خَتمی سرده‌ای از گیاهان است از تیره پنیرکیان یکساله و خودرو، گل و میوه و ریشه آن مصرف دارویی دارد و از گیاهان دارویی مهم به شمار می رود. گل ختمی به ارتفاع دو متر گل‌های صورتی، قرمز وسفید دارد که برای روکش داروها استفاده می‌شود. جنس بزرگی از گیاهان گلدار دارای ۲۰۰- ۲۲۰ گونه از نهان‌دانگان می‌باشد. بومی مناطق گرم، زیر گرمسیری استوایی و نواحی گرمسیری بین دو مدار شمال و جنوب استوا در جهان می‌باشد.
گل ختمی در درمان امراض کبدی و جوش صورت اثر سودمندی دارد طرز استفاده آن گلبرگ های آن را خشک نموده و آسیاب کنید، سپس برای هر بار استفاده یک قاشق مرباخوری از پودر آسیاب شده را در یک لیوان آب جوشیده سرد شده یا عرق کاسنی برای مدت ۸ ساعت خیسانده و مصرف کنید.
خواص گیاه ختمی
قسمت‌های مختلف این گیاه از جمله گلبرگ‌ها، برگ، ریشه و ساقه خواص دارویی متفاوتی دارند. بیشترین کاربرد ختمی برای درمان مشکلات تنفسی و برونشیت است. ریشه ختمی حاوی ویتامین B و C است و دارای خواص ضد التهابی می باشد.
استفاده از ریشه گیاه ختمی به عنوان داروی گیاهی برای درمان سرماخوردگی، گلودرد و دیگر مشکلات تنفسی سابقه‌ای چند هزار ساله دارد که این خاصیت درمانی فوق‌العاده حاصل لعاب زیادی است که از خیس کردن گلبرگ‌ها و ریشه این گیاه به دست می‌آید. همچنین برگ‌های این گیاه برای درمان گازگرفتگی و سوختگی شفابخش است.
همچنین گل ختمی در درمان مشکلات مرتبط با التهاب دستگاه گوارش موثر است و می‌تواند در کاهش التهاب لثه نوزادان در زمان دندان درآوردن آن ها مفید باشد. می‌توان عصاره ریشه و ساقه ختمی را برای درمان سوختگی‌ها و زخم‌های پوستی استفاده کرد و درمانی موثر برای کاهش قرمزی و سوزش ناشی از اگزماست. گل ختمی در درمان مشکلات گوارشی از جمله سوزش معده، سوء هاضمه، کولیت زخمی و زخم معده استفاده می‌شود.
محققان در نظر دارند تا کارآیی ختمی را به عنوان درمان طبیعی برای کنترل قندخون در دیابتی‌ها مورد بررسی قرار دهند. این گیاه دارای خواصی است که می‌توان از آن در درمان سرطان و کاهش وزن استفاده کرد. در نتایج یک مطالعه دیگر آمده است عصاره گل ختمی روی متابولیسم اثر می‌گذارد و از چاقی و تشکیل چربی در کبد جلوگیری می‌کند. این گیاه استوایی به عنوان ترکیبی دارویی در درمان شپش سر نیز تاثیرگذار است. مراقب باشید با این حال در برخی از مطالعات آمده است گل ختمی می‌تواند در فرآیندی که بدن استامینوفن را فرآوری می‌کند تاثیر بگذارد؛ هرچند این تاثیرگذاری احتمالا بسیار ضعیف است. زنان باردار و مادران شیرده باید از زیاد خوردن آن پرهیز کنند.
کسانی که سرد مزاج هستند باید ختمی را با عسل بخورند. طرز تهیه یک قاشق غذاخوری گل ختمی را در قوری بریزید و روی آن آب با دمای ۷۰ یا ۸۰ درجه ریخته و اجازه دهید که به مدت ۱۵ دقیقه دم بکشد. در صورت تمایل می توانید آن را با کمی عسل شیرین کنید. برای دم کردن ریشه این گیاه ابتدا ریشه آن را تمیز کرده و در یک لیتر آب جوش ریخته و اجازه دهید که به مدت ۳۰ دقیقه دم بکشد پس از سرد شدن آن را از صافی عبور داده و در صورت تمایل با عسل شیرین کنید.
