پکان، گردوی گرمسیری آمریکایی که در دزفول به بار نشست

به گزارش ایرنا ۱۶ رقم گردوی پکان در سال ۱۹۶۵ میلادی یا ۱۳۴۶ شمسی از کالیفرنیای آمریکا به ایران ارسال شد و این نهال‌ها از فرودگاه مهرآباد به مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی صفی آباد دزفول بارگیری شدند.

نهال‌های پکان وارداتی درنهایت بهمن ماه ۱۳۴۶ یعنی ۵۴ سال قبل در مرکز تحقیقات کشاورزی صفی آباد کشت شدند و اکنون بعد از سال‌ها تحقیق و پژوهش بر روی آنها توانایی تکثیر تمام ارقام وارداتی در این مرکز ایجاد شده است.

میزان بالای اسید اولئیک این محصول، خشکبار بودن و نداشتن نوسان قیمتی و همچنین سازگار بودن با مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری از جمله مزایای این محصول است از این رو طرح توسعه و تکثیر آن با همکاری معاونت باغبانی وزارت جهاد کشاورزی و موسسه تحقیقات علوم باغبانی کشور با محوریت مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی صفی‌آباد دزفول آغاز شده است.

برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد گردوی گرمسیری پکان، طرح تحقیق و توسعه این محصول و همچنین اهمیت کشت آن با دکتر فریدون عجم گرد معاون پژوهشی فناوری مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی صفی آباد دزفول به گفت و گو نشستیم.

** ایرنا: دلایل تمرکز مرکز تحقیقات کشاورزی صفی آباد بر تحقیق و تکثیر گردوی پکان چیست؟

** دکتر عجم‌گرد: گردوی پکان تقریبا تنها خشکبار مناطق نیمه گرمسیری در کشور است؛ این محصول ارزش غذایی بالایی دارد و چون خشکبار است مزایای اصلی خشکبارها نظیر نداشتن نوسان قیمت را دارد.
گردوی پکان محصول کم حجمی است و برای نگهداری نیازمند سردخانه و تجهیزات نیست از این رو کشاورز می‌تواند محصول تولیدی خود را در خانه هم نگهداری کند ضمن اینکه برداشت محصول خشکبار نظیر گردوی پکان تابع زمان نیست.

اصلاح باغات خشکبار و توسعه آنها از اهداف مراکز تحقیقات کشاورزی است لذا طرح توسعه و تکثیر ارقام مختلف پکان با محوریت مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی صفی‌آباد دزفول آغاز شد.

** ایرنا: محصول گردوی پکان چه مزایا و خواصی دارد؟

** دکتر عجم‌گرد: در بین چربی‌ها هم چربی خوب HDL و هم چربی بد و مضر LDL داریم ضمن اینکه در بین اسید چرب‌ها برخی نظیر اولئیک، خیلی خوب دسته بندی می‌شوند.

۷۵ درصد اسید چرب موجود در گردوی پکان را اولئیک تشکیل می‌دهد؛ این نوع اسید چرب نه تنها در رگ‌ها رسوب نمی‌کند بلکه از رسوب دیگر چربی‌ها نیز جلوگیری می‌کند و برای سلامت قلب و عروق اهمیت زیادی دارد از این رو، توسعه و تکثیر این محصول در دستور کار قرار دارد.

برخی کشورهای دنیا برای روغن‌هایی نظیر روغن زیتون که اسید اولئیک بالایی دارند یارانه در نظر می‌گیرند؛ مردم درصورت استفاده از روغن‌های دارای اسید اولئیک بالا نظیر روغن زیتون و پکان اگرچه هزینه بیشتری پرداخت می‌کنند ولی با کاهش هزینه‌های درمان بیماری‌های قلبی عروقی مصرف این روغن‌ها به صرفه‌تر است.

در مناطق سرخپوستی آمریکا پکان را ملکه خشکبار و درختی دارویی می‌دانند و فقط نگاه غذایی به آن ندارند.

با وجود اینکه سیب اهمیت غذایی زیادی دارد ولی باغدار مجبور است محصول خود را سریع برداشت و از باغ خارج کند حال آنکه برداشت خشکبار نظیر گردو، بادام، پسته و فندق تابع زمان نیست و این موضوع از نوسان قیمت محصول جلوگیری می‌کند.

نهال گردوی پکان و محصول آن جزو گرانقیمت ترین نهال‌ها و محصولات موجود هستند؛ هر نهال گردوی پکان اکنون حدود پنج میلیون ریال قیمت دارد و در سال‌های آینده با ورود بخش خصوصی میزان تولید به اندازه‌ای خواهد بود که تجاری سازی می‌شود ضمن اینکه هر هکتار گردوی پکان حدود ۲ تن محصول خواهد داشت.

 ** ایرنا: مهمترین چالش تکثیر گردوی پکان و چگونگی رفع این مشکل را بیان کنید؟

** دکتر عجم‌گرد: تکثیر گردوی پکان از طریق پیوند یکی از مشکلات پیش روی تکثیر این محصول بود که رفع آن از سال‌ها قبل با همکاری دانشگاهی از کشور ایتالیا آغاز و درنهایت نخستین نهال پیوندی مرکز تحقیقات کشاورزی صفی‌آباد در سال ۱۳۸۹ تولید شد.

