توسعه جنگل های بامبو به سود گیلان است

دکتر ابراهیم آذر پور روز شنبه در گفت گو با خبرنگار ایرنا با اشاره به نامگذاری روز  ۱۸ سپتامبر (۲۸  شهریور) به عنوان روز جهانی بامبو در جهان، تصریح کرد: فواید قابل توجه این گیاه برای انسان و محیط زیست، کشورهای بامبوخیز را واداشته که همه ساله فرا رسیدن این روز را پاس بدارند.

نویسنده کتاب “پراکنش جهانی بامبو ” در این باره  گفت: کشت بامبو سابقه ای صد ساله در کشورمان داشته و شهرستان لاهیجان و روستاهای لیالستان و صداپشته، خاستگاه تولید و صنایع دستی آن در کشور محسوب می‌شود.

وی با بیان اینکه صنعت بامبو به حال خود رها شده و برنامه ریزی مدونی برای آن صورت نگرفته است، خاطر نشان کرد: این گیاه با بیش از ۱۵۰۰ گونه ، حدود ۳۱ میلیون و ۴۷۰ هزار هکتار وسعت در جهان دارد و تولید جهانی آن بیش از بیست میلیون تن در سال است.

عضو جامعه جهانی پژوهشگران گیاه بامبو با اشاره به اهمیت اقتصادی قابل توجه بامبو در جهان افزود : این گونه گیاهی یکی از ویژگی های فرهنگی و اکولوژیک،  بسیاری از کشورهای آسیایی، آمریکایی و آفریقایی به شمار می رود.

آذرپور با بیان این که بامبو توانسته منافع فراوان محیطی زیست، اجتماعی و اقتصادی را برای بسیاری از کشورها به ارمغان آورد، افزود: این گیاه چند منظوره است و در بسیاری از زمینه ها به علت برخورداری از ساقه های چوبی می تواند جایگزین مناسبی برای چوب سایر درختان و نیز عامل جلوگیری از جنگل زدایی باشد.

وی ارزش سالانه تجارت جهانی بامبو را حدود ۶۰ میلیارد دلار عنوان و خاطرنشان کرد: صنعت گردشگری گیلان می تواند از توسعه جنگل های بامبو در اراضی لم یزرع و نامساعد به لحاظ پوشش گیاهی و حتی در معرض فرسایش ، سود ببرد.

نویسنده کتاب پراکنش جهانی بامبو با اعلام اینکه این گیاه قادر است ۳۵ درصد،  اکسیژن بیشتری را نسبت به تعداد برابر از سایر درختان تولید کند، افزود: هر هکتار جنگل بامبو سالانه ۶۲ تن دی اکسیدکربن را ترسیب می کند، در حالی که این میزان در یک جنگل معمولی و جوان تنها به ۱۵ تن می رسد.

دکتر آذرپور با اشاره به نیاز پائین خاکی و آبی درخت بامبو یادآور شد: این گونه درختی در استان گیلان بدون نیاز به آبیاری به صورت دیم و حتی در خاک های فقیر به لحاظ عناصر غذایی و ساختمان خاک قابل پرورش بوده و از این حیث نیز نسبت به بسیاری از گونه های درختی با توجه به کمبود آب و لزوم صرفه جویی آن در بخش کشاورزی کشورمان، برتری قابل توجهی دارد.

وی خاطرنشان کرد: پرورش بامبو، تنها به منزله کاشت و نگهداری از یک گیاه نیست، بلکه در حکم زنده نگهداشتن یک هنر اصیل، پاسداشت یک فرهنگ دیرین و تولید یک محصول راهبردی چند منظوره است.

عضو جامعه جهانی پژوهشگران گیاه بامبو گفت: کارایی بالا در استفاده از نهاده های تولید، توسعه سریع، هزینه پائین نگهداری، منابع کافی جهت گسترش سطح زیر کشت، قابلیت توسعه در اراضی غیرزراعی تنها مواردی ناچیز از مزیت های بی پایان این گیاه ارزشمند است که آن را متمایز از سایر نباتات اهلی شده و مناسب رشد و گسترش در شرایط اقلیمی ایران نموده است.

