اصول تشخیص انواع درختان میوه مناطق گرمسیری

ویژگی مشترک این درختان، وجود میوه ای است که برای تغذیه انسان مورد استفاده قرار میگیرد. برای شناسایی بهتر این گیاهان، آنها را از نظر نیاز اقلیمی یا دمای هوا به سه گروه درختان میوه مناطق معتدله، نیمه گرمسیری و گرمسیری به شرح زیر تقسیم میکنند:

درختان میوه مناطق معتدله

صفت عمومی عمده این درختان آنست که به یک دوره استراحت در هوای سرد برای محصول دهی احتیاج دارند. البته اگر دمای هوا از یک حدمعین بگذرد(که عموما زیر حدود ۱۵ تا ۲۰ درجه سانتیگراد زیر صفر میباشد)، ممکن است در اثر یخبندان آسیب ببینند. مهمترین درختان میوه مناطق معتدله عبارتند از: سیب، گلابی و به(درختان میوه دانه دار)، زردآلو، هلو، گیلاس، آلبالو، آلو و گوجه (درختان میوه هسته دار)، گردو، فندق (درختان میوه آجیلی)، انگور و خرمالو.

درختان میوه مناطق نیمه گرمسیری

این درختان،معمولا در مناطقی رشد میکنند که دارای میانگین دما بین ۱۳ تا ۱۸ درجه سانتیگراد در سردترین ماه سال می باشند.از مهمترین انواع درختان این دسته میتوان به مرکبات،ازگیل و کیوی اشاره نمود.

درختان میوه مناطق گرمسیری

متوسط دمای ماهیانه مورد نیاز این گروه از درختان در طول خنک ترین ماه سال ۱۸درجه سانتیگراد یا بالاتر است.همه این گونه ها نیاز به مقدار قابل توجهی گرما برای رسانیدن میوه خود دارند. از انواع مهم این گروه خرما،موز،انبه و آناناس قابل ذکر است.
باید اضافه کرد که در پاسخ به نیاز گیاهان به مناطق گزمسیری،نیمه گرمسیری و معتدله همپوشانی قابل توجهی مشاهده میشود.به عنوان مثال،اغلب مرکبات در آب و هوای نیمه گرمسیری رشد میکنند؛اما بعضی از آنها مانند نارنگی ها در مناطق معتدله گرم خوب عمل می آیند.و یا کیوی فروت هم در مناطق معتدله گرم و هم در مناطق نیمه گرمسیری به خوبی رشد میکند.

درختان میوه گرمسیری

در این گروه به شرح درختان خرما و موز می پردازیم:

خرما:
درختی است دو پایه، که پایه ماده آن معمولا از ۴ تا ۲۰ سالگی به بار می نشیند. به طور متوسط پنج سال پس از کاشت پاجوش، بار دادن آن آغاز میشود. عمر درخت ۱۰۰ تا ۱۵۰ سال ذکر شده است. ارتفاع این درخت با در نظر گرفتن تاج شاخه های آن، ممکن است به بیش از ۳۶ متر هم برسد.
درخت خرما در تمام بلندی خود، تنه ای مستقیم و استوانه ای دارد و قطر تنه یکسان است. سطح تنه از ته مانده های فوق دچار هوادیدگی می شوند تنه صاف میشود. تنه از دسته های آوندی لیفی محکم چسبیده به هم ساخته شده که در محفظه ای از بافت یاخته ای قرار گرفته و نزدیک به سطح بیرونی تنه بسیار خشبی است.
جوانه ها که مولد برگها می باشند، از مرکز مارپیچ نسبتا پهن بالارونده یا نقطه رشد به وجود می آیند.
برگها پرمانند و به صورت تاجی در نوک تنه، از جوانه های انتهایی نقطه رشد به وجود می آیند. در هر سال ۱۰ تا ۳۵ شاخه ایجاد می شود و عمرشان از ۳ تا ۷سال است. تعداد برگهای هر نخل معمولا بین ۳۰ تا ۱۴۰ عدد میباشد. طول برگها در حدود ۴ متر است. قاعده برگها به صورت غلاف لوله ای لیفی است که تنه نخل را در برمی گیرد. رگبرگ اصلی یا دمبرگ، تا کمی بالاتر از بخش فوقانی غلاف لوله ای فاقد برگهای تیز است، اما از آن به بعد در هر طرف خود از برگهای مذکور دارد. طول خارهای سربرگ ها از حدود صفر تا ۲۴ سانتیمتر فرق میکند.
برگچه ها یا برگهای پرمانند، که پراکنده، سخت و کاملا نیزه ای هستند، به طور اریب به دمبرگ یا رگبرگ اصلی اتصال پیدا می کنند. برگچه ها ممکن است به صورن گروه های یک، دو ،سه، چهار یا پنج تایی قرار گیرند.
اندام های زایشی خرما به صورت خوشه هایی ظاهر میشوند. خوشه گل نر یا ماده را تا زمان رشد کامل، پوشش یا غلاف هایی لیفی در بر می گیرند که آنها را “گریبانه”می نامند. گریبانه ها بر روی نقطه رشد در زوایای شاخه ها به صورت جوانه ظاهر می شوند. هنگامی که رشد خوشه ها کامل شد، گریبانه ازطول شکافته و خوشه از درون آن سربر می آورند. گریبانه ها در ابتدا سبزاند و سپس قهه ای می شوند. تعداد گریبانه های هر نخل در سال از صفر تا ۲۵ در نخلهای ماده و بیش از آن در نخل نر است.
خوشه گل به شکل سنبله مرکبی است که دارای ساقه یا محوری میباشد. گلها، کوچک، زرد رنگ، سفت چرمی، چسبیده و بی پایه اند و در انحنای سنبلکها ایجاد می شوند.

