همه چیز در مورد پرتقال
پرتقال عضو شناخته شده خانواده مرکبات است که درخت آن حدود ۱۰ متر ارتفاع دارد. پرتقال که اصالت آسیایی (چین و هند) دارد، پیوندی از نارنگی و پومیلو (دارابی) بوده که درعهد باستان پرورش یافته است. سالانه حدود یک میلیون تن از انواع پرتقال در سراسر جهان کشت می‌شود.
تاریخچه پرتقال
پرتقال یکی از قدیمی‌ترین میوه‌هایی است که بشر از آن استفاده می‌کرده و در حدود ۵۰۰ سال قبل از میلاد مسیح کنفوسیوس از آن نام برده‌است. در حال حاضر بیشتر از ۲۰۰ نوع پرتقال در آمریکا کشت می‌شود. پرتقال اولیه، کوچک، تلخ و پر از هسته بوده‌است که در اثر تربیت مهندسی ژنتیکی و همچنین انتخاب نوع بهتر و کود کافی، درشت‌تر و شیرین‌تر شده‌است. پرتقال ابتدا از چین به هندوستان برده شد و سپس از آنجا به نقاط دیگر دنیا راه یافت. نوع ایرانی پرتقال که ایتالیایی‌ها از قرن یازده میلادی، کشت آن را در جنوب اروپا رایج کردند تلخ بود و جای خود را از قرن ۱۵ میلادی به نوع شیرین تر داد که تاجران کشور پرتغال از هندوستان وارد و کشت کردند. برای همین هم در بسیاری از زبان‌های دنیا (یونانی، ترکی، ایرانی، عربی، بلغاری، گرجی و زبان جنوب ایتالیا) امروزه هنوز لغت میوه پرتقال با کشور پرتغال تشابه اسمی دارد. در بعضی زبانها هم مانند( هلندی و آلمانی) پرتقال را سیب چینی (به واسطه مبدا این میوه) می‌خوانند. معروفترین گونه اصلاح شده پرتقال در دنیا تامسون ناول نام دارد. بیروت، پایتخت لبنان نیز یکی از معروفترین مکان‌های پرورش آن درجهان است که پرتغال بیروتی آن نیز معروف است.
انواع پرتقال در ابران
واشنگتن ناول (Washington navel)
اين پرتقال مادر بسياري از پرتقالهاي نافدار دنيا است. ميوه آن درشت و درصورت سالم وعاري بودن درختان از بيماريهاي ويروسي وزن هرميوه به ۵۰۰ گرم ميرسد ودرحد معمولي از ۲۰۰ گرم كمتر نيست . جزء ارقام زودرس ميباشد، قدرت نگهداري ميوه هاي آن روي درخت خوب و ريزش ندارد . بسيار حساس به خشكي وحرارت زياد درمواقع ظهور گل وبستن ميوه ميباشد. بهمين دليل دربسياري ازمناطق مركبات خيز جنوب كشور نميتواند محصول خوب با كيفيت بالاتوليد نمايد.
تامسون ناول (Thompson navel)
يكي از ارقام انتخابي براي شمال ايران است. ميوه تامسون ناول در مقايسه با پرتقال واشنگتن ناول نسبتاً كوچك، كشيده مخروطي ، پوست نازك و صاف است.رنگ پوست آن كم رنگتر از واشنگتن ناول، پره ها گوشتي ولي پر آب تر از واشنگتن ناول است خوش عطر وطعم ، بدون بذر ومقاوم درمقابل سرما و ۲۰ –۱۵ روز زودتر از واشنگتن ناول ميرسد .
فراست ناول (Frost navel)
مناسب شمال ايران است درمقايسه با واشنگتن ناول ميزان اسيد ميوه آن زيادتر ونسبت به آن ديررس تر وميوه آن كوچكتر ولي گوشتش ترد و پرآب وبا عطر و طعم بالاتري است. بدون بذر ومقاوم درمقابل سرما است . بطور كلي ناول‌ها براي آب وهواي خنك و مرطوب مناسب است و درجنوب كشور در بعضي از نقاط جنوب كشور نظير فسا در استان فارس ،دلفارد در منطقه جيرفت و دامنه هاي خنك ديگر آن داراي كيفيت نسبتاً خوبي است .