محققان این مرکز بعد از تولید نخستین نهال، بر روی این روش کار و آن را بهینه کردند و به تدریج به صورت تجاری ارقام مختلف پکان تکثیر شدند.

در گذشته این بحث مطرح بود که ما می‌کاریم تا فرزندانمان برداشت کنند ولی روش تولید نهال به صورت پیوندی باعث به بار نشستن محصول در سال‌های نخست کاشت نهال می‌شود.

تکثیر پکان از طریق پیوند نیز همین مزیت را داشت و باعث به بار نشستن سریعتر محصول شد؛ در برخی ارقام، کشاورزان در نخستین سال کشت شاهد به بار نشستن نهال‌های کاشته شده می‌شوند.

نهال‌های تولیدی در سه مرحله آداپته می‌شوند تا آرام آرام با شرایط بیرون سازش پیدا کنند؛ این نهال‌ها ابتدا در سیستم کابل‌های حرارتی قرار می‌گیرند و در ۲ مرحله‌ دیگر در فضای گلخانه‌ای پرورش می‌یابند. اگر این روند برای نهال‌های تولیدی طی نشود، دچار تنش و خشکی می‌شوند.

** ایرنا: درخصوص طرح توسعه و تکثیر پکان در سطح کشور بیشتر توضیح دهید.

** دکتر عجم گرد: این طرح از چهار سال قبل با هماهنگی معاونت باغبانی وزارت جهاد کشاورزی و موسسه تحقیقات علوم باغبانی کشور با محوریت مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی صفی آباد دزفول آغاز شد و تاکنون نهال‌های تولیدی مرکز به ۱۶ استان کشور ارسال شده‌اند.

نهال‌های پکان تولیدی مرکز تحقیقات کشاورزی صفی آباد اواخر سال ۱۳۹۹ در ۱۱ استان کشور به صورت پایلوت کشت شدند و تا هفته آینده این تعداد به ۱۳ استان می‌رسد البته طبق برنامه قرار است این نهال‌ها درنهایت در ۱۶ استان گرمسیری و نیمه گرمسیری کشور کشت شوند.

کشت نهال در استان‌های گلستان، سیستان و بلوچستان، گیلان، یزد، ایلام، مازندران، خوزستان، لرستان، تهران، کرمانشاه، فارس و البرز به صورت دولتی و تحقیقاتی انجام شده و قرار است در استان‌های کرمان و قزوین نیز این کار انجام شود.

کشت این نهال‌ها در چند استان دیگر نظیر اصفهان و قم از طریق بخش خصوصی انجام می‌شود؛ ۱۰ تا ۱۳ رقم پکان به هر استان ارسال شده و طبق برنامه قرار است در همه استان‌ها طرح تحقیقاتی اجرا و رقم‌های برتر اعلام شوند ضمن اینکه برخی نهال‌های ارسالی به استان‌ها اکنون به محصول رسیده‌اند.

** ایرنا: نقشه راه مرکز تحقیقات کشاورزی صفی آباد برای طرح توسعه و تکثیر پکان در کشور چیست؟

** دکتر عجم گرد: انتخاب رقم‌های پرمحصول و سازگار با استان‌های مختلف کشور از برنامه‌های مهم با محوریت مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی صفی آباد دزفول است.

ایجاد هسته مرکزی باغ پکان در تمام استان‌ها و آموزش تکثیر نهال پکان از طریق کابل حرارتی در کنار معرفی ارقام پرمحصول مدنظر است تا استان‌های مختلف بتوانند نهال‌های مورد نیاز خود را برای توسعه، تولید کنند.

برای ایجاد این هسته مرکزی در استان‌ها آموزش کارشناسان و باغداران پیشرو در دستور کار قرار گرفته تا تکثیر را شروع کنند؛ این کار در استان فارس به نتیجه رسیده و هسته اولیه تشکیل شده است و خود می‌تواند نهال تولید کند.

باغملک در خوزستان نیز به تولید نهال رسیده و استان‌های گلستان، گیلان و کرمانشاه نیز در حال ایجاد هسته اولیه تولید نهال هستند.

آموزش کارهای باغبانی پکان نظیر تعیین گرده افشان‌های مناسب، انتخاب پایه‌های مناسب و مسایل تغذیه‌ای و آبیاری درختان نیز از دیگر اقدامات در حال انجام هستند.

اکنون در گام‌های اولیه هستیم ولی در سال‌های آینده تولید ارقام تجاری، مناسب، سازگار و به باغی براساس محورهای اصلی توسعه در استان‌های مختلف برنامه ریزی شده است.

اکنون استان‌های مازندران، باغملک خوزستان و به صورت محدود فارس و گلستان به میوه دهی رسیده‌اند.

به گزارش ایرنا مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی صفی آباد دزفول به عنوان بزرگترین مرکز تحقیقات جنوب غرب کشور پس از بررسی‌ها و مطالعات اولیه‌ای که از اراضی آبخور سد بزرگ دز در سال ۱۳۳۹ آغاز شده بود به طور رسمی در سال ۱۳۴۲ در قلب اراضی ۱۲۵ هزار هکتاری شبکه آبیاری دز در شمال خوزستان افتتاح شد.