«معجزه آبخیزداری»|پشتیبانی از تولید با مانع زدایی از رشد و ارتقای آبخیزداری/ مهمترین موانع پیشرفت آبخیزداری کدامند؟
آبخیزداری به عنوان بستری مهم برای جهش تولید در بخش کشاورزی و منابع طبیعی و مقابله با بلایای طبیعی مثل سیل مطرح است. در این گزارش به بیان مهمترین موانع توسعه آبخیزداری می پردازیم.
به گزارش خبرگزاری تسنیم«پرونده معجزه آبخیزداری»؛ آبخیزداری تاریخچه ای نسبتا طولانی در توجه به مسائل پیچیده و یافتن راه حل هایی که از جامعیت و دقت برخوردار باشد، دارد. گرچه سابقه آبخیزداری در ایران به قبل از انقلاب اسلامی بر می گردد ولی بعد از انقلاب اسلامی با تشکیل معاونت آبخیزداری (درسال ۷۰-۱۳۶۹) و تلاش بی وقفه کارشناسان زحمتکش و جهادی در بستر افتخار آمیز جهاد سازندگی ادامه یافت و حرکتی گسترده در جهت غلبه بر معضلات روزافزون مدیریتی آب و خاک کشور، کنترل فرسایش خاک، کنترل و مهار سیلاب های ویرانگر، جلوگیری از هدر رفت هرز آب های سطحی، کاهش خسارت ناشی از خشکسالی ها، افزایش عمر مفید سدهای مخزنی، استفاده از شرایط سال های پر بارش و افزایش میزان آب قنوات و چشمه ها و …. آغاز گردید که ارتقاء و گسترش کمی و کیفی اهداف و عملکرد آبخیزداری را به همراه داشت.
با توجه به آثار و دستاوردهای فراوان آبخیزداری، این موضوع همواره مورد تأکید مقام معظم رهبری بوده و ایشان در بیانات مختلف خود تأکید داشتند آبخیزداری و آبخوانداری باید با قوت و جدیت پیگیری شود. برای نمونه مقام معظم رهبری می فرماید:
«چند سال قبل از این بحث‌های آبخیزداری و آبخوانداری و مانند اینها مطرح شد، کارهایی هم انجام گرفت؛ باید اینها با جدّیّت و قوّت دنبال بشود؛ این کارها متوقّف نماند.یکی از مشکلات عمده‌ی ما در کشور – که این را برحسب تجربه من عرض می‌کنم به شما برادران و خواهران عزیز – پیگیری‌نکردن است؛ کار را خوب شروع می‌کنیم [امّا] پیگیری لازم همیشه وجود ندارد؛ در بعضی از موارد چرا؛ هرجا خوب پیگیری کردیم، به نتایج خیلی خوب رسیدیم، در بسیاری از جاها هم کار، وسط کار متوقّف می‌شود، پیگیری نمی‌شود؛ این یکی از مشکلات اساسی است.» (بیانات در دیدار مسئولان و فعالان محیط زیست، منابع طبیعى و فضاى سبز در تاریخ ۱۷ اسفند ۹۳)
با توجه به اینکه امسال از سوی مقام معظم رهبری به سال تولید، پشتیبانی ها و موانع زدایی ها نامگذاری شده است، شایسته است موانع رشد و ارتقای آبخیزداری در کشور – که نقش کلیدی و اساسی در رشد تولید در بخش کشاورزی و منابع طبیعی دارد- محل بحث و بررسی دقیق قرار گیرد. در این باره دکتر فرود شریفی رئیس اسبق سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری کشور و عضو هیئت علمی پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری معتقد است: «نهادینه نشدن روش ها و برنامه ها و وجوه موفقیت در بدنه مدیریت و برنامه ریزی کشور و فقدان قوانین و ضوابط ودستورالعمل های منسجم و مدون از مهمترین موانع رشد و ارتقای آبخیزداری در کشور است که باید مدنظر مسئولان واقع شود.»
رئیس اسبق سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری کشور در ادامه افزود: «از موانع دیگر رشد و ارتقای آبخیزداری در کشور می توان به عدم توجه کافی به توانمندسازی جوامع محلی و ایجاد تشکل های مردمی بهره برداران و بخش غیر دولتی، عدم توجه کافی به تبلیغ و ترویج و فرهنگ سازی سیستماتیک، مقاومت دستگاههای سنتی در مقابل فعالیت های دینامیک و پویای آبخیزداری و طرح موضوعات واهی نظیر موازی کاری و دوباره کاری برای تضعیف آن اشاره کرد.»
به اعتقاد عضو هیئت علمی پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری عدم تناسب اعتبارات با وسعت و گستردگی کار و عدم توجه جدی دولت به بخش آبخیزداری، کشاورزی و منابع طبیعی بطور عام و عدم توفیق در هماهنگ کردن فعالیت های فرابخشی علیرغم تشکیل شورایعالی آبخیزداری درسطح نخست وزیر و با حضور چند تن از وزراء مرتبط و فقدان جایگاه مناسب تشکیلاتی از جمله مواردی است در راستای مانع زدایی از گسترش آبخیزداری لازم است بدان توجه ویژه به عمل آید.
همچنین به نظر می رسد تصویب قانون آبخیزداری در مجلس شورای اسلامی می تواند نقش موثری در رفع موانع تولید در بخش منابع طبیعی و کشاورزی کشور داشته باشد که تصویب این قانون اهتمام بیشتر نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی می طلبد. همچنین توجه به این موضوع مهم در قانون برنامه توسعه هفتم هم می تواند عامل مهمی برای رشد و ارتقای جایگاه آبخیزداری در کشور باشد.
