قُلک گردشگری در روستاها

توسعه روستاها و توانمندسازی این بخش از جوامع، با تکیه بر گردشگری یکی از مهمترین برنامه‌هایی است که در دوران پسا کرونا می‌توان به آن تکیه کرد و بر اساس تجربه موفق سال‌های گذشته در این حوزه به تقویت این بخش مبادرت کرد.

البته علاوه بر کرونا، شعار امسال سازمان جهانی گردشگری نیز مبتنی بر توسعه گردشگری روستایی است که مزید بر علت شده تا فعالان گردشگری و اقتصادی و همچنین دولت‌ها بر این ظرفیت اقتصادی متمرکز شوند و برای تحقق آن برنامه‌ریزی کنند.

با تمام این اوصاف و علی‌رغم ظرفیت قابل توجه گردشگری روستایی، هنوز این بخش در کشورمان از مشکلات زیادی رنج می‌برد ولی با توجه به خسران قابل توجه صنعت گردشگری در دوران کرونا، می‌توان از این موقعیت به عنوان فرصتی طلایی برای جبران خسارت‌های سنگین کرونا بر این صنعت بهره جست اما چطور و چگونه؟

«رضا تازیکی» مدیر ملی طرح تکاپوی کشور در نشست مجازی انجمن علمی مدیریت جهانگردی دانشگاه یزد که با عنوان «فرصت‌های اشتغالزایی در گردشگری روستایی و توانمندسازی جامعه محلی» با همکاری تیم تکاپوی استان‌های یزد، گلستان و چهارمحال و بختیاری برگزار شد، با بیان این که توسعه گردشگری روستایی مستلزم تعریف روابط میان روستا و گردشگری است، گفت: اگر مردم روستا ذی‌نفع گردشگری نباشند، آینده گردشگری در روستاها به خطر می‌افتد.

وی اتکای صرف روستاها به جاذبه‌های طبیعی را اشتباه دانست و گفت: گردشگران علاوه بر تجربه جاذبه‌های طبیعی به دنبال سنت‌ها و فرهنگ‌ها هستند ولی با این وجود در برخی از روستاها، غذاهای محلی جایگاهی ندارد و حتی خبری از غذاهای بومی و محلی در بعضی روستای هدف گردشگری هم نیست.

این مسئول با بیان این که تامین زیرساخت‌های گردشگری مانند هتل‌ها تنها نیاز روستاها برای توسعه‌بخشی نیست، گفت: توسعه گردشگری بیش از همه چیز، به برنامه‌ریزی منسجم نیاز دارد تا گردشگر بتواند در بستر روستا تجربه‌های خود را به اشتراک بگذارد و ضمن این که تقویت و ایجاد بستر لازم برای حس مکان و تجربه در روستاها نیز ضروری است.

وی به رفع موانعی همچون نبود اینترنت در روستاها یا بعضاً سرویس بهداشتی اشاره کرد و گفت: متاسفانه در زمینه اطلاع‌رسانی نیز به‌روز عمل نکرده‌ایم و امکاناتی مانند سایت ایرانی نداریم.

مدیر ملی طرح تکاپوی کشور ارتقای بومگردی‌ها را به عنوان زیرساخت‌های مهم اقامتی روستاها نیز مهم خواند.

تحول اقتصاد جوانان روستایی با گردشگری 

«سید رضا بهادری» کارگزار اشتغال استان یزد با بیان این که گردشگری می‌تواند زندگی جوانان روستایی را متحول کند، اظهار کرد: فرهنگ بومی در روستاها می‌تواند با کمک جشنواره‌های روستایی و نمایش تئاتر محلی، احیا و تقویتشود.

وی در ادامه گردشگری طبیعی، گردشگری کشاورزی و گردشگری فرهنگی را از مهمترین بخش‌های گردشگری روستایی خواند و گفت: رونق گردشگری طبیعی موجب ایجاد اشتغال، تنوع اقتصاد روستا، افزایش سطح درآمد و پس‌انداز منابع در روستاها می‌شود.

این فعال گردشگری افزود: ایجاد تقاضا برای محصولات کشاورزی و افزایش ارزش املاک از مزایای توسعه گردشگری کشاورزی است و تقویت بازارهای محلی، حمایت از صنایع دستی، بهبود خدمات زیربنایی، بهبود کیفیت زندگی نیز با تکیه بر گردشگری فرهنگی در روستاها فراهم می‌شود.

