اصلاح الگوی کشت، ناجی زمینِ بحران‌زده از کم‌آبی
بسیاری از استان‌های ایران از جمله سمنان با مشکل جدی کم آبی مواجهند و اصلاح الگوی کشت نوش‌دارویی برای مدیریت مصرف آب در بخش کشاورزی و موثر در جبران کم آبی است؛ برای تحقق این راهبرد، مسوولان در کنار کشاورزان گام به گام در تلاش برای کاهش و مدیریت مصرف آب و افزایش بهره‌وری و تولید محصول هستند.
به گزارش خبرنگار ایرنا، کشاورزی از بخش‌های مهم اقتصادی است که سهم زیادی در اشتغالزایی و تامین امنیت غذایی دارد و این سال‌ها به دلیل کم‌آبی و خشکسالی، بخش کشاورزی به عنوان صنعتی آب‌بر مطرح است و اصلاح الگوی کشت گره‌گشای رفع ابهام‌ها است.
اصلاح الگوی کشت به معنای کاهش وسعت کشت نیست و باید این باور غلط در جامعه اصلاح شود تا بتوان از پشتیبانی مشارکت همگانی برای تحقق این راهبرد کمک گرفت و در واقع اصلاح الگوی کشت در بخش کشاورزی راهکار موثر در کاهش مصرف آب و افزایش تولید محصولات کشاورزی با افزایش بهره‌وری در مدیریت مصرف آب است که به جرات می‌توان گفت اصلاح الگوی کشت نجات‌بخش کشاورزی در استان سمنان است.
جایگزینی گیاهان کم‌آب‌بر به جای گیاهان آب‌بر، توسعه کشت گلخانه‌ای و استفاده از سامانه‌های نوین آبیاری، از جمله راهکارهای مدنظر در اصلاح الگوی کشت است که علاوه بر کاهش مصرف آب، افزایش بهره‌وری و کاهش هزینه‌های جانبی برای کشاورز را به همراه دارد و تحقق این راهبرد در کنار فرهنگ‌سازی نیازمند عزم جدی مدیران در اتخاذ تصمیم‌های کارشناسی در اعطای مجوزها است.
بر پایه گزارش‌ها، کاهش ۷۰ درصدی وسعت کشت جالیز که نسبت به کشت‌های دیگر آب‌بر است، یکی از ارزشمندترین اقدامات در استان سمنان برای مدیریت مصرف آب است و البته مسوولان استان در کنار کاهش مصرف آب، به افزایش بهره‌وری در کشاورزی نیز توجه ویژه دارند و توسعه کشت گیاهان دارویی و کشت کم‌آبر به جای کشت جالیز از موثرترین و اصولی‌ترین راهبردها است که اتخاذ و عملیاتی کرده‌اند.
بر پایه آمار، در استان سمنان سالانه حدود یک میلیارد و ۲۴۸میلیون مترمکعب آب تولید می شود که هفت درصد از آن در بخش خانگی، ۸۸.۹ درصد در بخش کشاورزی و بقیه در بخش صنعت مصرف می شود.
۱۹۸ هزار هکتار از وسعت اراضی استان سمنان را اراضی کشاورزی تشکیل می‌دهد که از این وسعت ۵۴ هزار هکتار باغ، ۱۱۰ هزار هکتار زراعت و بقیه در مرحله آیش است و حدود ۴۵ هزار بهره بردار در بخش کشاورزی فعالند.
بر پایه گزارش‌ها، از ۱۹۸ هزار هکتار اراضی کشاورزی استان سمنان در بیش از ۳۶ هزار هکتار از اراضی کشاورزی استان سمنان سامانه نوین آبیاری اجرا شده است.
توسعه کشت گیاهان کم‌آب‌بر و افزایش بهره‌وری کشاورزی در قالب اصلاح الگوی کشت
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان سمنان گفت: اصلاح الگوی کشت با برنامه‌ریزی اجرای ۱۵ طرح فنی در قالب طرح مقابله با خشکسالی به منظور توسعه کشت گیاهان کم‌آب‌بر و محصولات راهبردی دارای بهره‌وری بالا در استان دنبال می‌شود.
لطف‌الله رضایی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا ابراز داشت: منظور از اصلاح الگوی کشت، کاشت محصولات پربازده و در عین حال کم‌آب‌براست و استفاده از بذر و نهال خوب و مقاوم به خشکی و شوری آب، از جمله اقدامات برای اصلاح الگوی کشت است.
وی ادامه داد: تغییر گونه در اصلاح الگوی کشت مطرح نیست و در واقع اصلاح ارقام به منظور مدیریت مصرف آب و افزایش بهره‌وری دنبال می‌شود.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان سمنان بیان کرد: کشت گندم، جو و دانه‌های روغنی در اصلاح الگوی کشت با اجرای طرح‌های فنی دنبال می‌شود.
وی یادآور شد: در طرح اصلاح الگوی کشت ۱۲ درصد کاهش وسعت زیر کشت، ۲۰ تا ۲۵ درصد صرفه جویی در مصرف آب و در مقابل ۲۵ تا ۳۰ درصد افزایش تولید دنبال می شود.
