لباس‌ محلی مردان و زنان کردی

ملکی‌: نیم‌تنه‌ای همرنگ پانتول و بدون یقه است که از پایین نیم‌تنه تا بالا به وسیله دکمه بسته می‌شود.

لفکه سورانی یا سورانی: پیراهنی با آستین فراخ و بلند و زبانه‌ای مثلث شکل در انتهای آستین است که آن در حال عادی دور مچ یا بازو می‌پیچند.

شال: نام های مختلفی همانند “پشت وین”‌ و “پشت ینه”‌ به شال کمر می دهند. شال کمر از پارچه ای نخی و عموما با طرح های راه راه یا شطرنجی بافته می شود. طولی به اندازه ۳ تا ۱۰ متر دارد. شال کمر بر خلاف تصور به اشکال مربعی دوخته می شود. هنگام بستن شال مربعی به دور کمر آن را ابتدا مثلثی تا زده و سپس به شکل نواری یا هر شکل دیگری که بخواهند در می آورند. تا زدن شال مربعی به دور کمر، باعث گرم نگه داشتن بدن مردان نیز می شد.

پشت تند: همان شال است. از پارچه گلدار به طول شش متر درست می شوند بدین ترتیب که پارچه را از سمت عرضش تا کرده می دوزند و بعد آن را به صورت مختلف ساده و گره چین به کمر می بندند آنهای که صاحب اسلحهٔ کمریند آن را روی پشت تند می بندند و خنجر را بین پشت تند و که وا فرو می کنند.

دستار: دستار یا “کلاغه‌” که به آن “دشلمه‌”، “مندلی‌”، “رشتی‌”، و “سروین‌” (سربند) نیز می گویند و مردان به جای کلاه از آن استفاده می‌کنند. همچنین زنان نیز چنین پارچه و روسری را هم به دور سر خود می بندند منتها با دستار مردان متفاوت است.

فرنجی‌ یا “فره‌جی‌”: که ویژه مردان ناحیه اورامانات است و از نمد ساخته و آماده می‌شود. اگر به لباس مردان چوپان در زمستان دقت کنید، بالاتنه یا جلیقه ای پشمی را در تن آن ها خواهید دید که در ناحیه شانه کمی به سمت بیرون برآمدگی دارد. به همین لباس کرک و پشمی، فرنجی می گویند.

ساق‌بند پشمی (پوزوانه): در قدیم برای جلوگیری از سرمای شدید منطقه در فصل زمستان و حرکت آسان در داخل برف و جلوگیری از رسیدن رطوبت به پاها، جلوگیری از گزش مار در فصل تابستان، جمع کردن شلوار گشاد کردی برای عبور از کوهستان‌ها و سنگلاخ‌های صعب‌العبور منطقه بوده است.

کله بال: نوعی از نمد پوششی است که چوپانان در مناطق چرای گله در صحرا استفاده می‌کنند.

کِلاو: کلاو در واقع همان کلمه کلاه است که در تلفظ و گویش کردی به این شیوه گفته می شود. کلاه محلی مردان کردی با دقت و ظرافت خاصی همراه با نقش و نگارهایی بر جایی مانده از فرهنگ اصیل کردی ساخته می شود. این کلاه عموما به رنگ‌های سیاه ‌و سفید و در دو صورت بلند یا تخت بافته می‌شود. گاهی رنگ های دیگر را در بافت و تزئین این کلاه ها به کار می گیرند. کلاو به همراه پیچ استفاده می شود.

پیچ: دستمالی است سیاه و سفید که با گذاشتن کلاه روی سر به دور کلاه پیچانده می شود و در قسمت پشت سر در درون دستمال قرار داده می شود تا شل نشود البته برادران بارزانی پیچ و کولاو شالشان به رنگ قرمز می باشد. البته اعراب نیز از این شال چه سیاه و سفید و چه قرمز رنگ برای پوشش خود استفاده می کنند.

کلاش یا گیوه: پاپوشی است به رنگ سفید که با ظرافت کامل توسط برادران هورامانی ساخته می شود که از بدبو شدن پا جلوگیری می کند و پا را خنک نگه می دارد از خصوصیات ان فصلی بودن ان است و نمی توان از ان در فصل زمستان ویا فصول باران زا استفاده کرد.