آذرپور تصریح کرد: بامبو عرصه ای است بی پایان برای تجلی اندیشه ها، خلاقیت ها و نوآوری ها و عنصری موثر برای تبلور شکوهمند جریان زلال و حیاتبخش طبیعت و بازگشت آرامش گمشده به زندگی پر تلاطم بشر امروز است.

وی با تاکید بر اینکه بامبو حوزه ای است نیازمند تلاش، دلسوزی، کاوش، نگرش ژرف، برنامه ریزی و طراحی برای آینده ای روشن، بیان کرد: تولید و بهره برداری از بامبو با منابع درون زاد، متّکی به امکانات و ظرفیت های انسانی، طبیعی و فنی موجود در داخل کشور، راهبردی دوراندیشانه برای برداشتن گامی موثر در مسیر تحقق اقتصاد مقاومتی دانش بنیان می باشد.

این پژوهشگر با اشاره به نقش لاهیجان در مقام پایتخت بامبوی ایران در پرورش، تعالی بخشی، نمادسازی و بهینه سازی سرنوشت فردای این محصول کشاورزی در اقتصاد ایران، افزود: به سرانجام رساندن این رسالت سنگین در گرو همدلی، هم زبانی و اتحاد همه آحاد جامعه است.

دکتر آذرپور بر لزوم توجه به افزایش تولید و توسعه اشتغال زایی مبتنی بر بامبو به عنوان دارنده سریعترین رشدگونه درختی جهان تاکید کرد و یادآور شد: با برنامه ریزی دقیق تر لاهیجان می تواند در حوزه صنایع دستی و محصولات جانبی بامبو در کشور و جهان مطرح شود.

شهرستان لاهیجان با بیش از ۱۶۷ هزار نفر جمعیت در ۴۰ کیلومتری شرق مرکز استان گیلان واقع است و تقسیمات سیاسی این شهرستان مرکب از دو بخش “مرکزی و رودبنه” است.

به گزارش ایرنا، بامبو یا خیزران، گیاهی است پر رشد و با اهمیت که با دستان هنرمندان چیره دست به صنایع دستی نظیر سبد، لوستر، جای نان، جای سبزی، قاب عکس و دهها کالای دیگر همزاد با طبیعت تبدیل می شود و می تواند در منزل هر ایرانی مورد استفاده قرار گیرد.

تاریخچه کشت بامبو در ایران و شمال کشور تقریبا به زمان شروع کشت چای بر می‌گردد که از این گیاه برای حفاظت از باغهای چای استفاده می‌شده و چایکاران همزمان با برداشت بوته‌های چای این گیاه را نیز برداشت کرده و مورد استفاده قرار می‌دادند.

بامبو یا نی خیزران  گیاهی است که در مناطقی که دارای رطوبت ۶۵ تا ۹۵ درصد است، کشت می‌شود و شهرستان لاهیجان از جمله خاستگاه های آن و صنایع دستی مربوط به آن می باشد.

میزان رطوبت، حرارت و نوع خاک منطقه کشت تعیین کننده کیفیت و مرغوبیت بامبو است. هرچه میزان رطوبت و حرارت بیشتر باشد کیفیت محصول نیز بهتر خواهد بود. ارتفاع گیاه بامبو در گونه‌های مختلف از ۱۵ سانتیمتر تا ۹ متر متغیر است. تکثیر این گیاه معمولا بوسیله ریزوم یا ساقه‌های زیرزمینی انجام می‌گیرد. طول ریزوم‌ها ۶۰ تا ۹۰ سانتیمتر است.

رشد گیاه بامبو سریع است به طوری که طی ۵ تا ۷ هفته به رشد کامل خود می‌رسد. جوانه‌هایش ظریف و کوچک است و از این نظر شبیه گیاه مارچوبه است. بامبو عطر و بویی مشابه ذرت دارد. از جمله مزایای آن جذب دی اکسید کربن محیط است.

