل و مرتع – مؤسسه آموزش عالی علمی کاربردی کشاورزی
۳) اکبری نیا، احمد – ۱۳۸۲ – بررسی عملکرد و ماده مؤثره زنیان در سیستم های کشاورزی متداول، ارگانیک و تلفیقی – پایان نامه دکتری دانشگاه تربیت مدرس
۴) امیدبیگی، رضا– ۱۳۷۹ – تولید و فرآوری گیاهان دارویی، جلد سوّم – آستان قدس رضوی
۵) امیدبیگی، رضا – ۱۳۷۶ – رهیافت های تولید و فرآوری گیاهان دارویی، جلد دوّم – طراحان نشر
۶) اهوازی، مریم و همکاران – ۱۳۸۹ – بذر گیاهان دارویی، جلد اوّل – جهاد دانشگاهی تهران
۷) برنا نصرآبادی، فاطمه – ۱۳۸۴ – اثر زمان های مختلف بر رشد، عملکرد و مقدار اجزاء تشکیل دهندۀ اسانس بارشبی – پایان نامه کارشناسی ارشد تربیت مدرس
۸) پورفخاران، م و همکاران – ۱۳۹۰ – راهنمای جامع گیاهان دارویی، جلد دوّم – گنجینه سلامت
۹) جعفرنیا، س و همکاران – ۱۳۸۸ – راهنمای جامع و مصوّر خواص و کاربرد گیاهان دارویی – مجتمع آموزش کشاورزی سبز ایران
۱۰) حجازی، اسداله – ۱۳۷۲ – کلید بذرشناسی برای رشته های کشاورزی، جلد دوّم – جهاد دانشگاهی ماجد
۱۱) زرگری، علی – ۱۳۷۶ – گیاهان داروئی، جلد چهارم – دانشگاه تهران
۱۲) صمصام، ش – ۱۳۷۴ – پرورش و تکثیر گیاهان دارویی – نشر مانی
۱۳) طاهریان، کاظم – ۱۳۷۴ – اطلاعات گیاهان دارویی – مرکز تحقیقات منابع طبیعی سمنان
۱۴) عمویی، ع.م – ۱۳۸۸ – زراعت گیاهان دارویی و معطر، جلد اوّل – مؤسسه آموزش عالی علمی کاربردی کشاورزی
۱۵) قهرمان، ا – ۱۳۶۲ – فلور ایران – مؤسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع
