مروری بر نژاد هاي گاو (نژاد کردي ، نژاد لیموزین ، نژاد لیمپورگر ، نژاد مین آنجو و نژاد مارشی گیانا)

در این مطلب با تاریخچه، خصوصیات ظاهري و خصوصیات تولید مثلی نژاد کردي ، نژاد لیموزین ، نژاد لیمپورگر ، نژاد نژاد مین آنجو و نژاد مارشی گیانا در وب سایت جامع روستیران آشنا می شوید.

– نژاد کردي

تاریخچه و پراکنش

در کتاب نژاد هاي گاو دنیا نوشته پورتر به تاریخچه و خصوصیات گاو نژاد کردي اشاره شده است. در آن کتاب پورتر می نویسد که گاو کردي داراي قرن ها سابقه‌ي زیست به ویژه در مناطق کوهستانی بوده و فاقد کوهان است. بر اساس گزارش مرکز تحقیق و منابع طبیعی و امور دام استان کردستان، جمعیت این نژاد در حدود ۳۰۹۳۸۴ راس است. برابر آمار واکسیناسیون و مبارزه انگلی اداره دامپزشکی در سال ۱۳۷۵ تعداد گاو و گوساله بومی نژاد کردي ۳۶۸۷۷۰ راس اعلام شده است.

علت نام گذاري این گاو به سبب طایفه گلباخی است که اطراف دیوان دره زندگی می کنند. در اثر تلاقی هاي نا خواسته و کنترل نشده، هم اکنون تعداد کمی از این گاو باقی مانده است.

خصوصیات ظاهري

گاو نژاد کردي جثه‌ي کوچک، استخوان بندي ظریف و عضلاتی ضعیف دارد. شاخ آن ها کوتاه و باریک و گاهی اوقات بدون شاخ می باشند. رنگ بدن این گاو سیاه یا قهوه اي و غالباً با لکه هاي سفید همراه می باشد و در ساق پا ها مایل به خاکستري است. این گاو هیچ شباهتی به گاو هاي عراقی ندارد و تنها مخصوص مناطق کردستان ایران و ترکیه است. گاو کردي اغلب به رنگ سیاه و گاهی به رنگ زرد دیده می شود.

هر چه به طرف دشت هاي استان کردستان پیش می رویم گاو هایی با جثه ي بزرگ تر را مشاهده می کنیم. افراد ریش سفید و مسن دیوان دره و سقز از گاو کردي به نام گاو گلباخی یا گازرد یاد می کنند. گاو گلباخی استخوان بندي و اسکلت درشتی داشته و داراي ناف و پستان بزرگی است. این گاو نسبت به سایر گاو ها شیر بیشتري تولید می کند.

شاخ گاو نژاد کردي ضعیف بوده و معمولاً به سمت چشم ها خم می شود. تعدادي از این گاو ها داراي مو در پیشانی و تعدادي نیز فاقد کوهان می باشند. از آن جایی که این گاو ها به صورت گله اي به مرتع برده می شوند و در طول سال گاو نر در گله وجود دارد، جفت گیري آن ها کنترل نشده است و به همین دلیل گوساله ها در فصل هاي مختلف سال به دنیا می آیند و در اثر سرما یا گرماي تابستان خوب رشد نمی کنند.

وزن گاو بالغ این نژاد ۳۰۰ کیلوگرم است. جثه کوچک این گاو احتمالاً ناشی از فقر غذایی و تغذیه نا کافی باشد.

خصوصیات تولیدي

میانگین تولید شیر گاو ماده ي نژاد کردي در یک دوره شیر دهی ۲۰۶.۱ روزه، حدود ۷۲۷.۵ لیتر است(این گاو روزانه ۳.۵۳ لیتر شیر تولید می کند). میانگین روز هاي خشک این گاو ۱۵۴.۱ روز و میانگین و میانگین وزن گوساله هنگام تولد ۱۵.۵ کیلوگرم است.

– نژاد لیموزین

تاریخچه و پراکنش

منشاء اولیه و اصلی پرورش گاو نژاد لیموزین منطقه ي ویئن هاوت در نزدیکی شهر لیموزیناست. خاك این منطقه فقیر بوده و گاو این نژاد به دلیل شرایط سخت محیطی بسیار مقاوم شده است. از آنجایی که این گاو تحمل هواي بسیار گرم تا بسیار سرد را دارد، در سراسر سال می توان آن ها را در هواي آزاد نگه داري کرد. هدف از پرورش گاو نژاد لیموزین در قرن نوزدهم بارکشی و تولید گوشت بوده است. با پیشرفت تکنولوژي کشت گیاهان علوفه اي و برداشت بهتر مواد غذایی، پروار بندي این نژاد پیشرفت قابل ملاحظه اي کرد و در نتیجه تولید گوشت این نژاد افزایش یافت.