رضایی تصریح کرد: کشت نشایی، کشت گلخانه‌ای، ایجاد سایه بان باغی، استفاده از بذر و ارقام نهال مقاوم، توسعه مکانیزاسیون و مبارزه با آفات و بیماری، به منظور افزایش بهره وری تولید و کاهش وسعت زیر کشت دنبال می شود.
کشاورزی گلخانه‌ای نوش‌دارویی برای مدیریت مصرف آب در بخش کشاورزی
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان سمنان گفت: احداث سازه های گلخانه ای راهکاری مهم در مدیریت منابع آبی و افزایش کیفیت محصولات تولیدی بخش کشاورزی سمنان در راستایی تحقق اصلاح الگوی کشت است.
رضایی افزود: با توجه به موقعیت جغرافیایی و کم آبی در سمنان مدیریت مصرف آب در این بخش اهمیت ویژه ای دارد و یکی از راهکارهای صرفه جویی، تغییر الگوی کشت و افزایش کشت گلخانه ای است.
وی افزایش تولید، مقابله با آفات و کنترل بیماری ها، افزایش تولید، سهولت در کنترل سطح زیر کشت و عملیات تولید را برخی از مزیت های کشت گلخانه ای برشمرد و اظهارداشت: کشت در محیط های گلخانه ای موجب افزایش تولید و کاهش مصرف شدید آب می شود.
وجود ۱۶۰ هکتار کشاورزی گلخانه‌ای در استان سمنان
این مسوول خاطرنشان کرد: شرایط برای توسعه کشت گلخانه‌ای در سمنان فراهم است، و تسهیلات مورد نیاز به صورت نامحدود در این بخش ارایه می شود.
رضایی تصریح کرد: امسال ۱۰.۵ هکتار به وسعت گلخانه های استان اضافه شد و هم اکنون وسعت گلخانه های استان سمنان به ۱۶۰ هزار رسیده است.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان سمنان خاطرنشان کرد: بیشتر گلخانه‌های استان سمنان در زمینه سبزیجات و صیفی‌جات است.
چگونه کشاورزان را به اصلاح الگوی کشت ترغیب کنیم؟
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان سمنان افزود: در نظر گرفتن بسته های حمایتی نقشی مهم در تشویق و ترغیب کشاورزان به اجرای اصلاح الگوی کشت دارد.
وی افزود: در زمینه مشوق های صادراتی در کشت زمینی و کشت گلخانه‌ای هنوز قانونی ابلاغ نشده و ابلاغ قوانین حمایت از اصلاح الگوی کشت کمک کننده در ترغیب کشاورزان است.
رضایی یادآور شد: در نظر گرفتن یارانه کشت یا اینکه مثلاً در اختیار کشاورزان بذر رایگان قرار بگیرد، نقش مهمی در ترغیب آنها به کشاورزی بر اساس اصلاح الگوی کشت دارد.
این مسوول تاکید کرد: در نظر گرفتن اعتبارات ویژه برای اجرای اصلاح الگوی کشت ضروری است و انتظار است این راهبرد مورد توجه ویژه قرار بگیرد.
وی خاطرنشان کرد: طرح اصلاح الگوی کشت یک طرح ملی است و باید دستگاه های اجرایی مختلف مانند شرکت آب منطقهای، فرمانداری‌ها، دهیاری‌ها، بخشداری‌ها و شرکت توزیع برق در اجرای این طرح همراهی کنند.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان سمنان اضافه کرد: همراهی شرکت آب منطقهای در تخصیص آب به صورت برنامه ریزی شده و متناسب با نوع مصرف و زمان مصرف در اجرای طرح الگوی کشت و تحقق اهداف، موثر است.
آبیاری موثر در اصلاح الگوی کشت چگونه است؟
مدیر آب و خاک و امور فنی و مهندسی سازمان جهاد کشاورزی استان سمنان گفت: توزیع آب از محل آبگیر تا مزارع سنتی، به روش‌های مختلفی از جمله روش جویچه‌ای، شیاری، کرتی و نواری صورت می‌گیرد که متوسط بهره‌وری در همه روش‌های سطحی، حدود ۶۵ درصد است.
حسین شاهینی بیان کرد: طرح سامانه‌های نوین آبیاری که شامل روش‌های آبیاری بارانی، موضعی و کم فشار می‌شود در دستور کار مدیریت آب و خاک قرار دارد و اعتبار مورد نیاز آن از محل اعتبارات ملی تامین می‌شود.
وی افزود: طبق نظر محققان، بهره‌وری آبیاری در روش آبیاری بارانی حدود ۸۵ درصد و در روش آبیاری موضعی حدود ۹۰ درصد است.
مدیر آب و خاک و امور فنی و مهندسی سازمان جهاد کشاورزی استان سمنان اظهار داشت: در سال ۱۴۰۰ تعداد ۱۰۰ طرح سامانه آبیاری نوین به میزان ۳۲۰ هکتار با ۴۶ هزار و ۸۶۸ میلیون تومان از محل اعتبارات ملی انجام شد و یکهزار و ۵۰۰ هکتار نیز در حال اجرا است.