کراس: کراس همان پیراهن که البته بیشتر برای لباس‌ های محلی کردی زنانه استاده می شود اما گویا مردان کردی نیز چنین لباسی دارند. این لباس یقه ندارد و به علاوه به انتهای آستین‌ها سورانی اضافه می کنند.

لباس‌ زنان کردی

لباس‌های زنان در میان لباس های محلی کردی بیشتر از جنس حریر، تور، مخمل و ساتن بوده که با پولک‌دوزی، سرمه‌دوزی، سنگ دوزی، ملیله‌دوزی، منجوق‌دوزی و … آراسته می‌شوند.

جافی‌: شلواری گشاد همانند شلوار مردان کرد است‌. زنان شلوار گشاد از جنس نخ ها و پارچه های بسیار نرم دوخته و به پا می‌کنند. در بعضی مناطق به جافی درپه هم می گویند. این دو تنها در نواحی پاچه خود با هم متفاوت هستند. دم پای جافی ها تنگ تر از درپه هاست.

کراس: نام پیراهن زنان کردی است که دوختی ساده و بلند با دامنی گشاد دارد. معمولا آن را از پارچه‌های بسیار زیبا، نفیس و گران‌قیمت تهیه می‌کنند.

کلنجه‌: جلیقه کوتاه زنان کرد کُلُنجِه نام دارد که از مخمل یا پارچه زری دوخته می‌شود و آن را روی پیراهن بلند خود می‌پوشند. به لبه‌های این جلیقه سکه‌های کوچک آویزان می‌شود و روی آن زری‌دوزی می‌شود.

شال یا پشت تند‌: از پارچه‌ای زیبا بافته می شود که روی لباس در ناحیه کمر بسته می‌شود. شال ها پارچه ای گاهی نواری شکل و گاهی مربعی هستند. رنگ شال ها رنگ رنگی است و زن‌ها آن را کمی بالاتر از پیراهن خود می بندند به ‌طوری که انتهای دامن آن ها از مچ پای آن‌ها پایین‌تر نرود و مزاحم راه رفتنشان نشود.

 لچک یا گلونی: به نوعی سربند گفته می‌شود که از پارچه ابریشم رنگین برای تهیه آن استفاده می‌شود و امروزه به نماد مردم لر تبدیل شده‌ است. ریشه کلمه گلونی از گلبندی گرفته شده است. در گلونی نقش‌های رنگی زیبایی وجود دارد.

کلاو: یا کلاه که از زیره ای جنس مقوا داشته و بر روی آن را با پارچه و پولک می پوشانند. این کلاه به شکل استوانه‌ای کوتاه است که آن را با پولک‌هایی رنگین به صورت بسیار زیبایی تزیین می‌کنند. این کلاه را به ‌وسیله یک رشته  نخ طلایی رنگ که سکه های لیره یا نیم پهلوی‌هایی به آن می‌آویزند و از زیر چانه عبور می‌دهند، روی سر نگاه می‌دارند و دستمال را روی آن می‌بندند، رشته‌ای که کلاه را به آن صورت نگاه می‌دارد «قطاره» نام دارد. در دو طرف، در محل اتصالان با کلاه یک گل طلائی آویزان می‌نمایند.

کلکه‌: روسری یا دستاری است که به جای کلاه مورد استفاده زنان قرار می‌گیرد کلکه دارای رشته بلندی از ابریشم سیاه و سفید با ملیله‌دوزی هایی زیبا و ظریف است. این نوع روسری جزو گران ترین روسری های ابریشمی است که شاید آن را هنوز بر سر بزرگان و زنان مهم کردی ببینید.

که وا: همان قبا کردی است با این تفاوت که پارچه آن را رنگین انتخاب می‌کنند و ثانیا خیلی کوتاه‌ تر آن را می‌دوزند. این لباس ساده بلند را بر که روی کراس می پوشند تا روی مچ پا می آید و همانند مانتویی است که جلوی آن باز است.

ماشته: بعضی از زنان کردی پارچه را همانند شنل به دور گردنشان می بندد که به پشت می افتد. به این شنل، ماشته نیز می گویند.