گردشگری راهکار درآمدزای توسعه روستاها 

توسعه گردشگری روستایی همانند هر نوع صنعت دیگری نیازمند هزینه‌کردهایی است که روستاییان به عنوان ذی‌نفعان این صنعت باید پذیرای آن باشند ولی همانطور که ذکر شد بعضاً مشکلاتی که در حوزه سخت افزاری و نرم افزاری در روستاها وجود دارد که مانع توسعه گردشگری می‌شود.

بهادری حفظ جاذبه‌های طبیعی، امکانات ارتباطی و سهولت دسترسی، تبلیغات و اطلاع رسانی، بازاریابی، جلب رضایت گردشگران، مدیریت و برنامه‌ریزی هدفمند، آموزش نیروی انسانی متخصص، گسترش امنیت، توجه به فرهنگ جامعه میزبان، حفاظت از آثار تاریخی، احیای فرهنگ قومی و دیگر موارد را از الزامات در این رابطه برشمرد.

وی تنوع محصولات گیاهی زراعی و باغات روستاها را از عوامل توسعه گردشگری کشاورزی دانست و گفت: صنایع دستی نیز از بخش‌های اشتغالزا و درامدزای گردشگری روستایی است که توسعه این بخش‌ها می‌تواند موجب تحول اقتصادی روستاها شود.

بهادری که شیوه و سبک زندگی روستاییان خصوصا عشایرنشینان را نوعی جاذبه گردشگری می‌داند، گفت: حدود ۱۴۰ بومگردی در استان یزد مجوز فعالیت دارند و نقش مهمی در تولید و عرضه فرهنگ روستایی و جذب گردشگر دارند.

وی بومگردی‌ها را جزو جدا نشدنی گردشگری روستایی عنوان کرد و گفت: حدود ۲۰ کمیته تخصصی گردشگری در سراسر استان شکل گرفته‌اند که در خصوص پیوند انواع گردشگری‌ به گردشگری روستایی نیز در حال برنامه‌ریزی هستند ولی در این خصوص، گردشگری خوراک مورد توجه ویژه‌ای قرار دارد.

وی ضمن تعریف گردشگری روستایی براساس تعاریف سازمان جهانی جهانگردی، یاد آور شد: در بحث گردشگری روستایی چهار عامل مهم و قابل توجه شامل میراث فرهنگی، فعالیت‌های روستایی مانند اسب سواری، پیاده روی، ماهی‌گیری و شکار، ییلاقات و حومه شهرها و زندگی روستایی شامل صنایع دستی، غذاهای محلی، حوادث محلی، موسیقی محلی، گردشگری و کشاورزی وجود دارد.

توسعه همراه با رویدادهای گردشگری 

«تقی اکبرپور» رئیس انجمن صنفی بوم‌گردی‌های استان یزد هم برگزاری رویدادهایی ادغام شده با جاذبه‌های گردشگری و فرهنگی روستاهای هدف و همچنین فرهنگ‌ها و سنت‌های این روستاها را از اقدامات موثر و قابل توجه دانست.

وی با اشاره به نقش گردشگری روستایی در احیای مشاغل و فرهنگ‌های از دست رفته یا در حال فراموشی، تصریح کرد: علاوه بر این توجه به جاذبه‌هایی مانند معادن و تنوع بخشی در حوزه گردشگری نیز می‌تواند رونق گردشگری روستایی را به همراه داشته باشد.

لزوم تشکیل مثلث گردشگری روستایی 

«مهدی رجایی فرد» نائب رئیس انجمن دفاتر خدمات مسافرتی استان نیز به توسعه رویدادهای گردشگری اشاره کرد و گفت: تعریف مسیر تورهای گردشگری روستایی مشترک بین استان‌هایی مانند یزد، گلستان و چهارمحال و بختیاری با هدف توسعه گردشگری داخلی می‌تواند مثمر ثمر باشد.

«محمدحسن همتی» کارشناس گردشگری روستا و عضو تیم تکاپوی یزد هم با اشاره به این که جاذبه‌های تاریخی در کنار جاذبه‌های صنعتی و مشاغل روستایی مانند گلخانه‌ها، کشاورزی و دامداری به گردشگری روستایی معنا می‌بخشند، گفت: طبیعت گردی، روستاگردی و کویرنوردی از بخش‌های مورد نیاز توسعه گردشگری روستایی در استان یزد به شمار می‌روند.