دانستنی های زراعت شاهدانه
شاهدانه گياهي يكساله است كه داراي ساقه هاي نازك و بلند به ارتفاع 4 - 1 متر مي باشد. ساقه شاهدانه از اولين مراحل رشد داراي الياف مي گردد و به تدريج رشته رشته و شياردار مي شود.
شاهدانه براساس شرايط محيطي داراي شاخه هاي فرعي متعددي مي شود وليكن معمولاً حاوي يك ساقه اصلي و بدون انشعاب است.
برگ هاي اين گياه به فرم پنجه اي و بزرگ هستند. گياه شاهدانه داراي پايه هاي مذكر و مؤنث است. بوته هاي مؤنث شاهدانه كوتاهتر ولي تنومندتر از بوته هاي مذكر مي باشند و بخش انتهاي آنها حاوي برگ هاي بيشتري هستند و گل ها را احاطه مي كنند. ميوه شاهدانه فندقي شكل و داراي رنگ قهوه اي يا خاكستري است.
از الياف ساقه هاي اين گياه براي تهيّه طناب، گوني، قالي و برزنت بهره مي گيرند. اين الياف به رنگ هاي سفيد مات تا قهوه اي سير ديده مي شوند. الياف مذكور نسبتا زمُ خت، بادوام و محكم تر از الياف كتان مي باشند. آنها فاقد حالت ارتجاعي هستند و آب بر آنها تأثيري نمي گذارد. از الياف آن جهت مصارف طبي، تهيّه لوله هاي آتشنشاني، چادرهاي مخصوص قايق هاي بادباني، تورهاي ماهيگيري و ساخت كمربند بهره مي گيرند. استفاده داروئي از اين گياه طي صدها سال پيش از اين نيز در ايران مرسوم بوده است. دانه هاي اين گياه به منظور تنقلات، روغن كشي و از گل آذين بوته های ماده به عنوان مخدر بهره می گيرند. دانه هاي شاهدانه سبز رنگ و محتوي ۳۵ – ۳۰ درصد روغن خشك هستند.
كاشت شاهدانه:
شاهدانه را در ايران غالبا در مناطق شمالي و به صورت ديم مي كارند.
اين گياه در طي ۴ – ۳ ماه به توليد محصول مي رسد بنابراين آن را:
الف) در مناطق سردسير به صورت بهاره
ب) در مناطق گرمسير به صورت پائيزه كشت مي كنند.
گياه مذكور خاك هاي شني- رسي حاصلخيز حاوي تخلخل نظير رسوبات رودخانه ای را مي پسندد ولي خاك هاي شور، خيلي سبك يا سنگين و خيلي سرد براي رشد شاهدانه مناسب نيستند.
توقع گياه شاهدانه براي خاك هاي حاصلخيز نسبتا زياد است.
شاهدانه را به صورت خطي و با فواصل خطوط ۶۰ سانتيمتر مي كارند.
اين محصول را در اوايل رشد وجين مي كنند.
اين گياه نسبت به بروز سرما حساس است لذا نيازمند شرايط اقليمي گرم جهت رشد بهينه است.
عمق كاشت بذور شاهدانه ۵ – ۳ سانتيمتر مي باشد.
شاهدانه را در تناوب زراعي بعد از گياهان وجيني و يا گياهان خانواده حبوبات كشت مي كنند وليكن كشت مجدد آن در همان قطعه زمين نيز امكان پذير است.
كود مصرفي:
در زمان آماده سازي زمين بهتر است از مقاديري كود دامي، حدود ۱۵۰ – ۱۰۰ كيلوگرم كود اوره، ۳۰۰ – ۲۵۰ كيلوگرم كود فسفاته و ۱۰۰ كيلوگرم كود پتاسه در هكتار بهره گرفت.
انتخاب بذر:
به منظور زراعت هاي اليافي به ۱۰۰ كيلوگرم بذر و براي توليد دانه به ۷۰ – ۶۰ كيلوگرم بذر در هكتار نياز می باشد.
برداشت شاهدانه:
برداشت شاهدانه را در زمان رسيدن دانه ها ولي به منظور تهيّه الياف در آغاز گلدهي انجام مي دهند.
عملكرد محصول آن براي تهيّه الياف به حدود ۷ تن ساقه خشك در هكتار مي رسد.
عملكرد دانه زراعت اين گياه نيز در حدود ۶۰۰ كيلوگرم در هكتار است.
منبع:
گیاهان زراعتی – تالیف: اسماعیل پورکاظم