راه های جلوگیری از هدر رفتن دان
تامین غذا و هزینه‌های مربوط به آن یکی از اصلی‌ترین دغدغه‌های صنعت پرورش طیور می‌باشد. بنابراین بی‌شک کاهش تلفات خوراک یکی از راه‌های اصلی کاهش هزینه‌ها و افزایش بهره‌وری مزارع پرورش طیور است.
تامین غذا و هزینه‌های مربوط به آن یکی از اصلی‌ترین دغدغه‌های صنعت پرورش طیور می‌باشد. به طوری که حداقل ۷۰ درصد هزینه تولید را تغذیه تشکیل داده است. بنابراین بی‌شک کاهش تلفات خوراک یکی از راه‌های اصلی کاهش هزینه‌ها و افزایش بهره‌وری مزارع پرورش طیور است.
مقدار پرت دان در مزارع
پرورش طیور گاهی به علت عدم رعایت نکات ساده‌ای حتی تا ۵% نیز می‌رسد، برخی از این نکات عبارتند از:
۱) تغذیه اولیه جوجه‌ها: در بعضی از واحدهای پرورش طیور برای تغذیه جوجه‌ها در روزهای اول زندگی، دان را روی کاغذ باطله روزنامه، مقواهای نازک و یا سفره‌های پلاستیکی می‌ریزند که این کاغذها در زیر پای جوجه جمع شده و در اثر رطوبت آبخوري‌ها و… پاره شده و دان بر روی بستر ریخته می‌شود. معمولا بهترین کار استفاده از سینی‌های دانخوری در هفته اول می باشد. البته باید از پر کردن این ظروف نیز اجتناب نمود و عمل غذا دادن باید در طی روز در چند نوبت انجام شود که نتیجه‌ی آن کاهش پرت‌دان و یکنواختی گله است.
۲) تغذیه در روش بستر: در سیستم پرورش جوجه بر روی بستر به دلیل کم توجهی به ارتفاع دانخوری‌ها میزان پرت دان افزایش می‌یابد. در اکثر مواقع ارتفاع دانخوری‌ها به حدی پایین است که به پرنده امکان تکان دادن و در نتیجه ریخت و پاش غذا داده می‌شود. بهترین ارتفاع دانخوری از سطح زمین در سنین مختلف بر اساس ارتفاع پشت جوجه تامین می‌گردد. بر این اساس باید لبه دانخوری ۱ تا ۲ سانتی متر بالاتر از ارتفاع پشت جوجه و یا حداقل برابر آن باشد.
۳) تغذیه در روش قفس: بیش از حد پر بودن تراف‌های دانخوری اصلی‌ترین علت پرت دان در این روش از پرورش می‌باشد. در این حالت میزان ضایعات دان حتی به ۱۲ درصد نیز می‌رسد. در حالی که اگر حجم مناسبی از این تراف‌ها پر شوند میزان ضایعات و پرت دان و به کمتر از ۲ درصد کاهش می‌یابد.
۴) پرهیز غذایی: تغذیه بیش از حد جوجه‌ها در سنین ۳۰-۷ روزگی علاوه بر افزایش ضایعات دان موجب عدم هماهنگی در رشد جثه با سیستم گردش خون و سیستم تنفسی شده و باعث ایجاد اثرات نامطلوب و تلفات می‌شود. بنابراین جوجه‌ها باید بر مبنای برنامه غذایی و نوری صحیح پرورش یابند که متناسب با سن و با توجه به کیفیت جیره مقدار اخذ غذا توسط پرنده تنظیم شده باشد.
۵) پرندگان و جوندگان: این موجودات می‌توانند مقدار زیادی از دان مرغ‌ها را مصرف می‌نمایند.
۶) پرندگان وازده: معمولا در گله‌های پرورشی تعدادی پرنده وازده وجود دارند که وجود آنها در گله موجب افزایش ضایعات دان می‌شود زیرا با مصرف مقادیر زیادی از دان موجب اتلاف آن می‌گردند. ضمن اینکه این پرندگان یکنواختی گله را کاهش داده و در اکثر مواقع در اثر خفیف‌ترین بیماری‌ها درگیر شده و گله را نیز درگیر می‌کنند.
۷) نگهداری مواد اولیه دان: مواد اولیه تهیه شده و جیره آماده شده در صورت نگهداری در شرایط نامطلوب در اثر رطوبت و یا ایجاد حرارت زیاد دچار ضایعات می‌گردند. چنانچه مواد اولیه درون کیسه نگهداری می‌شوند کیسه‌ها باید بر روی پالت باشند و به نحوی بر روی پالتها قرار گیرند که در طرفین قابلیت عبور هوا را داشته باشند. در صورتی که ناگزیر به نگهداری مواد اولیه در فضای باز باشید باید آنها را با پرده‌هایی از جنس پلاستیک غیر قابل نفوذ بپوشانید.
۸) اشکال در فرمول نویسی جیره: جیره نویسی باید بر اساس سن گله، نوع تولید، درجه حرارت محیط و میزان تولید انجام شود تا از هدر رفتن مواد مغذی با ارزش جلوگیری شود.
۹) استفاده از سنگریزه در دان: استفاده از سنگریزه هضم رابین ۱۰-۳ درصد افزایش می دهد.
۱۰) مشکلات و معایب فنی آسیاب: مواد غذایی آسیاب نشده در دان به طور کامل قابل هضم نخواهند بود در نتیجه دفع می شوند.
۱۱) استفاده از غذای نامناسب: دان پلت شده می‌تواند تعادل کاملی از مواد مغذی را همراه با خوش‌خوراکی فراهم نموده و ضایعات دان را کاهش دهد.
۱۲) آلودگی‌های انگلی: آلودگی انگلی ضریب تبدیل غذایی را افزایش می‌دهد. انگل‌های داخلی با ایجاد جراحات به غشاهای داخلی دستگاه گوارش آسیب رسانده و برهضم غذا اثر نامطلوب بر جای می‌گذارند. بنابراین با افزایش سطح مدیریت حاکم بر واحدهای پرورشی علاوه بر کاهش میزان ضایعات و پرت دان می‌توان به نتایج مطلوب پرورشی نیز دست یافت.