خوني مورو (Moro)
اين پرتقال در شمال ايران به تامسون خوني معروف است. به دليل زود رس بودن براي شمال ايران معرفي گرديده است .از پرتقالهاي گوشتي ودرشت بوده وگوشت آن در موقع رسيدن كامل ميوه، قرمز است ، پوستي بسيار نازك و شفاف چرمي دارد از خاصيت انباري بسيار بالائي برخوردار است درسالهاي اخير طرفداران بسياري پيدا كرده است .
از ارقام پرتقال خوني درشمال ايران به ترتيب ميتوان سانگينـو (Sanguino) سانگينولا (Sanguinelle) گروس سانگين (Gross Sanguin) و تاراكو (Tarraco) كه ميوه هاي نسبتاً‌كوچكتر بارنگ گوشت متفاوت ميباشد را نام برد ازنظر عطر وطعم ومزه مثل مورو ولي از نظر رسيدن ميوه درگروه ميان رس ها قرار دارند.
هاملين (Hamlin)
رقمي خوش طعم وعطر ، بسيار زودرس ، بدون بذر و گوشتي است و نياز زيادي به كودهاي شيميائي مخصوصاً ازته دارد درصورتيكه درتابستان درمواقع خشك ( تير- مرداد ) آبياري نشود ميوه آن كوچك مانده وبا اولين بارندگيهاي پائيزه درشمال ايران به مقدار قابل توجهي تركيده و قبل از رسيدن مي ريزد رقمي است بسيار پرمحصول وبه همين دليل نيازمند تنك كردن درسال آور است داراي پوستي صاف ونازك بوده با تعداد بذر كم و گاهي بدون بذر و در موقع رسيدن ميوه ،رنگ پوست به رنگ پرتقالي متمايل به قرمز است .
مارس (Marss)
رقمي است زودرس بدون بذر،ميزان اسيد آن پائين و موردپسند ذائقه ايراني است ميوه آن روي درخت خوب مي ماند واز خاصيت انباري خوبي برخوردار است . درخت آن قوي وكم تيغ و بسيار پرمحصول است .
سالوستيانا (salustina)
از ارقام زود رس بوده به علت كيفيت خوب و زودرس بودن مورد توجه بسياري از كشورهاي مركبات خيز جهان قرار گرفته است . پرتقالي است تقريباً‌گرد ودر انتها كمي فرو رفته ، گوشتي وبدون بذر ( حداكثر ۵-۴ عدد ) داراي طعم وعطر مطبوع ، پرآب وشيرين و ميوه آن روي درخت خوب ميماند يكي از ارقام مناسب براي شمال و جنوب ايران است.
پاين اپل (Pine apple)
پرتقالي است ميان رس ،شكل ميوه گرد نسبتاً بيضي ودرانتها كمي فرورفته با شيارهاي باريك در انتها است در مورد چگونگي نام اين پرتقال كه چرا(Pine apple) ناميده شده عقيده عده اي بر اين است كه شكل درخت شبيه آناناس بوده كه حالت استوانه اي و درانتها شاخه هاي فشرده دارد كه شبيه آناناس است.
پارسون براون (parson brown)
پرتقالي است گرد با شيارهاي باريك درانتهاي دم ميوه، از نظر رنگ در موقع رسيدن شبيه به پرتقالهاي محلي است گوشت آن در موقع رسيدن كامل ميوه ، سفت و پرآب با رنگ پرتقالي و كاملاً‌معطر است رقمي است زودرس و بذري كه تعداد بذر آن ۲۲-۱۱ عدد در شمال ايران يادداشت گرديده است اين رقم مناسب شمال وجنوب كشورو بعنوان يك رقم پرآب بذردار واز مناسبترين ارقام براي تهيه آب پرتقال ميباشد.
