روستای زرگر قزوین با زبان محلی رومانو
اهالی روستای زرگر از وقتی که یادشان می آید، به جز زبان فارسی یک زبان دیگر هم داشته اند. زبانی که زبان مادری آنهاست؛ به آن می گویند «رومانو» كه کلمات را با حروف لاتین می‌نویسند.
زرگر، نام روستای کوچکی است پس از آبیک؛ در جاده ای که از تهران به قزوین می رود. روستای زرگر در قزوین و همچنین روستای قشلاق بالا در شهریار تنها نقاطی در ایران هستند که زبان رومانو در زندگی روزمره مردم آنها هنوز جاری است و با کمترین تغییرات باقی مانده است. در برخی منابع به این موضوع اشاره شده که زبان زرگری در روستایی به نام وسمق هم رایج بوده اما پیگیری های «شهروند» نشان می دهد، ساکنان این روستا هم حالا این زبان را تقریبا از دست داده اند.
اهالی روستای زرگر از وقتی که یادشان می آید، به جز زبان فارسی یک زبان دیگر هم داشته اند. زبانی که زبان مادری آنهاست؛ به آن می گویند «رومانو» كه کلمات را با حروف لاتین می‌نویسند. کارشان دامداری و کشاورزی؛ به سبک همه روستاییان، مرغ و خروس و غاز هم نگه می‌دارند؛ بعضی زن‌ها که هنرمندتر از دیگرانند نیز خودشان نان می‌پزند و در مشک، دوغ و کره می‌گیرند و پنیر و ماست می‌بندند.
روایات متعددی راجع به اصالت مردمان روستای زرگر شنیده می‌شود.
یک روایت می‌گوید آن ها خودشان را مردم یونان و ایتالیا می‌دانند. همین زبان رومانو ملاک آن هاست. در جنگ ایران و روم، ۲۰۰ نفر از رومانو ها به دست پادشاه ایران اسیر شدند، اما به دلیل بدن ورزیده شان، توسط پادشاه عفو، وَ آن ها هم در نزدیکی قزوین ساکن می‌شوند.
روایت دیگری هم هست که می‌گویند آن ها بیشتر کولی هایی بودند که معلوم نیست چه اتفاقی افتاده که در جهان پراکنده شده‌اند. آن ها کشاورز و دام پرورند. به هر حال هیچ‌کس مطمئن نیست این مردم از چه آب و خاکی ریشه گرفته‌اند.
داستان دیگری وجود دارد که می‌گوید آنها از هیچ جا نیامده، بلکه همیشه و همیشه همینجا بوده‌اند. فقط آن ها همان آریایی های اصیلی هستند که در فلات ایران ساکن شدند و اصالت اریایی خود را حفظ کرده‌اند.
گروهی هم معتقدند سندهایی که منابع خوب تاریخی هستند می‌گویند در زمان های دور رومانی جزء عثمانی یا ترکیه فعلی بوده است و حالا مردمش ساکن نقطه ای در چند کیلومتر آنطرف تر از آنجا هستند.
