پای چوبین روش‌های سنتی در علاج مشکل آب/ نقش جدی تکنولوژی هسته‌ای به عنوان یک راهکار جایگزین

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، همه آنهایی که حداقل فیزیک دوره دبیرستان خوانده اند با قانون پایستگی ماده و انرژی آشنا هستند که می گوید: مقدار جرم یک ماده یا مجموع چند ماده که دچار تغییر فیزیکی یا تغییر شیمیایی می شوند، هیچ تغییری نمی کند . برای مثال اگر ۲۰ گرم یخ ذوب و بعد بخار شود ، جرم آب همان ۲۰ گرم یا جرم بخار همان ۲۰ گرم است. یا اگر قطعه ذغالی به جرم ۱۶ گرم با ۳۲ گرم اکسیژن بسوزد، از سوختن آن ، ۴۸ گرم گاز ، دود و خاکستر تولید می شود . بنابراین می توان گفت در اثر تغییرات فیزیکی (مانند تغییر حالت ماده ) و تغییر شیمیایی ( ترکیب زغال با اکسیژن هوا ) ماده نه به وجود می آید و نه از بین می رود . یعنی جرم کلی ماده همیشه ثابت است.

پس بر اساس این قانون که درقرن هجدهم میلادی کشف شده می توان گفت که آب این مایع حیات و ماده اساسی برای امنیت غذایی از اساس خلقت ثابت بوده و تنها به شکل های مختلف در می آید، مثلا در بدنه محصولات کشاورزی مختلف ذخیره می شود، به صورت بخار در جو در می‌آید، مورد مصرف انسان واقع می شود یا از زیر زمین به روی زمین و بالعکس جریان می یابد اما میزان آن همواره ثابت است.

بنابراین اگر فکر کنیم که این ماده حیاتی  زمانی بیشتر خواهد شد فکر بیهوده ای است. فقط باید بدانیم که از این ماده ثابت چگونه بهینه و درست استفاده کنیم تا با توجه به جمعیت روز افزون در ادامه به مشکل نخوریم.

کشورهای پیشرفته راهکارهایی را برای کنترل مصرف آب به ویژه در بخش کشاورزی طراحی و اعمال می کنند و موفق هم بوده اند. در کشور ماهم که بنا به ادعای وزارت نیرو ۹۰ درصد و به گفته وزارت کشاورزی ۶۵ درصد مصرف آب در این حوزه است باید تدابیری وجود داشته باشد یا حداقل از روش کشورهای دیگر الگوبرداری شود.

 نباید از یاد برد که مصرف آب بخش کشاورزی در همه کشورها بالاتر است. یک پژوهشگر لهستانی که برای بازدید از نمایشگاه محصولات و ادوات کشاورزی به ایران آمده بود در گفت وگو با خبرنگار فارس از مصرف ۷۰ درصدی آب در بخش کشاورزی در لهستان خبر داد که بخش پژوهش این کشور روش های مختلفی از جمله استفاده از تکنولوژی هسته ای، پیاده سازی سیستم های نوین آبیاری و نیز اصلاح واریته های گیاهی و  حیوانی که با مصرف آب کم محصول بیشتری تولید می کنند متمرکز شده اند و الگویی را طراحی کرده اند که محصولات آب بر تقریبا حذف شده و محصولات اساسی با مصرف آب کمتر جایگزین می شوند.

* کاربرد تکنولوژی هسته ای در کنترل مصرف آب

تکنولوژی هسته ای علاوه بر هزاران کاربردی که در علوم مختلف دارد در بخش کشاورزی برای اصلاح ژنتیکی گیاهان، جلوگیری از فساد محصولات کشاورزی که امروزه ۳۰ تا ۴۰ درصد است و از همه مهمتر برای کنترل مصرف آب کشاورزی استفاده می شود.

سازمان غذا و کشاورزی ملل متحد تاکید می کند که با استفاده از ایزوتوپ های سنگین هسته ای می توان مسیر آب را در زیر زمین ردیابی کرد. از این طریق میزان آبی که در گیاه لازم دارد در اختیارش گذاشته می شود که هم از هدر رفت آب جلوگیری می شود و هم باعث افزایش تولید محصول خواهد شد.