وی با بیان اینکه اصلاح شیب مزارع تحت آبیاری نیز بر بهره‌وری آبیاری تاثیرگذار است، افزود: سال گذشته ۱۱۰ هکتار عملیات تسطیح با اعتباری افزون بر بر یکهزار و ۴۰۰ میلیون تومان از محل اعتبارات ملی و استانی اجرا شد و ۸۲ هکتار دیگر نیز با یکهزار و ۵۰ میلیون تومان در دست اجرا است.
این مسوول خاطر نشان کرد: با شناسایی قنات‌های استان، تهیه بانک اطلاعاتی از مشخصات و مطالعات لازم در خصوص مسایل و مشکلات این قناتها، عملیات اجرایی مانند طوقه چینی، کول‌گذاری، بغل‌بری، و درپوش‌گذاری، از محل اعتبارات استانی و ملی انجام می‌شود.
شاهینی با بیان اینکه ۱۰ درصد از آب مصرفی در بخش کشاورزی و شرب از قناتها تأمین می‌شود افزود: در سال ۱۴۰۰ تعداد ۱۵۰ رشته قنات با اعتبار ۳۲۹ هزار و ۵۰۵ میلیون ریال از محل اعتبارات استانی، ملی و مصب سفر رییس جمهور مرمت و بازسازی شد.
مدیر آب و خاک و امور فنی و مهندسی سازمان جهاد کشاورزی استان سمنان با بیان اینکه نقشه‌های مدیریت‌پذیر خاک و بانک ملی اطلاعات خاک توسط موسسه تحقیقات خاک و آب وزارت جهادکشاورزی در حال پیگیری و انجام است گفت: اعتبار مورد نیاز برای فاز نخست مطالعات خاک‌شناسی استان سمنان حدود ۲ میلیارد تومان برآورد می‌شود که پس از تامین و تخصیص انجام خواهد شد.
کاهش ۵.۷ میلیون متر مکعب مصرف آب کشاورزی استان سمنان
مدیر آب و خاک و امور فنی و مهندسی سازمان جهاد کشاورزی استان سمنان ابراز داشت: در یکسال اخیر با توجه به اقدامات انجام شده حدود پنج و هفت دهم میلیون متر مکعب مدیریت مصرف آب در بخش کشاورزی استان انجام شده است.
شاهینی افزود: کارشناسان متخصص با حضور مستمر در محل اجرای طرح‌های زیربنایی بر حسن اجرای آنها نظارت دارند و با روشنگری و ارایه راهحلهای عملیاتی، موجب افزایش بهره‌وری آبیاری را فراهم می‌کنند.
از مزایای سامانه نوین آبیاری بیشتر بدانیم
مدیر آب و خاک و امور فنی و مهندسی سازمان جهاد کشاورزی استان سمنان گفت: افزایش ۳۵ درصدی بهره‌وری آبیاری، توزیع یکنواخت آب در مزرعه، افزایش کمی و کیفی محصول تا ۳۰ درصد، جلوگیری از سله بستن و حفظ پوکی خاک، امکان انجام آبیاری همراه با کودپاشی و سم پاشی و کاهش مصرف کود و سم بیش از ۲۵ درصد و پیشگیری از رشد علف‌های هرز، از جمله مزایای سامان نوین آبیاری است.
وی با بیان اینکه یکی از پیش‌نیازهای اجرای سامانه های نوین آبیاری، احداث استخرهای ذخیره آب است افزود: در سال ۱۴۰۰، عملیات ایجاد استخر ذخیره آب به میزان ۶۶ هزار و ۹۰۰ مترمکعب با چهار هزار و ۶۸۹ میلیون تومان از محل اعتبارات استانی و ملی اجرا شد.
شاهینی ادامه داد: همچنین طرح استخر شهید ساجدی روستای کلاته‌رودبار دامغان نیز با پنج هزار میلیون تومان از محل اعتبارات استانی اجرا شد.
وی با بیان اینکه روش به روز انتقال آب با لوله پلی اتیلن یا احداث کانال بتنی بهره‌وری را تا ۹۰ درصد افزایش می دهد افزود: مدیریت آب و خاک استان سمنان در سال ۱۴۰۰ طرح‌های شبکه های فرعی آبیاری و زهکشی حوضه مرکزی و احداث کانالهای آبیاری عمومی را به میزان ۱۲۰ کیلومتر با ۳۳۰ هزار و ۸۶ میلیون تومان انجام داد.
به گزارش خبرنگار ایرنا، اصلاح الگوی کشت تنها راهکار افزایش بهره‌وری از آب موجود در بخش کشاورزی به منظور اشتغالزایی و تامین امنیت غذایی است و اجرای طرح اصلاح الگوی کشت نیازمند همراهی کشاورزان و تقویت بسته‌های حمایتی از سوی دولت است و تحقق این راهبرد با استفاده از ظرفیت رسانه تسهیل می‌شود و لازم است نقش رسانه جدی گرفته شود.
گزارش‌های دیگر ایرنا سمنان در زمینه اصلاح الگوی کشت را اینجا و اینجا بخوانید.