ارقام مشهور خرما در ایران به شرح زیرند:
۱-خرمای سایر یا استعمران: دارای دانه های متوسط به رنگ قرمز تیره و کم شهد است.
۲- خرمای کبکاب: دارای دانه های بزرگ و قهوه ای رنگ و هسته کوچک میباشد.
۳- خرمای شاهانی: دارای دانه های کشیده و بزرگ و شهد متوسط و بسیار خوش طعم است.
۴- خرمای مضافتی: دارای دانه های گوشتدار قرمز مایل به سیاه و پرشهد خوش طعم و معطری است که بازار داخلی آن پررونق است.

موز:
گیاهی است مخصوص مناطق گرمسیری. موز حاوی ریزوم و سیستم ریشه افشان میباشد. تنه اصلی آن بسیار کوتاه بوده و داخل خاک قرار می گیرد و تنه کاذب آن در خارج از خاک میباشد که در واقع از اجتماع دمبرگهای طویل حاصل میشود. ارتفاع تنه کاذب، نسبت به ارقام مختلف موز بین ۱.۵ تا ۲.۵ متر میباشد. طرز قرار گرفتن برگها در تنه هوایی به انشعاب برگها از جوانه های تنه حقیقی بستگی دارد. اولین برگهای تشکیل شده به صورت دایره ای و برگهای بعدی به صورت مارپیچی روی تنه حقیقی قرار می گیرند. برگها و تنه موز دارای الیاف فیبری هستند. برگهای موز بسیار بزرگ بوده و طول پهنک در حدود ۲ متر و عرض آن ۶۰ تا۹۰ سانتیمتر میباشد.
برگها هنگام باز شدن لوله ای بوده و بعد از رشد، پهنک بزرگی حاصل میشود. معمولا پس از تشکیل ۱۱ تا ۱۲ برگ در نوک تنه هوایی، خوشه گل که در موز “رژیم” نامیده میشود، ظاهر می گردد. خوشه گل توسط چمچمه لاکی رنگ که یک لایه مومی بر روی آن وجود دارد، محافظت میشود. روی خوشه گل، بالشتک های برجسته ای به صورت مارپیچ قرار دارد که آنها را پنجه می نامند. روی هر پنجه ۱۰ تا ۲۶ گل وجود دارد. در پایین خوشه که به تنه متصل می باشد، در ۶ الی ۱۶ پنجه، گلهای ماده قرار می گیرند و گلهای نر در قسمت نوک خوشه مستقر می باشند. هر خوشه در حدود ۲۰۰ عدد میوه میدهد. خوشه های تجاری موز، حداقل حاوی ۹ پنجه میباشند. از هنگام تشکیل تا زمان رسیدن کامل میوه ۳تا ۳.۵ ماه طول میکشد. موز از گیاهان یک بار بارور بوده و تنه هوایی آن بعد از چیدن خوشه،کف بر میشود و به پاجوش ن اجازه رشد مجدد داده میشود.

بيشتر بخوانيد:

اصول تشخیص انواع درختان میوه مناطق معتدله

اصول تشخیص انواع درختان میوه مناطق نیمه گرمسیری