یک نکته که تولیدکنندگان انار صادراتی باید بدانند

وحیده نرجسی در گفت و گو با ایسنا اظهار کرد: انار یکی از مهم‌ترین محصولات باغبانی کشور به شمار می رود و از مشکلات عمده در مناطق انارخیز کشور بروز عوارض سفیدشدگی آریل، آفتاب‌سوختگی و ترکیدگی این میوه است. دما و شدت نور بالا سبب بروز عوارض مذکور، رنگ‌گیری نامناسب آریل‌ها، کاهش بازارپسندی میوه‌ها و کاهش شاخص‌های کیفی آنها و به صورت خلاص، تنزل کمیت و کیفیت میوه تولیدی شده و ارزش صادرات انار را کاهش داده است.

وی افزود: آفتاب‌سوختگی پوست میوه انار عارضه‌ای فیزیولوژیک است که در اثر دمای بالا و شدت زیاد نور خورشید ایجاد می‌شود. پوست میوه‌های آفتاب‌سوخته به رنگ قهوه‌ای تا سیاه تغییر کرده و در قسمت زیرین بخش آفتاب‌سوخته، آریل‌ها کم‌آب و اغلب بی‌رنگ می‌شوند.

عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان مرکزی اظهار کرد: در میوه‌های مبتلا به عارضه سفیدشدگی آریل نیز دانه‌ها بی‌وزن و بی‌آب شده و رنگ آریل‌ها از قرمز تیره به سفید کرمی تا قهوه‌ای سوخته تغییر یافته و بافت آریل‌ها نرم شده و تغییر شکل یافته و میوه‌ها از طعم و کیفیت نامطلوبی برخوردار می‌ شوند، بنابراین یافتن راهکارهایی جهت کاهش تنش نوری و دمایی در فصل رشد و نمو میوه‌ها جهت کاستن از خسارات مذکور ضروری به نظر می رسد.

وی ادامه داد: استفاده از پوشش سایبان در مناطق گرم و خشک با میزان تابش بالا با دستکاری شرایط محیطی، منجر به کاهش شدت تابش نور ارسالی به تاج درختان، کاهش دمای سطح میوه و برگ، کاهش تنش کم‌آبی و گرمایی در درختان، افزایش رطوبت نسبی زیر پوشش سایبان، کاهش سطح تبخیر و تعرق، افزایش میزان فتوسنتز و افزایش راندمان مصرف آب شده و عملکرد قابل توجه‌تر و افزایش دوره برداشت را نیز به همراه دارد.

نرجسی در خصوص نتایج کاربردی بررسی تاثیر انواع سایبان بر روی درختان انار رقم ملس ساوه بیان کرد: به منظور بررسی تاثیر سایبان بر میوه انار رقم ملس ساوه، پژوهشی طی دو سال انجام شد. پوشش­های سایبان در رنگ‌های سفید و سبز با دو درصد سایه‌دهی (۳۰ و ۵۰ درصد) در زمان گردویی شدن میوه‌ها اعمال و با درختان شاهد(بدون پوشش) مقایسه شدند.

وی خاطرنشان کرد: تاثیر سایبان در کنترل آفتاب‌سوختگی در میوه‌های انار ناشی از اثر خنک‌کنندگی و تعدیل دمای هوا در اطراف تاج درختان زیر سایبان است که از برخورد مستقیم نور خورشید به سطح برگ و میوه‌ها و بروز تنش دمایی در آنها جلوگیری کرده و ‌هم‌چنین به سبب کاهش دما و شدت نور، موجب افزایش درصد رطوبت نسبی هوا و کاهش تبخیر از سطح خاک شده و میکروکلیمای مناسبی را برای انجام فرآیندهای فیزیولوژی درخت همانند فتوسنتز، سنتز رنگدانه‌های آنتوسیانین، تبخیر و تعرق در بافت برگ و میوه فراهم می کند.

عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان مرکزی اضافه کرد: استفاده از سایبان، به طور موثری سبب کنترل عارضه آفتاب‌سوختگی میوه‌های انار رقم ملس ساوه شد. استفاده از سایبان‎ها با ۳۰ درصد سایه‎دهی به دلیل بافت درشت‌تر، استحکام و عمر مفید کمتر و ابتلا به درصدی آفتاب‌سوختگی در میوه‌های رشد یافته زیر آن‌ها، توصیه نمی‌شود.

نرجسی افزود: از میان سایبان‎های مورد بررسی، بهترین سایبان از نظر رنگ و درصد سایه‌دهی، تیمار سفید با ۵۰ درصد سایه‌دهی بود که کاربردشان روی درختان ملس ساوه از زمان گردویی شدن میوه‌های انار(خرداد ماه) تا زمان رسیدگی و برداشت محصول در شهرستان ساوه به دلیل اثرات مثبتی که بر کاهش تنش‌های دمایی و نور و افزایش درصد رطوبت وزنی خاک و محتوای نسبی آب برگ، دارد، توصیه می‌شود، زیرا علاوه بر کنترل آفتاب‌سوختگی باعث افزایش عملکرد کمی و کیفی محصول انار، افزایش فنل کل، ویتامین C و افزایش سنتز آنتوسیانین و بهبود رنگ میوه و آریل انار خواهد شد و مهم‌تر آنکه کاربرد پوشش سایبان سفید ۵۰ درصد منجر به حفظ صفات کیفی آب‌میوه از قبیل مواد جامد محلول، اسیدیته قابل تیتر ، pH  و شاخص طعم همانند شاهد شده است.

وی تاکید کرد: از طرف دیگر میزان اسید آمینه پرولین که در گیاهان در شرایط اعمال تنش افزایش می‌یابد، در میوه‎‌های انار زیر سایبان سفید ۵۰ درصد سایه‌دهی، پائین‌ترین مقدار در میان سایبان‌های مورد بررسی بود، که نمایانگر کاهش تنش در درختان مورد بررسی در مقایسه با سایر سایبان‎ها و شاهد است. با این حال، مطالعات تکمیلی برای درک کامل‌تر تاثیر پوشش‌های سایبان رنگی و بررسی سایر رنگ‌ها بر مکانیسم‌های فیزیولوژیکی درخت انار، نیاز است.