سرانجام قیمت مرغ و تخم‌مرغ با حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی

اصغری: صادرات عملا یک نقش رگلاتوری و تنظیم کننده برای صنعت ما دارد. اگر درست مدیریت شود به عنوان یک ابزار مثبت تنظیم بازار است و اگر بد مدیریت کنیم، به عنوان یک رانت و ابزار بر هم زننده تنظیم بازار است. امروز به ازای هر کامیون تخم مرغی که صادر می‌شود بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ میلیون تومان سود وجود دارد. ما اگر این منفعت را مدیریت کنیم که توسط تولیدکننده ها انجام شود، باعث افزایش کارایی بازار و یک عامل انگیزشی و کارآمد برای حفظ و استمرار و افزایش تولید می شود. یک تریلی حدود ۸۵۰ کارتن تخم مرغ بار می زند و هر کارتن هم بین ۲۳ تا ۲۵ کیلو تخم مرغ است. در بحث مرغ تخمگذار باید شرایطی فراهم کنیم که بتوان ۲۰۰ هزار تن تخم مرغ صادر کرد که نقش تنظیم بازار برای ما ایفا می کند. اگر این نقش را مدیریت نکنیم یک رانت به وجود می آید. یعنی فردی به طور مثال مدیر و نماینده را می بیند و فشار می آورد تا مجوز صادرات بگیرد و این یعنی رانت!

صادرات در زمینه مرغ تخمگذار باید همواره برقرار باشد، منتها تشکل باید با دو شرط آن را مدیریت کند: نخست، بازار داخل تامین باشد و کم نداشته باشیم و دوم اینکه بازار  داخل  از نظر قیمت تنظیم باشد. با این دو شرط ما باید به بازار هدف صادرات کشورهای اطرافمان استمرار داده و مشتری‌هایمان را حفظ کنیم.

ایرنا: بسیاری از مردم، نگاه بدبینانه به تولیدکننده ها و بخصوص بازرگانان دارند و آنها را سودجو تصور می کنند. شاید برای همین وقتی اتفاقی در بازار می افتد، دولت بلافاصله مجوز صادرات را لغو می کنند. اتحادیه ها چه تضمینی می‌توانند بدهند که این جریان مستمر صادرات، ضربه به بازار داخل نزند؟

اصغری: از نظر من، این تصمیم دولت در ممنوع کردن صادرات، اشتباه است. ما به دولت می‌گوییم، به صورت شهرستانی بازار شما را تامین و تنظیم میکنیم؛ بطور مثال امروز اگر بازار اصفهان تامین و تنظیم است، ما باید به تولیدکننده اصفهانی اجازه صادرات بدهیم و اگر بازار در استان دیگری دچار نوسان است، در آنجا به مرغدار چنین اجازه ای نمی دهیم. ما با تعهدی که با جهاد کشاورزی داشتیم، بازار را بصورت شهرستانی، استانی و کشوری تنظیم می کردیم و اجازه صادرات را در آن دامنه به شرط تامین و تنظیم بازار داخل می دادیم و مدیریت می کردیم.

تاثیر برخی تصمیمات آنی بر بازرگانان بسیار سنگین است

کمالی: امیدواریم تحریمها برطرف شود و ارز ۴۲۰۰ تومانی که آفتی شده برای صنعت مرغ گوشتی و تخمگذار، برداشته شود تا این صنعت بتواند نفسی بکشد. در استراتژی دراز مدت، ظرفیتهایی که ما ایجاد کرده ایم، هم در زمینه مرغ تخمگذار و هم مرغ گوشتی خیلی بیشتر از نیاز داخل کشور است. بازارهای اطراف ما نیاز به نزدیک ۴ میلیون تن گوشت مرغ دارند. ما بازارهایی داریم که به لحاظ اجتماعی، اقتصادی و نزدیکی قابل دسترسی هستند و بوسیله آنها می‌توانیم اشتغال زیادی ایجاد کنیم. نخست باید نگاه بلند مدت داشته باشیم که از نظر اقتصادی بدقول نشویم و آبروی اقتصادی خود را در مقابل کشورهای هدفمان حفظ کنیم. ممنوعیت صادرات هم باید با قاعده باشد. نمی شود شب بخوابیم و صبح بگوییم صادرات کلا ممنوع! در حالی که بسیاری از صادرکنندگان ما قرارداد بسته اند و بسته بندی مطابق با آن بازار کرده اند. در این صورت بازرگان ما هم ضرر می کند، هم بدقول می شود و هم آینده بازار را از دست می دهیم. در همین شرایط سخت کل صادرات ما به ۱.۵ درصد هم نمی رسید و دولت تعرفه ۵۰۰۰ تومان هم می گرفت. متوقف کردن صادرات هم هیچ تاثیری نه در بازار و نه قیمتها نمی گذاشت.

اخیرا که صدور مرغ ممنوع شد، برخی بازرگانان مرغ را بسته بندی عربی کرده بودند و به آنان گفته شد ممنوع و حتی حق هم نداشتند در بازار داخل این مرغ را توزیع کنند و تاثیر این تصمیمات بسیار سنگین است.

