تاثیر کشاورزی بر محیط زیست

کشاورزی قدیمی ترین نحوه ی فعالیت در جهان است ؛ هنوز بیش از نیمی از مردم جهان در کشتزارها زندگی می کنند . به علت آنکه تولید ، فرآوری و توزیع غذا محیط زیست را تغییر می دهد و همچنین به دلیل ابعاد این گونه فعالیتها ، آثار زیست محیطی کشاورزی غیر قابل اجتناب است.

كشاورزی مهمترين بخش در تامين مواد و محصولات غذايي بوده و نقش و اهميت آن در زندگي انسانها به خوبي واضح و اشكار مي باشد. از اين روست كه دست اندر كاران اين بخش با بكار بردن تكنولوژيهاي جديد و استفاده از سموم و كود هاي شيميايي براي توليد محصولات بيشتر و با كيفيت بـا لاتـر تـلاش كنند.

كشاورزی پایدار با مديريت صحيح و بهينه منابع كشاورزي، در تلاش است تا در مكان‌هايي كه كشاورزي اساس فعاليت اقتصادي را شكل مي‌دهد، علاوه بر رفع نيازهاي در حال تغيير بشر، محيط زيست و منابع طبيعي را نيز ارتقا دهد.

بنابراين، توجه به كشاورزي پايدار كه تأثيري قابل‌ملاحظه بر حفظ محيط زيست دارد، يك ضرورت انكارناپذير به نظر مي‌رسد.

كشاورزي يكي از بخش‌هاي مهم اقتصادي كشورها و به‌عنوان اولين بخش اقتصادي در تأمين زندگي انسان از قديم نقش ايفا كرده و تأثيراتي مانند ايجاد اشتغال و درآمد، تأمين نيازهاي صنايع مربوط به كشاورزي، تأمين غذاي جمعيت، تأثير بر محيط زيست و منابع پايه توليد داشته و هميشه اثرات آن بر توسعه با روند حاكم بر ديدگاه‌هاي توسعه هماهنگي داشته است.

کشاورزی قدیمی ترین نحوه ی فعالیت در جهان است ؛ هنوز بیش از نیمی از مردم جهان در کشتزارها زندگی می کنند . به علت آنکه تولید ، فرآوری و توزیع غذا محیط زیست را تغییر می دهد و همچنین به دلیل ابعاد این گونه فعالیتها ، آثار زیست محیطی کشاورزی غیر قابل اجتناب است. این آثار هم می تواند مثبت باشد و هم منفی.

مثلا آفت زداهای جدید در کوتاه مدت در کشاورزی انقلابی بر پا کردند. اما معلوم شد که تاثیر دراز مدت آنها فوق العاده نامطلوب بوده است .کشاورزی هم دارای تاثیرات زیست محیطی اولیه و هم ثانویه است . تاثیر اولیه که در محل نیز نامیده می شود.

تاثیری است که در مقر انجام فعالیتهای کشاورزی رخ می دهد. تاثیر ثانویه  یا تاثیر دور از محل یک تاثیر زیست محیطی به دور از منطقه ی کشاورزی است که معمولا در پایین دست آب یا باد پیش می آید.

تاثیرات کشاورزی بر محیط را به سه دسته می توان تقسیم نمود : محلی ،ناحیه ای و جهانی . تاثیرات محلی آنهایی است که در محل زراعت یا نزدیکی های آن رخ می دهد ؛ این تاثیرات شامل فرسایش ، از دست رفتن خاک و افزایش رسوبگذاری در پایین دست رودخانه های محلی است . تاثیرات ناحیه ای عموما نتیجه ی تاثیر ترکیبی فعالیتهای کشاورزی در ناحیه ی بزرگ و مشترک است.

از جمله تاثیران ناحیه ای می توان از تشکیل کویرها ، آلودگیهای بزرگ – مقیاس ، افزایش رسوبگذاری در رودخانه ها و مصبهای عمده و تغییرات حاصلخیزی شیمیایی خاک در نواحی بزرک نام برد . در زمره ی تاثیرات جهانی یا کره ای می توان از تغییرات اقلیمی و تغییرات بالقوه وسیع در چرخه های شیمیایی نام برد.

از جمله مشکلات زیست محیطی عمده ی ناشی از کشاورزی ، باید جنگل زدایی ، کویر زدایی ، فرسایش خاک ، چرای بی رویه، تباهی منابع آب ، شور شدن ، تجمع عناصر فلزی سمی، تجمع ترکیبات آلی سمی و آلودگی آبها و پر غذایی آنها را نام برد.

افزایش تولید محصولات کشاورزی نباید منجر به تخریب محیط زیست و هدر دادن منابع طبیعی کشور مثل آب و خاک شود . متاسفانه تغییراتی که در عملیات خاک ورزی و آماده کردن زمین جهت کشت گیاهان بوجود آمده است ، موجب نابودی موجودات میکروسکوپی و ماکروسکوپی خاک و زیستگاه های مربوطه شده است …

از آنجا که کشاورزي داراي بعد اخلاقي است، ضرورت دارد تا ترويج کشاورزي براي حفاظت از منابع توليد و اطمينان از مخرب نبودن فعاليت هاي کشاورزی بر محیط زیست ، جايگاه مناسبي به اخلاق زيست محيطي در فعاليت هاي خود اختصاص دهد.

اين ضرورت از منظر آموزشي بودن برنامه هاي ترويج، داوطلبانه بودن تغيير رفتار در ترويج کشاورزي و همچنين تربيت کارکنان مورد نياز قابل توجيه است.

بنابراين، توصيه مي شود تا ترويج کشاورزي در راستاي تحقق يکي از مهمترين اهداف خود، يعني حفظ محيط زيست، آموزش اخلاق زيست محيطي به کشاورزان و ارشاد آنان را به صورتي دنبال نمايد که آنان بتوانند در کار و حرفه خود، تصميمات درستي در چگونگي رفتار با منابع توليد بگيرند و تعامل مناسب تري با محيط زيست طبيعي داشته باشند.

براي دستيابي به توسعه پايدار كشاورزي در كشور بايد مجموعه‌اي از راهبردها تدوين و به كار گرفته شود. در اين مسير بايد علاوه بر توجه به ثبات نسبي عملكرد، به مقوله حفاظت محيط زيست نيز توجه شود.

با توجه به نتايج تحقيق و آشكارشدن نقاط ضعف پايداري در كشور به‌طور‌كلي مي‌توان به راهكارهاي زير براي حصول كشاورزي پايدار اشاره كرد:

۱- تعيين الگوی كشت متناسب با مزيت‌هاي نسبي اكولوژيك مناطق مختلف كشور
۲- حفاظت از منابع در حال تخريب
۳-بهينه‌سازي مصرف كود و سموم شيميايي
۴- توجه به خسارات زيست‌محيطي ناشي از توسعه نامتناسب كشاورزي
۵- اتخاذ تدابير حمايتي براي افزايش درآمد كشاورزان و جلوگيري از مهاجرت آنها به شهرها
۶- تقويت و توسعه فعاليت‌هاي كشت مخلوط، شخم حداقل، جنگل زراعي، تناوب زراعي، كاربرد كودهاي آلي و بيولوژيك، كنترل اكولوژيك آفات و بيماري‌ها و…
۷- ارتقاي راندمان آبياری
۸-استفاده مجدد از آب پساب‏ها با رعايت ملاحظات زيستي
۹- شناسايي گونه‌هاي گياهي و جانوري سازگار
۱۰- حفاظت از گونه‌هاي در معرض انقراض و گونه‌هاي برتر بومي