والنسيا (Valencia)
مبداءاين پرتقال ايالت والنسيا در اسپانيا است ايران آن را به صورت پيوندك از آمريكا دريافت كرده است ميوه آن متوسط ،سفت ، بدون بذر ، گوشتي پرآب و خوش عطر و طعم است.
اولد والنسيا (old Valencia)
رقمي است ديررس كه همراه با ساير ارقام پرتقال گل ميكند ولي ميوه آن در خرداد سال بعد رسيده و برداشت ميشود داراي ميوه هاي متوسط ، سفت ، بدون بذر،گوشتي پرآب، پوست نسبتا ً‌صاف وبسيار خوش عطر وطعم است. درخت قوي،رشد ارتفاعي داشته و ميوه آن در ايران به نام پرتقال تابستاني معروف است . زماني كه ميوه هاي سال قبل برداشت ميشود پرتقال جديد به اندازه گردو روي آن ديده ميشود از استرين هاي معروف والنسيا ميتوان به انواع اوليندا (Olinda)، لوجيم گانــــك (Lue- gim -gong) ، كمپبل (Campblle)و فراست (Frost) اشاره نمود كه هر چهار استرين مذكور براي جنوب مناسب ميباشد.
محلي سياورز ( Siavaraze)
از ارقام بومي قديمي است كه ازشمال به جنوب برده شده است رقم غالب منطقه شرق گيلان و غرب مازندران را در برميگيرد و جزء‌ارقام بومي قديمي اين استانها است كه از اين طريق به استانهاي جنوبي نيز برده شده است . مصرف تازه خوري آن در سالهاي اخير كاهش يافته و بيشتر در كارخانه ها از آن آبگيري ميشود.
خواص و فواید پرتقال
صد گرم پرتقال بدون پوست حاوی ارزش غذایی زیر می‌باشد:
- کالری ۴۷
- چربی ۰
- کلسترول ۰
- گلوسید ۱۲ گرم
- فیبرهای غذایی ۲ گرم
- پروتئین ۱ گرم
- ویتامین آ ۲۲۵ واحد بین‌المللی برابر با ۴ درصد نیاز روزانه‌ی ما به این ویتامین
- ویتامین ث ۵۳.۲ میلی گرم معادل ۸۹ درصد نیاز روزانه‌ی ما
- ویتامین ای ۰.۲ میلی گرم معادل یک درصد نیاز روزانه
- تیامین (ویتامین ب١) ۰.۱ میلی گرم معادل ۶ درصد نیاز روزانه
- نیاسین (ویتامین ب٣) ۰.۳ درصد معادل ۳ درصد نیاز روزانه
- ویتامین ب ۶ ۰.۱ میلی گرم معادل ۳ درصد نیاز روزانه
- فولات (ویتامین ب٩) ۳۰ میکروگرم معادل ۸ درصد نیاز روزانه
- اسید پانتوتنیک (ویتامین ب٥) ۳ میلی گرم
- کولین ۸.۴ میلی گرم
- کلسیم ۴۰ میلی گرم معادل ۴ درصد نیاز روزانه
- آهن ۰.۱ میلی گرم معادل ۱ درصد نیاز روزانه
- منیزیم ۱۰ میلی گرم معادل ۲ درصد نیاز روزانه
- فسفر ۱۴ میلی گرم معادل ۱ درصد نیاز روزانه
- پتاسیم ۱۸۱ میلی گرم برابر ۵ درصد نیاز روزانه
- سلنیوم ۰.۵ میکروگرم معادل ۱ درصد نیاز روزانه
- آب ۸۶.۷ گرم
۱) دانشمندان سوئدی کشف کرده اندکه خوردن پرتقال ازسرطان لوزالمعده جلوگیری می کند.
۲) پوست سفید پرتقال و ورقه های نازک بین قسمت های داخل پرتقال بهترین دارو برای کاهش کلسترول خون است.