این گیاه در خاک‌های مختلف و زمین‌های باتلاقی قابلیت رشد دارد. از نی‌های بامبو می‌توان به عنوان الوار در صنایع مبل‌سازی و نیز ساخت خانه استفاده کرد. شاخ و برگ بامبو جهت چرای دام استفاده می شود.

اما این روزها این گیاه و صنعت در خطه لاهیجان آنطور که باید و شاید نمود ندارد و به نظر کمرنگ است شاید نیاز به حرکتی جدی و موثر در این حوزه است تا دوباره جای خود را نه تنها در این خطه که در سایر نقاط کشور باز کند.

بامبوبافی یک پا در کشاورزی و دستی در هنر و صنایع دستی دارد و یک پای دیگرش در فناوری نهفته است درحالی که می تواند در اشتغال و معیشت خانوارها مثمر ثمر باشد چندسالی است که بافندگان محلی آن را ترک کرده و این تجربه یک قرنی بامبوبافی به کسی منتقل نمی شود.
بامبو نزدیک یک قرن پیش همزمان با تاسیس ایستگاه تحقیقات کشاورزی لاهیجان در سال ۱۳۰۶ با هدف تمرکز روی تولید نهال چای و فرآوری آن از چین به ایران وارد و در این ایستگاه کشت شد.
در آغاز ، نحوه بهره برداری از بامبو توسط کارشناسان چینی شاغل در ایستگاه (باغ کشاورزی لاهیجان ) به ایرانیان آموزش داده شد و کارکنان ایستگاه تحقیقات کشاورزی لاهیجان به عنوان اولین استادکاران ایرانی حرفه و فنون بامبو بافی را به سایر افراد آموزش دادند و در واقع تولید صنایع دستی بامبو نیز از این مرکز آغاز شد و به روستاها و مهمترین آن به روستای لیالستان لاهیجان راه یافت .
روستای لیالستان در گذشته مرکز بامبوبافی بود و هم اکنون نیز می توان گفت تنها روستایی در ایران به شمار می رود که تعدادی از مردم آن هنوز به کار بامبوبافی اشتغال دارند.
در حال حاضر یک باغ بامبو مادر در  ایستگاه تحقیقات گل و گیاه به مساحت حدود چهار هکتار با ۹ گونه یا نوع بامبو وجود دارد. این بامبوها، بامبو خوشنویسی، بامبو ساختمانی و مخصوص صنایع دستی هستند.
بامبو در جهان مصارف ساختمانی و کشاورزی متنوعی دارد که در کشور ما برای سقف ساختمان و تهیه نشاء برنج به عنوان گلخانه های تونلی کوتاه و کشت بذر برنج مورد استفاده قرار می گیرد.
زراعت بامبو در ایران به عنوان درآمد جانبی روستاییان مورد توجه است چون کشت وسیع آن وجود ندارد ولی جهت تولید چوب بستنی، چوب خلال دندان و چوب گوش پاک کن می توان از آن استفاده کرد.
بامبو بافی به سرمایه زیادی نیاز ندارد و درحال حاضر اصلی ترین کاربرد آن در گیلان در صنعت دکوراسیون و ساختمان سازی است.دست اندرکاران یکی از دلایل بی رونقی و بی علاقگی جوانان نسبت به این حرفه را نبود دستگاه های صنعتی جدید برای تبدیل مواد اولیه بامبو به تار برای بافت ذکر می کنند.
با وجود اراضی بامبو در رودبنه لاهیجان و شهرستان انزلی ، قابلیت رشد و توسعه بامبو بافی وجود دارد . عمل آوری بامبو بصورت نوارهای صنعتی با دست ،کاری سخت و وقت گیر است و در آمدهایی که از این طریق بدست می آید بسیار اندک بوده و به همین دلیل نیازمند دستگاه جدید است تا بتوان بصورت های دلخواه آن را برای مصارف صنایع دستی بامبو تبدیل کرد.
ورود دستگاههای جدید اگر با بازاریابی ، خلاقیت و نوآوری و آموزش همراه باشد می تواند در کارگاه لیالستان انواع میز ، صندلی ، انواع سبدهای جدید تولید شود و یا براساس سفارش تولید صورت گیرد.