روستای ماخونیک سرزمین لی لی پوتهای ایران
روستای ماخونیک یکی از روستاهای شگفت‌انگیز جهان است که در اطراف شهرستان سربیشه واقع شده، به دلیل قد و قامت کوتاه ساکنان آن به روستای لیلی‌پوت شهرت دارد.
روستای ماخونیک به دلیل معماری، آداب و رسوم و فرهنگ خاص مردمانش به عنوان یکی از هفت روستای شگفت انگیز جهان معروف شده است همچنین به دلیل قد و قامت کوتاه ساکنان آن به سرزمین لی لی پوتها شهرت دارد که در دهستان دُرُح بخش مرکزی شهرستان سربیشه استان خراسان جنوبی واقع شده است.
ماخونیک روستایی تاریخی است که قدمت آن به حدود ۴۰۰ سال می رسد. این روستا در نزدیکی مرز افغانستان واقع شده است. به دلایلی می توان ماخونیک را جزء هفت روستای جالب دنیا به شمار آورد. یکی از این دلایل و البته مهم ترین آنها اهالی کوتاه قد روستا هستند که متوسط قد اهالی روستا حدود ۸۰ تا ۱۲۰ سانتی متر است. دلیل دوم معماری خاص خانه های قدیمی روستا و دلیل سوم فرهنگ و آداب و رسوم اهالی آن است.
وجه تسمیه روستای ماخونیک
درباره وجه تسمیه روستا چندین قول وجود دارد، می گویند که در گذشته های بسیار دور عده‌ای ماموران دولتی به این روستا آمده و اهالی به گرمی از آنها استقبال نکرده‌اند و با آنها برخورد سردی داشته‌اند و آنها این نام را برای روستا انتخاب کرده‌اند.
برخی نیز می گویند به دلیل وجود شکافی در کوه نزدیک روستا به آنجا ماده ماخونیک گفته می شده که به مرور زمان به ماخونیک تغییر نام یافته است.
معماری خانه‌ها در روستای ماخونیک
بافت مسکونی روستا در دامنۀ کوه قرار گرفته است. خانه هاي روستاييان نیز داراي شكل هندسي خاصي نيست و تمام امكانات زندگي دريك اتاق جاي گرفته است. خانه‌ها در گودی زمین و به طور فشرده در کنار هم ساخته شده‌اند. کف خانه‌ها در حدود یک متر از سطح زمین پایین‌تر است و هر خانه یک در کوتاه چوبی دارد. در واقع اهالی این روستا خانه‌هاشان را در دل زمین ساخته‌اند نه روی زمین.
در این روستا هر خانه دارای فضاهایی همچون کندیک (Kandik) است از این فضا به عنوان مخزن نگهداری گندم و جو استفاده می‌شود. وسیلۀ دیگر هر خانه کرشک (Koresk) است. کرشک اجاق گلی است که برای طبخ غذا از آن استفاده می‌شود. دارایی دیگر هر خانه طاق و طاقچه است. این خانه‌ها همه تنها از سنگ و چوب و هیزم ساخته شده‌اند.
شغل مردان و زنان سرزمین لی لی پوتها
مردم مشغول دامداری و کشت زردک، چغندر، جو، شلغم، گوجه، پیاز، زعفران و کاشت درختانی از جمله توت، انجیر، عناب، انار، انگور و بادام در اطراف قنات روستا هستند. علاوه بر این تعدادی از اهالی در معادن سنگ کار می‌کنند. زنان روستای ماخونیک همچنین با هنر قالیبافی کنار مردانشان درآمدزایی می‌کنند.