کشورهای پیشرو در فن آوری کشاورزی سالهاست از این علوم استفاده می کنند و در کشور ما هم به رغم تحقیقاتی که در این حوزه صورت گرفته اما به صورت عملی در مزارع از این تکنولوژی استفاده نمی شود. اصولا مهمترین مشکل بخش کشاورزی فاصله بین بخش تحقیقات با مزرعه است که یافته ها به صورت عملی پیاده نمی شود.

*کاربرد تکنولوژی هسته ای در کاهش ضایعات کشاورزی و مصرف آب

سازمان خواروبار کشاورزی(فائو) استفاده از تکنولوژی هسته ای را برای کاهش ضایعات محصولات کشاورزی که امروزه به مرز فاجعه ۴۰ درصد رسیده بسیار موثر می داند، یک محصول تا به سفره مردم برسد چندین ماه در مزرعه آب خورده و اگر قبل از رسیدن به مصرف از بین می رود در حقیقت همه این آبها را هدر می دهد.

بخش زیادی از خرابی محصول در انبارها ایجاد می شود که می توان با تکنولوژی هسته ای آن را کنترل کرد.

پرتو افشانی هسته ای یا  eradication روشی است که برای ضدعفونی محصولات انبارها و نیز بذور استفاده می شود و میزان ضایعات را به حداقل می رساند. کاهش ضایعات علاوه بر کاهش مصرف آب به افزایش امنیت غذایی هم کمک میکند. بر اساس گزارش سازمان ملل متحد اگر از ضایعات محصولات کشاورزی جلوگیری شود هیچ گرسنه ای در زمین نخواهد بود.

*اصلاح بذور مقاوم به کم آبی

انقلاب بزرگ بخش کشاورزی در سالهای اخیر اصلاح ارقام گیاهی و حیوانی بوده که دانشمندان ویژگی های مثبتی مانند کاهش مصرف آب، مقاومت به بیماری و آفت، مقاومت و تنش های محیطی و نیز افزایش عملکرد را به آن اضافه کرده اند. مثلا ارقامی در مورد گندم اصلاح کرده اند که با مصرف آب کمتر تولید بیشتری هم دارد.

یا گاو هلشتاین اصلاح کردند که به جای ۳ کیلوگرم گاوهای بومی، تا ۴۰ کیلوگرم شیر می دهد.

کشورهای پیشرو در این زمینه بسیار پیشتازند و حتی این علوم را به صورت انحصاری در اختیار خود دارند و اگر بذری به کشور دیگر صادر می کنند بذر مادری نیست که کشور وارد کننده بتواند آن را تکثیر کند به همین دلیل همواره وارد کننده می ماند.

*الگوی کشت

بخش کشاورزی به ویژه در کشور ما که میانگین بارش یک سوم جهانی است و با بارش ۲۳۰ میلی متر که برای دیم‌کاری هم کافی نیست باید از الگوی کشت استفاده کند که در آن به جای محصولات آب بر از کم آب بر و اساسی و استراتژیک استفاده شود.

«طرح الگوی کشت» که قرار بود در کشور اجرایی شود ۱۰ سال است روزی میز دولت ها جا خوش کرده وهر دولتی که آمده به دولت بعد محول کرده و بلاخره اجرایی نشده است و در نتیجه علیرغم جایگاه اول و دوم محصولات آب بری مانند هندوانه و خربزه در دنیا وابستگی  ۷۰ درصدی به خوراک دام و ۹۰ درصدی به واردات دانه ها روغنی داریم.

*اجرای سامانه های نوین آبیاری

اجرای سامان های نوین آبیاری و جایگزینی به روش های سنتی به عنوان راهکار مهم کشورها برای جلوگیری از هدررفت آب استفاده می شود در روش های جوی و پشته یا ثقلی آب زیادی هدر می رود حال آنکه بخش عمده ای از زمین های کشاورزی کشور به این روش آبیاری می شود و به روایت وزارت  جهاد کشاورزی تنها ۲۰ درصد زمین های کشت شده به این سیستم نوین مجهز است.

بنابراین برای استفاده بهینه از آب اقداماتی لازم است که اگرچه فرصت های زیادی را تاکنون از دست داده ایم اما با بکار گیری این روش ها میتوان بدون دغدغه و نگرانی امنیت غذایی کشور را حتی برای ۲۰۰ میلیون نفر جمعیت تامین کرد .