۳) اسانس پرتقال ضد عفونت های میکربی است.
۴) پرتقال مقوی معده و ضد گاز معده است.
۵) پرتقال ضد سم ، ادرار آور و نرم کننده سینه و ضد استفراغ است.
۶) جوشانده برگهای پرتقال برای شست وشوی ورم ها و کاهش درد مفید است.
۷) خوردن پرتقال ضد اسپاسم و آرام بخش است.
۸) اسانس پرتقال را برای ضد عفونی کردن بکار می برند.
۹) پرتقال خون را تمیز می کند.
خواص پرتقال در بارداری
عوارض احتمالی پرتقال برای سلامتی
مسدودکننده‌های بتا (نوعی داروست که عمدتاً برای بیماری‌های قلبی تجویز می‌شود) می‌تواند سطح پتاسیم را در خون افزایش دهد. غذاهای غنی از پتاسیم همچون پرتقال و موز را به هنگام مصرف این داروها باید به احتیاط مصرف کرد.
مصرف پتاسیم زیاد برای افرادی که کلیه‌هایشان به درستی کار نمی‌کند نیز می‌تواند مضر باشد. اگر کلیه شما نمی‌تواند پتاسیم اضافی را حذف کند، مقدار اضافی آن می‌تواند خطرناک و در برخی از موارد کشنده باشد.
افرادی که با رفلاکس اسید معده به مری دست و پنجه نرم می‌کنند ممکن است با مصرف غذاهای اسیدی همچون مرکبات نشانه‌های سوزش سر دل را بیشتر تجربه نمایند. البته تجربه هر فردی متفاوت است.
الگوی کلی غذا خوردن و رژیم غذایی در پیشگیری از بیماری‌ها و رسیدن به سلامت خوب مهم است. بهتر است به جای اینکه بر روی یک ماده غذایی یا میوه تمرکز کنید، رژیم غذایی با انواع مختلفی از مواد را دنبال نمائید.
چگونه پرتقال بیشتری وارد رژیم غذایی خود کنیم؟
پرتقال باید در اوج رسیده شدن خود برداشته شود زیرا بر خلاف برخی از میوه‌ها، این میوه بعد از بسته بندی و چیده شدن رسیده نمی‌شوند. پرتقال باید در دمای اتاق و به دور از نور مستقیم خورشید نگهداری شود. اگرچه یافتن میوه خوب در زمستان کمی سخت است اما این فصل بهترین زمان برای خرید مرکبات محسوب می‌شود.
نحوه مصرف پرتقال
۶. هر روز پوست تازه پرتقال را به صورت بمالید، کک و مک صورت را برطرف می سازد.
۷. برای کم کردن وزن بدین صورت است که یک عدد پرتقال و ۳ عدد لیموترش را پوست کنده و به قطعات کوچک تقسیم کنید بعد آنرا داخل دیگی ریخته و به آن نیم لیتر آب اضافه کنید و بمدت ۱۰ دقیقه بجوشانید . سپس سه قاشق عسل به آن اضافه کرده و مجددا بمدت ۵ دقیقه بجوشانید و آنرا صاف کنید. از این شربت ۳فنجان در روز بنوشید . تا وزن شما بمقدار ایده آل درآید .
۸. گواتر را درمان می کند. هر روز پوست پرتقال را با پوست لیمو مخلوط کرده بکوبید و از خارج بر روی موضع گواتر بمالید.
۹. نوشیدن دم کرده شکوفه های پرتقال آشفتگی را برطرف می سازد، برای دل پیچه مفید است.مسکن و آرامبخش است.
۱۰. اگر چند دانه میخک را در پرتقال فروکنید ترکیبی می شود برای از بین بردن بید به همین جهت در قفسه های لباس اگر چند دانه پرتقال را به همین ترتیب تهیه کنید و بگذارید.به کلی ریشهٔ بید را خواهد کند.