تعداد گاو هاي مولد نژاد لیموزین در حال حاضر ۳۸۹۰۰۰ راس است که بیشتر آن ها در شهر لیموزین پراکنده هستند.

خصوصیات ظاهري

رنگ پوشش بدن نژاد لیموزین گاو زرد مایل به قرمز (گندمی) است. سرِ کوتاه، پیشانی و پوزهي پهنی دارد. شاخ ها متوسط و کوتاه و به سمت پایین خمیده هستند. رنگ شاخ ها زرد طلایی (بلوند) است. قفسه‌ي سینه پهن، دنده ها برجسته، کپل بزرگ، آلت تناسلی صورتی رنگ و سم ها به رنگ زرد طلایی هستند. گاو این نژاد جثه اي متوسط دارد و از عضله بندي خوبی برخوردار است. پاها نسبتا کوتاه هستند و گاو هاي این نژاد با وجود استخوان بندي ظریف، بسیار نیرومند می باشند.

خصوصیات تولیدي

گاو خالص نژاد لیموزین ، دوشیده نمی شود و به عنوان گاو دایه به کار می رود. میانگین تولید شیر گاو ماده در یک دوره شیر دهی ۲۷۱ روزه، ۴۰۴۷ لیتر با ۳.۹۵ درصد چربی و ۳.۱۷ درصدپروتئین است.

اولین هدف از پروار بندي گوساله این نژاد، راندمان بالاي تولید گوشت است (تولید بیشترین گوشت در کمترین زمان). گوسالهي پرواري با شیر گاو هاي دایه در سن ۳ تا ۴ ماهگی به وزن ۱۴۰ تا ۱۷۰ کیلوگرم (با راندمان لاشه ي ۶۷.۵ درصد) می رسد. گوساله نر سنگین وزن براي فروش در شهر هاي لیون و سینت اتین پرورش داده می شود.

خصوصیات تولید مثلی

گاو ماده ي نژاد لیموزین در سن ۳۰ ماهگی اولین زایمان خود را انجام می دهد. میانگین وزن گوساله در هنگام تولد ۳۷.۳ کیلوگرم است و سخت زایی در تلیسه ها ۶ درصد برآورد شده است. مقدار ۹۷.۹ درصد از زایمان هاي این نژاد بدون مشکل، ۱.۸ درصد با کمک دامدار و  ۰.۳ درصد با سخت زایی همراه است. هر گاو ماده در طول عمر خود به طور متوسط می تواند ۶.۴ گوساله داشته باشد.

– نژاد لیمپورگر

تاریخچه و پراکنش

نام نژاد لیمپورگر از شهر لیمپورگ گرفته شده است. بعدها این نژاد را در مناطق گیلدرف و آلن و اسوابیچ جیموند نیز نگه داري می کردند. تعداد زیادي از این گاو نیز در حوالی رودخانه ي لین پرورش داده می شد. از زمان پیدایش این نژاد در قرن نوزده، به نام آل گلدن نامیده شد. در آن زمان گاو این نژاد کوچک و ظریف بود. در اواخر قرن نوزده تعداد زیادي از گاو هاي طلائی نژاد گلن، فرانکونیان و دنرسبرگز براي اصلاح آن استفاده شد.

گاو نژاد لیمپورگر کوچک تر و ظریف تر از گاو نژاد فرانکونیان است که احتمالاً نتیجه‌ي انتخاب هاي احتمالی بوده است. اولین انجمن نژادي گاو نژاد لیمپورگر در سال ۱۸۹۰ در مناطق گیلدرف و آلن تاسیس شد. همچنین در سال ۱۸۹۱ در منطقهي اسوابیچ جیموند انجمن دیگري بنیان گذاشته شد.

جمعیت نژاد لیمپورگر از قرن بیستم شروع به کاهش گذاشت. قبل از جنگ جهانی دوم تعداد این گاو ۱۳۰۰ راس بود ولی در سال ۱۹۵۲ تنها ۵ هزار راس از آن ها باقی مانده بود.

