جاجیم بافی از صنایع دستی رایج روستاییان و عشایر ایران است. برای بافت جاجیم از پشم، کرک و گاهی پنبه استفاده می شود. بافت جاجیم مانند گلیم است اما جاجیم ها در چهار تخته بافته میشود و پس از بافتن به هم متصل و دوخته میشود. ضخامت آن از گلیم کمتر است و با لطافت بیش تری بافته می شود.
جاجیم در مناطق مختلف ایران با طرح های مختلفی بافته می شود. این طرح ها شامل: راه راه، پلکانی، کنگره ای و چهارخانه و ستاره ای هستند. از جاجیم به عنوان زیرانداز، پلاس،رو کرسی، فرش و رختخواب پیچ استفاده می شود. همچنین هنگام کوچ عشایر برای بسته بندی و جابه جایی اسباب و لوازم و گاهی به عنوان بالا پوش گرم مورد استفاده قرار میگیرد.
ابزار و تجهیزات:
دستگاه جاجیم بافی، دارای ساختمان ساده ای است مشتمل بر: کوجی، میخهای فلزی، سه پایه چوبی، نورد، تخته چوبی جهت دفتین زدن، قمیش، سرند، ماکو و ماسوره.
شیوه بافت
مراحل جاجیم بافی به صورت سنتی شامل چله دوانی و چله کشی روی دستگاه است. برای بافت جاجیم، دستگاه (دار) را به صورت افقی روی زمین قرار می دهند. جاجیم با توجه به این که دارای چه نوع نقشی است که دارای کوجی مختلفی میباشد؛ پس از اتمام چله کشی، چلهها را بر روی زمین دراز کرده، و به وسیله دو میخ فلزی بزرگ در یک طرف بر روی زمین محکم میکنند، و انتهای چلهها را به صورت گلوله ای بزرگ در میآورند و کوجی را که درحین چله کشی بر روی تارها ایجاد شد، به کمک سه پایه چوبی نسبتا بلندی که در زمین فرو رفته و محکم شده توسط طناب آویزان میکنند. کوجی در قسمت جلوی دست بافنده قرار دارد که پس از هر بار رد شدن پود توسط ماکو از لابلای تارها و عمل بافتن به عقب هل داده میشود.
امروزه جاجیم بافی با دستگاه های ماشینی انجام می شود.