«معجزه آبخیزداری»|آبخیزداری؛ ضامن توسعه روستایی و محرومیت زدایی از روستاها

خبرگزاری تسنیم«پرونده معجزه آبخیزداری»؛ سیدجواد ساداتی نژاد نماینده مردم کاشان در مجلس شورای اسلامی – آبخیزداری، دارای اهداف مقدسی است که با اجرای آن، آبادانی را به حوزه های آبخیز و ساکنان آن هدیه می کند. به همین دلیل، آبخیزداری را «استراتژی جامع نگری به روستا» نام نهاده اند. این علم، حوزه های آبخیز را از تمام ابعاد و زوایا، مورد مطالعه قرار می دهد و از تمام ظرفیت بالقوه حوزه در جهت توسعه آن بهره می گیرد. از جمله این توان ها و ظرفیت های بالقوه، استفاده بهینه از منابع تولید حوزه ها یعنی آب، خاک و گیاه است.

امروزه یکی از مشکلات ساکنین آبخیزها، مشکل کمبود آب جهت شرب و کشاورزی است و از آنجا که کشاورزی محور اقتصاد روستانشینان ما می باشد، آب جایگاه عمده و زیادی در اقتصاد روستایی دارد، به خصوص این پدیده در مناطق مرکزی و کویری ما نمایان تر است و به همین دلیل است که در این مناطق، زمین تابع آب می باشد و نقش اساسی دارد.

آبخیزداری در جهت برطرف کردن این معضل از روش های مختلفی استفاده می نماید تا از هدر رفتن آب باران در حوزه ها جلوگیری کند و با ذخیره آن و بهره گیری در فصل مناسب به اقتصاد روستایی کمک نماید. یکی از این روش ها احداث سدهای کوتاه است، با احداث سدهای کوتاه در حوزه ها، با ذخیره حجم قابل ملاحظه آب در فصل زمستان و استفاده از آن در فصل تابستان، می توان قدم مثبتی در افزایش سطح زیر کشت در حوزه و در نهایت، افزایش سطح درآمد ساکنین حوزه برداشت. برای مثال بندخاکی با حجم ذخیره ۱۵۰ هزار متر مکعب در یک حوزه آبخیز می تواند، کشاورزی منطقه را تا سطح ۱۵ هکتار افزایش دهد.

در ضمن سدهای  تغذیه ای می تواند به عنوان پشتوانه محکمی جهت قنوات در فصل تابستان باشد که به طور مستقیم، بر درآمد روستاییان تأثیر خواهد گذاشت. از دیگر روش های بهره وری از سیلاب ها، پخش سیلاب است که باعث تغذیه سفره های آب زیرزمینی می شود و همچنین با کنترل سیلاب ها، از خطرات ناشی از آن به مزارع کشاورزی کاسته می شود. همچنین افزایش تغذیه آب های زیرزمینی موجب افزایش آب قنوات می شود که خود در کشاورزی منطقه مهم است و سود ناشی از آن، مستقیما عاید روستاییان می شود.

در زمینه حفاظت خاک نیز روش هایی وجود دارد که خود سبب تقویت کشاورزی و کاهش سیل و افزایش ذخیره آب در حوزه های آبخیز می شود. انجام بانکت بندی و تراس بندی در شیب ها، علاوه بر افزایش زیرکشت و درختکاری، باعث کنترل و نفوذ آب های روان می شود و از آنها در جهت مفید بهره گرفته می شود.

طرح های مختلف بیولوژیکی (به عنوان یکی از فعالیت های آبخیزداری) در جهت تقویت پوشش گیاهی آبخیزها، موجب تقویت دامداری در این مناطق می شود. افزایش پوشش گیاهی، به وسیله روش های مختلف کنتور فارو، پیتینگ و بذرکاری، سبب تقویت و افزایش درآمد روستاییان ساکن آبخیزها می شود و از طرف دیگر، کشت انواع درختان مثمر مانند بادام، گردو، انگور و زیتون که یکی از طرح های آبخیزداری است که در افزایش درآمد روستاییان گامی موثر است.

به طور کلی باید بیان کرد که آبخیزداری با دید جامع نگر در روستاها، منابع درآمد و اشتغال را شناسایی می کند و با تقویت و بسط آنها، در محور فقر و محرومیت زدایی و ایجاد شغل های جدید و توسعه اشتغال های مولد در روستاها فعالیت می نماید. همچنین آبخیزداری می تواند نقش موثری در کاهش مهاجرت روستاییان به شهرها و پیوستن به قشر فقیر حاشیه نشین شهرها داشته باشد.