امروزه تعداد کمی از این نژاد باقی مانده است که در منطقه ي لیمپورگ نگه داري می شود. همچنین در مناطق هاچلینگن و شرق منطقهي اشتوتگارت نیز تعدادي از این گاو وجود دارد.

خصوصیات ظاهري

گاو نژاد لیمپورگر جثه اي متوسط، اسکلت بندي خوب، ماهیچه هاي مناسب، قدي کوتاه، سرِ کوچک و نسبتا كشیده، گردنی باریک و ظریف و شاخ هاي قوي و نیرومندي دارد. رنگ بدن آن از طلایی کم رنگ تا زرد مایل به قرمز تغییر می کند و وضعیت قرار گیري پا ها مناسب است. اطراف چشم ها و کنار گوش ها روشن تر از دیگر نقاط بدن، و شاخ ها و سم ها طلایی رنگ می باشند.

خصوصیات تولیدي

گاو نر نژاد لیمپورگر داراي افزایش وزن روزانه ي خوبی در پروار بندي است. گوشت آن داراي الیاف خوب، ترد و ماربلینگ مناسبی است. میانگین تولید شیر گاو ماده در یک دورهي شیر دهی بیش از ۴ هزار لیتر است.

– نژاد مین آنجو

تاریخچه و پراکنش

نژاد مین آنجو در سال ۱۸۳۰ از آمیزش نژاد شورت هورن با نژاد محلی منسل به وجود آمده و در گذشته به نژاد منسل دورهام معروف بوده است. نژاد منسل نژادي با صورت سفید (شبیه نژاد نورمند) بود و به سرعت پروار می شد. یک قرن پیش این نژاد کمیاب و به سرعت منقرض شد. در سال ۱۹۶۰ براي ایجاد نژاد راج د آي گست، نژاد مین آنجو با نژاد آرموریکان ترکیب شد. در سال ۱۹۷۴ اتحادیه بین المللی براي پرورش این نژاد تاسیس شد.

جمعیت نژاد مین آنجو طبق آمار سال ۱۹۸۹ ، بالغ بر ۱۴۱ هزار راس اعلام شد. این نژاد به اکثر کشور ها از جمله انگلستان، استرالیا، کانادا، ژاپن، نیوزیلند و آمریکا صادر شده است.

انجمن هاي نژادي مین آنجو در سال ۱۹۵۲ در کشور فرانسه و کشورهاي استرالیا، نیوزیلند، کانادا، بریتانیاي کبیر و ایالات متحدهي آمریکا تاسیس شد.

خصوصیات ظاهري

رنگ پوشش بدن نژاد مین آنجو ، ترکیبی از رنگ هاي قهوه اي، قرمز و سفید است. علت ترکیبی بودن رنگ در این گاو، آمیزش آن با نژاد شورت هورن است. پوست و مخاط بدن داراي رنگ دانه هاي خاصی نیست و شاخ ها به طرف جلو خمیده و به رنگ روشن هستند.

خصوصیات تولیدي

در سال ۱۹۸۰ با آزمایشی که بر روي ۵۴۷۰ راس از گاو ماده نژاد مین آنجو انجام گرفت، میانگین تولید شیر گاو ماده این نژاد در یک دوره شیردهی حدود ۲۶۴۲ لیتر با ۳.۶۹ درصد چربی و ۳.۲۳ درصد پروتئین اعلام شد. این مقدار شیر براي پرورش یک تا دو گوساله به روش پرورش با گاو دایه کافی است. متداول ترین روش تولید گوشت در این نژاد، پرواربندي گاو نر اخته از سن ۳۰ تا ۳۶ ماهگی است که گوشت تولیدي آن طرفداران فراوانی دارد.

اگر چه گاو هاي با بلوغ زود رس، مقدار شیر بیشتري تولید می نمایند، ولی زودتر نیز در بدن خود چربی ذخیره می کنند. البته به گزینی انجام گرفته در سال ۱۹۵۰ براي کم کردن چربی شیر این نژاد، نتایج مطلوبی داشت.

