مینا کاری هنری است که طرح‌های متفاوتی که معمولاً با قلم سفید است، بر روی ظروف مسی، نقره‌ای و طلایی نقش می‌شود. میناکاری یا میناسازی هنری است با سابقه‌ای در حدود پنج هزار سال که زیرمجموعه صنایع دستی جای گرفته است. امروزه این هنر بیشتر بر روی مس انجام می‌شود. اما طلا تنها فلزی است که به هنگام ذوب شدن مینا اکسید نمی‌شود از این رو امکان اجرای طرحی همراه با جزییات و با شباهت هر چه تمامتر بر روی مینا را ایجاد می‌کند. در حالی که مینا‌های مسین و نقره‌ای چنین کیفیتی را ندارند. شکل‌گیری مینا نیز از ترکیب اکسید‌های فلزات و چند گونه نمک در مجاورت حرارت بالا (۷۵۰ تا ۸۵۰ درجه سانتی گراد) است که رنگ‌ها در طول زمان و بر اساس دما به وجود می‌آیند. امروزه در ایران کانون تولید میناکاری شهر اصفهان است و استادان برجسته‌ای در تولید آثار مینا مشغول به فعالیت هستند. نزدیک‌ترین معنای لغوی برای مینا به معنی آسمان آبی است. رنگ زمینه زیر نقوش معمولاً به رنگ‌های آبی، سبز و گاهی قرمز است که اگر به چشم هنر به داخل ظروف منقوش مینا بنگریم یادآور پهنای زیبای آبی آسمان باشد. شاید به همین خاطر است که اسم این هنر را مینا کاری نامیده‌اند.
معرفی انواع میناکاری
مینا به لحاظ روش تولید به دو دسته تقسیم می‌شود: ۱)مینای خانه‌بندی ۲)مینای نقاشی
مینای خانه‌بندی: شیوه‌ای قدیمی است که به «مینای سیمی» نیز معروف است از مفتول‌های بسیار نازک استفاده می‌شود. مفتول‌ها را به شکل دلخواه در می‌آورند و با چسب روی قطعه کار قرار داده با یک لعاب شیشه‌ای روی آن را می‌پوشانند. سپس آن را در داخل کوره‌ای با حدود ۱۰۰۰ درجه حرارت قرار می‌دهند و مفتول‌ها به قطعه کار جوش می‌خورند. در مرحله بعد رنگ‌های مخصوص میناکاری را که به شکل پودر است را بر روی سطح کار پر می‌کنند. بعد از آنکه سطح کار یکسان و هموار شد آن را به مدت ۳ دقیقه در داخل کوره‌ای با حرارتی حدود ۱۰۰۰ درجه قرار می‌دهند. مفتول‌های برنجی بعد از قرا گرفتن در کوره سیاه می‌شوند و باید با اسیدکاری رنگشان به حالت نخستین بازگردد. مینای خانه بندی در اصفهان و تهران رایج بوده، ولی در حال حاضر تنها کارگاه آموزشی مینای خانه بندی در پژوهشکده میراث فرهنگی است که این هنر را آموزش می‌دهد. «مینای سیاه» یک گونه از «مینای خانه‌بندی» به‌شمار می‌آید که به «مینای صائبین» نیز معروف است. این شیوه میناکاری به‌طور عمده در جنوب کشور و به ویژه در اهواز انجام می‌شود.
مینای نقاشی: روشی که امروزه در اصفهان مرسوم است به این صورت که نقش‌های مینا بر روی لعابی شفاف شکل می‌گیرد. بدین منظور و برای میناکاری، ابتدا استادی مسگر یا دواتگر می‌بایست که شی مربوطه را بر اساس طرح مورد نظر بسازد و سپس استادی میناکار روی آن را لعاب سفید رنگ بدهد. مرحله لعاب دهی سه یا چهار بار انجام می‌گیرد و هر بار نیز همراه با قرار گرفتن در کوره با ۷۰۰ درجه گرما هست تا رنگ لعاب ثابت شود. سپس نقاشی روی این جسم سفیدرنگ انجام می‌شود و دوباره شی به کوره می‌رود تا در درجه‌ای در حدود ۴۰۰ تا ۵۰۰ درجه پخته شده و رنگ‌ها به شکل دلخواه در آیند. هم‌اکنون از رنگ‌های شیمیایی در نقاشی شی استفاده می‌گردد. حال آنکه در گذشته رنگ‌های به کار گرفته شده گیاهی یا معدنی بودند. شفافیت مینا نیز از وجود اکسید قلع به دست می‌آید؛ ولی در مینای منقوش که در زمان قدیم معمول بود و امروزه استاد علیرضاپروازی در میناکاری به کار می‌بندد ابتدا ماده لعابین را که از سیلیس و زنگار‌های فلزات به دست می‌آید به صورت گرد درآورده و با قلع کدر می‌کنند آنگاه حرارت می‌دهند تا مینای کدر به فلز جوش داده می‌شود و آنگاه بر این زمینه طرح مورد نظر ب
ه رنگ‌های آبگینه‌ای رسم و سپس ذوب می‌شود.
وسایل مورد نیاز برای میناکاری عبارتند از: پرگار، قلم جهت رنگ گذاری و رنگ برداری اضافه، قلم‌های دست ساز که توسط خود شخص ساخته می‌شود، رنگ مخصوص میناکاری (پودری)، صمغ مخصوص میناکاری، ظرف مسی لعاب داده شده در طرح دلخواه.
