لباس‌ محلی آذربایجان

امروزه استفاده از لباس‌ محلی آذربایجان توسط مردم مانند بسیاری از نقاط ایران منسوخ شده و مردم از لباس‌های معمول شهرهای بزرگ استفاده می‌کنند ولی در برخی از مناطق استان چون: میان عشایر کوچ نشین و میان روستاییان استان آذربایجان‌شرقی استفاده از لباس‌های محلی توسط مردان و زنان عمومیت دارد. شرایط جغرافیایی، محیط زیست و آب و هوا، سبک زندگی، شرایط اجتماعی و اقتصادی، پیشرفت‌های تکنولوژیکی و همچنین مذهب و آداب و رسوم جوامع مختلف از جمله مهمترین عوامل تاثیرگذار بر لباس‌های محلی جوامع مختلف است. لباس‌های محلی ایل شاهسون و ارسباران یکی ازمهم‌ترین جاذبه‌های فرهنگی این ایل به شمار می‌آیند.

لباس‌ محلی آذربایجان بسیار زیبا و اصیل هستند و نشان‌دهنده ویژگی‌ های هنری، تاریخی، قومی و خلاقیت‌هایی است که در داخل لباس منعکس می‌شود. برش و دوخت لباس‌های زنانه برازنده آن هاست و با گلدوزی ‌های زیبا و نوارهای طلایی تزئین شده است. لباس‌های محلی زنانه از ابریشم و مخمل دوخته می‌شود. سبک پوشش زنان آذری وضعیت تاهل و سن آن ها را نشان می‌دهد. پوشش یک دختر جوان به طور قابل توجهی از یک زن متاهل متفاوت است. لباس‌های مردانه نیز بسیار اصیل هستند که به نوعی شجاعت آن ها را جلوه می‌دهند زیرا این لباس‌های محلی بیش از اندازه تنگ نیستند که آن ها را از انجام حرکات تند و سریع محدود کنند.

لباس زنان و مردان به سه بخش سرپوش، تن پوش و پاپوش تقسیم می شود. عرقچین، روسری کلاغه‌ای، شال و چارقد، چالما – شاماخی (سربند)، چپی (روسری)، آلاچارشاب (چادر رنگی)، اوربند (روبند) و چادرا (چادر) متداول‌ترین سرپوش‌های زنان روستایی و عشایر آذربایجان‌شرقی را تشکیل می‌داده است. کوینک (پیراهنی بلند با یقه گرد)، دُن (نوعی پیراهن)، تومان (دامن بلند)، شلته یا دیزلیک (دامن کوتاه)، جلیقا(جلیقه)، یل (نوعی کت با پارچه مخمل و ترمه)، خود (کت معمولی)، جان کوینک (شامل تمام البسه کاموایی که روی پیراهن به تن می کنند) و ترکوینکی (زیرپوش) نیز از تن پوش‌های زنانه به شمار می‌روند. پاپوش‌ های زنانه نیز دارای انواع مختلفی همچون جوراب، گالش (کفش بدون پاشنه)، چاروق، قوندارا (نوعی کفش چرمی)، قیرمیزی باشماق (پاپوشی همچون دمپایی) و تک گون (کفش جشن و عروسی) بوده‌اند.

سرپوش‌های مردان نیز انواع کلاه ‌هایی بوده‌اند که در زبان ترکی به آن ها بورک یا پاپاخ می گویند و شامل دری بورک (کلاه پوستی)، پهلوی، کپی، کامپابورک (کلاه کاموایی)، لبه دار، کئچه بورک (کلاه نمدی)، حصیری، دورگه بورک (نوعی کلاه از پوست بره)، عرقچین، یون بورک (کلاه پشمی) و شپو (شاپو) می شده است. تن پوش‌های مردان نیز کوینک، آغ کوینک (پیراهن سفید)، بی غب کوینک، روباشاکا، آرخالق – ستیره – پنجه (نوعی لباس همچون کت)، دُن یا اویما دُن، پالتون (پالتو)، گیمه، کورک (پوستین)، اووماشال (نوعی کت شلوار) و شلوار بوده است. لب چین یا دولاما (نوعی چکمه مخصوص چاروادارها)، تک گون، گلاسه باشماخ، چاروق و چوست نیز انواع پاپوش‌های مردان عشایری و روستایی آذربایجان شرقی بودند.

طرح و جنس لباس مردم آذربایجان شرقی

این لباس‌های محلی تشریح کرد: جنس پارچه‌های استفاده شده بسته به توان مالی افراد شامل کودری، ململ، چیت، متقال، فاستونی، دریاکنار، اوتماسینار، آیناگولی(پولکی)، شالموز، تافته، مخمل و به تازگی ابریشم، حریر می‌شود.