خصوصیات تولید مثلی

گاو مادهي این نژاد اولین گوسالهي خود را در سن ۳۲ ماهگی به دنیا آورده و هر ۳۷۷ روز یک بار می تواند گوساله اي داشته باشد. نزدیک به ۹ درصد از زایمان ها با سخت زایی همراه بوده و در ۱۰ درصد از گاو ها در شکم اول عمل سزارین انجام می گیرد. دوقلو زایی حدود ۵ درصد بوده که بیشترین درصد در بین گاو هاي جهان است. وزن گوسالهي نژاد مین آنجو در هنگام تولد حدود ۴۹ کیلو گرم است.

– نژاد مارشی گیانا

تاریخچه و پراکنش

نژاد مارشی گیانا رشد و پیشرفت خود را مدیون نژاد کیانینا است و در اصل از یک نژاد پودولین ویژهي کوهستان معروف به منتانا به وجود آمده است. گاو نژاد منتانا جثه اي متوسط و رنگی خاکستري دارد و متعلق به مناطق مرتفع است. گاو منتانا در قرن نوزدهم با خون نژاد کیانینا و در اوایل قرن بیستم با نژاد رومنگولا آمیزش داده شد. حاصل این آمیزش ایجاد نژادي گوشتی به نام مارشی گیانا بود. گاو اصلاح شدهي مناطق دشت و جلگه اي مارشی گیانا به جنتایل معروف است. دفتر انساب گلهي نژاد مارشی گیانا در سال ۱۹۵۷ تاسیس شد. انجمن هاي نژادي این گاو هم اکنون در کشور هاي استرالیا، برزیل، کانادا، بریتانیاي کبیر و ایالات متحدهي آمریکا وجود دارد.

خصوصیات ظاهري

رنگ موي کوتاه و صاف این نژاد از خاکستري روشن تا سفید متغیر است. تنها مو هاي دم، مژه ها، اطراف چشم و گوش ها سیاه است. رنگ موي گوساله به هنگام تولد قرمز مایل به زرد است، ولی پس از گذشت چند ماه به رنگ اصلی خود دیده می شود. پوست بدن این گاو بسیار نازك بوده و از انعطاف پذیري خاصی برخوردار است.

خصوصیات تولیدي

گوساله این نژاد غالباً با گاو مادر پرورش داده می شود. در مدتی کمتر از ۵ ماه گوساله ي نر به وزن ۲۵۰ کیلوگرم و گوساله ماده به وزن ۲۱۰ کیلوگرم می رسد. گوساله گاو نر در سن ۱۳ تا ۱۴ ماهگی به وزنی حدود ۵۰۰ تا ۵۵۰ کیلوگرم می رسد و براي پروار بندي استفاده می شود. همچنین گاو نر این نژاد در مدت ۱۵ ماه به وزن ۵۸۸ کیلوگرم می رسد. افزایش وزن روزانه گاو نر در پروار بندي در حدود ۱۱۵۱ گرم است. بازده لاشه در دام کشتاري ۶۷ تا ۷۰ درصد است. در مورد شیردهی گاو مادهي این نژاد ارقام معتبري وجود ندارد.

خصوصیات تولیدمثلی

تلیسه نژاد مارشی گیانا زود بالغ می شود. گاو ماده در سن ۱۴ تا ۱۵ ماهگی با وزنی در حدود ۱۴۰ کیلوگرم براي اولین بار باردار می شود و هر ۱۲ تا ۱۴ ماه می تواند گوساله اي داشته باشد. این مدت با توجه به روش هاي مختلف نگه داري تغییر می کند. وزن گوساله نر در بدو تولد ۴۷ کیلوگرم و وزن گوساله ماده ۴۴ کیلوگرم است و نیز استخوان بندي گوساله ظریف است به همین دلایل سخت زایی در این گاو ها به ندرت پیش می آید.

بيشتر بخوانيد:

مروری بر نژاد هاي گاو (نژاد هایلند، نژاد هینتر والدر، نژاد هلشتاین فریزین، نژاد هانگرین گري و نژاد جرسی)

مروری بر نژاد هاي گاو (نژاد گلپایگانی ، نژاد گرونینگن ، نژاد گرنزي و نژاد هرفورد)

مروری بر نژاد هاي گاو (نژاد ژرمن آنگوس ، نژاد ژرمن فریزین و نژاد ژرمن یلو)

منبع:

اطلس نژادهاي دام (گاو، گوسفند، بز و اسب) ايران و جهان – مولفين: دکتر علی نصیریان، مهندس سید محمد مهدی حاجی سید جوادی، مهندس سید محمد علی حاجی سید جوادی، مهندس مجید عباسی و دکتر محمد اقبالی