اختلاف چشمگیر قیمت گوشت از دامداری تا فروشگاه

ناظران بازار قاچاق عمده دام زنده و همین‌طور افزایش نرخ ارز را به‌عنوان عوامل این افزایش قیمت نام بردند. البته قیمت گوشت قرمز تعدیل شد و «سه سال» ثبات نسبی را حفظ کرده است اما همچنان بازار کساد است؛ چراکه جیب مردم قدرت خرید این کالای به ثبات رسیده را هنوز ندارد. این درحالی است که به گفته یکی از فعالان دامداری کشور واحدهای پرواربندی به سبب عدم توانایی در تامین نهاده‌های دامی درحال تعطیلی هستند و باید انتظار داشت که قیمت گوشت قرمز مخصوصا گوساله در ماه‌های پیش رو افزایش پیدا کند.

رئیس اتحادیه سراسری دامداران کشور می‌گوید قیمت گوشت قرمز بالا نیست و قدرت خرید مردم پایین است: «کدام کالا را سراغ دارید که در این سه سال ثبات قیمتی گوشت قرمز را داشته باشد؟ با توجه به هزینه‌های بالای تولید، قیمت گوشت قرمز واقعا بالا نیست و باید این مساله را درست دید وگرنه مشکلی حل نمی‌شود. اینکه قدرت خرید مردم به قدری پایین آمده که توانایی خرید گوشت قرمز را ندارند دلیل بر این نیست که گوشت گران به‌دست مصرف‌کننده می‌رسد؛ گرچه ما معتقدیم می‌تواند ارزان‌‌تر به فروشگاه‌ها برسد.» مشکل اساسی صنعت دامداری کشور تامین نهاده‌های دامی است. همین چند ماه پیش بود که ویدئو معدوم‌سازی جوجه‌های یک‌روزه به‌دلیل نرسیدن خوراک در فضای مجازی دست به‌دست می‌شد که نشان از شرایط بد مرغداران و دامداران صنعتی داشت. البته دولت تعهد داد که بخش قابل‌توجهی از مشکل نهاده‌های دامی را حل کند اما حسین نعمتی می‌گوید دولت تنها به گاوداران شیری نهاده می‌دهد: «مدت زیادی است که نهاده‌ای به گاوداران گوشتی تعلق نمی‌گیرد و دولت تنها واحدهای شیرده را پشتیبانی می‌کند. این درحالی است که نهاده‌ای که تماما با ارز دولتی وارد می‌شود در بازار آزاد با دو تا سه برابر قیمت مصوب دولتی فروخته می‌شود و تولید‌کننده برای تامین خوراک دام خود ناچارا باید از این بازار خرید کند.» سه سال پیش که قیمت گوشت جهش یافت ناظران بازار قاچاق دام زنده را عامل اصلی افزایش قیمت بیان کردند. حال این فعال صنعت دامداری می‌گوید قیمت دام زنده کاهش هم پیدا کرد اما در سبد مصرف‌کننده نمود پیدا نکرد. دلیل این موضوع وجود واسطه‌های قدرتمند در این بازار است. قیمت گوساله زنده کاهش پیدا کرد و از ۵۰ هزار تومان به ۳۷ هزارتومان رسید اما مصرف‌کننده هنوز گوشت را بالای ۱۰۰ هزارتومان می‌خرد. به گفته نعمتی قیمت تمام شده گوشت بیش از نرخ کنونی است و واحدهای دامداری گوشتی عملا زیانده شده‌اند: «بسیاری از واحدهای دامپروری گاو گوشتی به‌دلیل اینکه موفق به تامین نهاده و خوراک دام نشدند واحدهای خود را تعطیل کردند.» او می‌گوید قیمت مدنظر تولیدکننده بیشتر از نرخ کنونی است: «هم‌اکنون دامدار گوساله زنده را کیلویی ۳۷ هزار تومان می‌خرد درصورتی‌که قیمت تمام شده بیشتر از کیلویی ۴۵ هزار تومان است. متاسفانه خلأ زیادی بین قیمت در کشتارگاه تا فروشگاه وجود دارد که به‌خاطر دلال‌ها است. اگر قیمت دام زنده از ۳۷ هزار تومان به ۴۵ هزارتومان هم برسد فاصله تا ۱۰۰ هزار تومان به‌گونه‌ای است که می‌تواند روی قیمت مصرف‌کننده تاثیر نداشته باشد.» نعمتی می‌گوید دولت یارانه گوشت را یا به تولیدکننده بدهد یا مصرف‌کننده: «الان دست واسطه‌گرها در جیب مصرف‌کننده و تولیدکننده است؛ هم ارزان می‌خرد هم گران می‌فروشد. متاسفانه سیستم‌های نظارتی دولت که باید بر توزیع نظارت داشته باشند عملا کاری از دستشان برنمی‌آید. دولت اگر یارانه گوشت را به تولیدکننده بدهد که هزینه‌هایش کاهش پیدا کند یا به مصرف‌کننده بدهد که توان خرید داشته باشد حتی احتمال تعدیل قیمتی هم وجود دارد. دولت برای واردات گوشت‌های یخ‌زده ارز قابل‌توجهی درنظر گرفته است اما برای تولیدکنندگان خیر. این مناسبات، تولید یکی از اصلی‌ترین اقلام سبد خانوارهای ایرانی را به خطر  انداخته است.» شرایط تولید گوشت قرمز به گونه‌ای است که نعمتی می‌گوید «اگر قیمت گوشت قرمز افزایش یافت جای تعجب ندارد. این هشدار را از همین الان باید داد چون تعطیلی واحدهای دامداری گوشتی زنگ خطری برای سیستم غذایی کشور است.»

  کاهش سرانه مصرف گوشت

اطلاعات مرکز آمار ایران نشان می‌دهد مصرف گوشت ایرانیان از ۶/ ۹ کیلوگرم در سال ۱۳۹۵ به ۵/ ۸ کیلوگرم در سال ۱۳۹۸ رسیده است. سال ۹۶ که قیمت گوشت یک‌باره از کیلویی ۵۰ هزار تومان به بالای ۱۲۰ هزارتومان رسید تغییرات اساسی در بازار آن اتفاق افتاد. این افزایش قیمت مصادف شد با کاهش قدرت خرید مردم و میزان خرید مردم را کاهش داد. خانواده‌هایی که مشتری گوشت گوسفند بودند گوشت گاو می‌خریدند و خانواده‌هایی که قدرت خرید گوشت قرمز را نداشتند به سمت گوشت مرغ سوق پیدا کردند. در این مدت عواملی مثل کاهش تعداد دام زنده و جهش قیمتی ارز دلایل اصلی افزایش قیمت گوشت اعلام شدند. قیمت گوشت قرمز در عرض سه سال گذشته تقریبا ثابت بوده و در بازه کیلویی ۹۰ هزار تومان تا ۱۱۰ هزارتومان فروخته شده است. استاندارد مصرف سرانه در سال ۱۲ کیلوگرم است درحالی‌که در آبان‌ مصرف گوشت در کشور به ۸ کیلوگرم رسیده است. ثبات قیمتی در بازاری که قیمت‌ اغلب کالاها هفتگی تغییر می‌کند شاخص مثبتی است اما تا وقتی که جیب مردم توان رسیدن به نرخ این ثبات را نداشته باشد عملا بازار کساد و راکد است. هم اکنون گوشت گوساله در فروشگاه‌های مرکز شهر تهران بین ۹۰ تا ۱۱۰ هزار تومان فروخته می‌شود.