در مورد تاثیرگذاری روی قیمتها ما نقش نهاده ها و صادرات را گفتیم. دو عامل دیگر هم در قیمتهای اخیر موثر بوده است: یکی رغبت به جوجه ریزی که هم به خاطر وضعیت نهاده و هم بواسطه بحث قیمت، منجر شد که مرغدارها رغبت کمتری به جوجه ریزی داشته باشند. جالب این که تا امروز متوسط قیمت فروش مرغ زنده، هنوز از قیمت مصوب دولت پایین تر بوده است. یعنی اگر قیمت مصوب دولت ۱۳۱۰۰ تومان بوده از ابتدای سال تا به حال، مرغدار ما بطور متوسط قیمت فروش مرغش ۱۲۸۰۰ تومان بوده است. یعنی همچنان مرغدار در جایگاه ضرر قرار گرفته و هنوز نتوانسته جبران خسارت چند ماه اول سال را بکند که کیلویی ۳-۴ هزار تومان تا ۵ هزار تومان مرغش را ارزانتر فروخته است و قیمتگذاری هم که امروز وزارت صمت و کارگروه تنظیم بازار انجام داده، یک قیمتگذاری مصلحتی بوده است. طبق کارشناسی که ما انجام دادیم، پیش از اینکه سویا و ذرت گران شود، قیمت مرغ زنده با توجه به هزینه های تولید ۱۶۷۰۰ تومان تمام می شود.

امروز هم در مواردی تعزیرات و نیروی انتظامی ورود می‌کنند و مرغ را از مرغداری به کشتارگاه می فرستند که مشخص نیست شرعی است یا نه و امنیت سرمایه گذاری و رغبت به تولید را آسیب می زنند.

ورود مرتب نهاده به بازارگاه باعث آرامش بازار شده است

شاخص عدم رغبت مرغدار برای جوجه ریزی، قیمت جوجه است. قیمت جوجه از اول سال تا الان از ۱۵۰۰ و ۲۰۰۰ تومان بالاتر نرفت که نشان دهنده این است که مرغدارها رغبت به جوجه ریزی نداشتند و کاهش تولید داشتیم. به اضافه اینکه میزان نهاده ای که به مرغدار می دهند فقط برای ۴۰ روز است در حالیکه قبلا مرغدار مرغ را ۴۵ روز، ۵۰ روز نگهداری می کرد از این رو، مرغهایی که به بازار می آید سبکتر است. پس اگر قرار باشد ۴۰ روزه مرغ را به بازار بدهیم، دیگر نیاز ما ۱۱۰ میلیون جوجه نیست و ممکن است ۱۳۰ تا ۱۳۵ میلیون جوجه باشد. موضوع دیگر کیفیت نهاده بود که برخی از آنها آن قدر در گمرک و انبارها ماند که کیفیتش بسیار پایین آمد و همه اینها باعث شد ما با کمبود عرضه در ابتدای آذرماه مواجه شویم. البته به دلیل فاصله شدید بین قیمت دولتی و آزاد، تقلبات هم زیاد شد. خوشبختانه ۱۰، ۱۵ روز است که نهاده مرتب وارد بازارگاه می‌شود و این باعث آرامش بازار شده است.

بدون ارز ۴۲۰۰ تومانی، قیمت تخم مرغ چهار برابر می شود

ایرنا: اگر ارز ۴۲۰۰ تومانی در سال آینده برداشته شود، فکر می‌کنید تخم مرغ با چه قیمتی به دست مصرف کننده برسد؟

اصغری: اکنون تخم مرغ در مرغداری هرکیلو ۱۲۰۰۰ تومان و برای مصرف کننده ۱۴۵۰۰ تومان است. اگر به هر دلیل ارز ۴۲۰۰ را برداریم قیمت یک اثر وضعی مستقیم و یک اثر وضعی غیرمستقیم دارد.  اثر وضعی مستقیم بدین صورت است که اگر مرغدار با ارز ۴۲۰۰ ذرتش را حدود ۱۷۰۰ تومان می خرد، اگر ارز آزاد شود، حدود ۴ برابر فقط در قیمت نهاده ها افزایش پیدا می کند. یعنی نقدینگی مورد نیاز برای یک کیلو گرم تخم مرغ که امروز ۱۴ هزار تومان است، ۴ برابر می شود و باید تسهیلات داده شود. بزرگترین آسیب به بخش تولید و مصرف کننده وارد می شود. در این صورت باید دید مردم کشش خرید یک شانه تخم مرغ به قیمت ۵۰ تا ۶۰هزار تومان را دارند؟ همین الان هم ما سرانه مصرف تخم مرغمان ۱۰ تا ۱۱ کیلوست که کم است و درصورت افزایش قیمت، دهک‌های پایین قدرت خرید آن را ندارند.

کمالی: اگر بخواهیم ارز را آزاد بکنیم باید چند شرط بگذاریم:

۱- ارز را تامین کنیم تا تقاضا در بازار آنقدر بالا نرود که خود آن ارزها را هم گران کند.

۲- مابه التفاوت ریالی که در اختیار دولت قرار می‌گیرد، بخشی از آن را در اختیار صندوق های حمایت تولید کننده ها قرار دهد که خودشان نهاده تامین کنند که هزینه نهادشان کاهش پیدا کند و بخشی از آن را هم برای دهک های پایین جامعه بگذارد که آنها بتوانند مرغ را به صورت یارانه ای دریافت کنند.

از نظر من کاهش ارز نهاده، قیمت مرغ را ۴ یا ۵ برابر نمی‌کند. اگر امروز با تامین صددرصد نهاده، قیمت مرغ زنده ۱۳هزار تومان است،  با حذف آن، حداکثر قیمت مرغ زنده بیشتر از ۲۱ هزار تومان نمی شود و برای مصرف کننده هم حدود ۳۰ تا ۳۲ هزار تومان می شود. در عوض این امکان را داریم که هرچقدر می‌خواهیم نهاده وارد کنیم و قادر خواهیم بود از ارزهایی که در خارج از کشور سرگردان است برای واردات  نهاده از آن ارزها  استفاده کنیم. این سبب می‌شود بازار نهاده در داخل اشباع شود و به حداقل قیمت خودش برسد و ما قدرت صادرات پیدا خواهیم کرد و چرخه اقتصاد خیلی بهتر می چرخد.