ماسوله با معماری پلکانی
معماری ماسوله در یک جمله توصیف می‌شود: حیاط ساختمان بالایی پشت بام ساختمان پایینی است. تعداد طبقات ساختمان‌ها معمولا تا دو طبقه می‌رسد.
ماسوله در ۵۵ کیلومتری رشت در استان گیلان قرار دارد. این شهر در ناحیه‌ای کوهستانی و جنگلی در دامنه‌ای صخره‌ای با وسعت ۱۶ هکتار و ارتفاع ۱۰۵۰ متر از سطح دریای آزاد ساخته شده‌است.
در ۳۲ کیلومتری جنوب غربی شهرستان فومن قرار دارد و از غرب به خلخال، از شمال به ماسال و از جنوب به طارم محدود است.
زبان اصلی مردم ماسوله مانند زبان مردم غرب گیلان و جنوب جمهوری آذربایجان تالشی است و ریشه در زبان پارسی پهلوی دارد و با گیلکی متفاوت است. بیشتر اهالی ماسوله، تالش و دارای مذهب شیعه ی اثنی عشری هستند.
تاریخ ماسوله
برخي ها معتقند حدود ۸۰۰ تا هزار سال پیش مردمانی از نقاط مختلف سرزمین گسترده ایران به دلائل نامعلومی به منطقه ماسوله کوچ کردند.
برخي ديگر بر اين باورند که ماسوله قدیم یا کهنه ماسوله سکونتگاه اصلی و اولیه ماسوله‌ای بوده که ویرانه‌های آن در ۶ کیلومتری شمال غرب ماسوله کنونی قرار دارد و اکنون آن‌چه در این مکان به چشم می‌خورد، سنگ دیوار بناهای آن است.
برخی از افراد نیز پیدایش آن را بر اساس تاریخ خطی سالک « سالوک معلم » به دو تن از شاگردان سالک به نام های “عین علی” و “زین علی” که مردم را به دین اسلام دعوت میکردند نسبت می دهند و بر این باورند مردم به سوی آن دو گرویده و پس از آن مزار آن ها زیارتگاه مردم شد.
بافت ماسوله
ماسوله دارای ۴ محله اصلی به نام های «خانه بر» (خونَ وَر)، «مسجدبر» (مَزَ وَر)، «کِی سَر» شامل کَفا کِی سَر و بِنَ کِی سر و «اسد محله» (اَسَ مَل) و بازاری با ۴ طبقه می باشد که هر چهار محله به طور جداگانه به بافت بازار شهر ارتباط بی واسطه دارند.
معماري ماسوله
ماسوله دارای معماری منحصربه‌فردی است. محوطه‌ی جلوی خانه‌ها و پشت بام‌ها هر دو به عنوان پیاده‌رو استفاده می‌شوند. بافت معماری ماسوله در دوران زندیه شکل گرفته است و خیابان‌های کوچک و پله‌های بسیار، به هیچ وسیله‌ی نقلیه موتوری اجازه ورود نمی‌دهد. معماری ماسوله در یک جمله توصیف می‌شود:
حیاط ساختمان بالایی پشت بام ساختمان پایینی است. تعداد طبقات ساختمان‌ها معمولا تا دو طبقه می‌رسد.
همچنين خانه‌های آن اغلب دارای دوطبقه است كه هر خانه درمجموع از دو قسمت زمستانی و قسمت تابستانی تشکیل‌شده است:
قسمت زمستانی؛ قسمت زمستانی منازل را در زبان محلی “سومه” می‌نامند. سومه از اتاقی كوچك كه معمولاً در عقب خانه جای دارد و از نور چندانی برخوردار نیست، شکل‌گرفته است. تنها نقطه‌ی نورگیر آن روزنه‌ای است به نام “لون”. وسط این اتاق کوره‌ای كه از آن برای آشپزی و تهیه غذا و همچنین تأمین گرما استفاده می‌شود ، تعبیه‌شده است. در گرداگرد اتاق طاقچه‌هایی ساخته‌شده كه ظروف گوناگون چینی و مسی بر روی آن جا می‌گیرد.
قسمت تابستانی؛ یا اتاق پیشخوان، دارای پنجره‌های اروسی چوبی و بالارو است. این پنجره‌ها دارای گره‌های چینی هندسی است و با شیشه‌های رنگارنگ تزیین می‌شود.
بازار ماسوله
یکی از بهترین و زیباترین جاذبه‌های آن، بازار این شهر است. بازار سه طبقه‌ای که کف هر طبقه به شکلی سقف طبقه‌ی پایینی است. این بازار عرضه کننده کتاب‌های نایاب، گوشت تازه گوسفندی، صنایع دستی و بسیاری دیگر از سوغاتی های خوشمزه محلی مثل مربا و کلوچه‌های خانگی است.
در بازار، رستوران‌های خیلی خوبی هم وجود دارد که می‌توانید آن‌جا را برای صرف ناهار و خلاصه یک شکم‌گردی حسابی در ماسوله انتخاب کنید. علاوه‌بر همه این‌ها عکاسی و سلفی گرفتن در بازار ماسوله هم خیلی بین گردشگرها پر طرفدار است.
از دیگر جاذبه ها، پارک جنگلی این شهر است. مناظری مه زده، آبشاران زیبا و نسیم دل انگیز کوهستان درمان بسیاری از بیماری های روحی و جسمی است. مضاف بر این که شما را با طبیعت بیشتر و بیشتر نزدیک می‌کند تا به اندرزهای خاموش و در سکوتش گوش بسپارید. فندق، راش، ممرز، توسکا، درخت آزاد، گیاهان دارویی و علفی از جمله گیاهان و درختان این پارک جنگلی طبیعی و حفاظت شده هستند که بخشی از میراث ملی ایران در بخش طبیعت و جنگل‌ها به شمار می‌روند.
بازار ماسوله، مسجد‌های قدیمی، کوه شاه‌معلم، چشمه‌های شفابخش، ییلاق کوربار ماسوله، همه و همه از جاهای دیدنی ماسوله هستند که هر کدام به شکلی بر اهمیت این شهر کوچک افزوده‌اند.
غذای ستنی ماسوله
میرزا قاسمی یکی از غذاهای لذیذی است که در شمال ایران مخصوص ماسوله طبخ می شود قدمت این غذا به سال ۱۸۶۰ میلادی و بازگشت قاسم خان والی از سن پترزبورگ بازمی گردد.
