آبادی به سبک زندگی روستایی

زندگی در روستا رسم خوشایندی است کوچه‌های خاکی و در هم گره‌خورده، خانه‌هایی از خشت و گِل با درهای چوبی قدیمی، انگار به زندگی روستا چهره‌ای شاعرانه بخشیده. دستان پینه‌بسته اهالی روستا نیز حکایت از پیوند کار و تلاش با زندگی روستایی دارد و انگار زندگی در آن آرام و آهسته جریان دارد؛ زندگی روستا هنوز هم خالی از سر و صداست و فرسوده شدن از سختی‌ها و هیاهوی زندگی شهرنشینی غایب همیشگی آن است؛ اهالی روستا به هم نزدیک هستند و آنجاست که همسایه از حال همسایه خبر دارد. افرادی که همیشه در جستجوی زندگی آرام و به دور از ازدحام شهرها هستند، تصویری شاعرانه از روستا در ذهن خود دارند و برای همین است که خیلی وقت‌ها با خود زمزمه می‌کنند “خوشا به حالت ای روستایی”.

اکثر اهالی روستاهای استان دارای نیروهای جوان بوده که آماده اشتغال هستند آنهم در بخش کشاورزی و دامپروری. این درحالیست که علیرغم تخصیص بودجه‌های مختلف برای توسعه روستایی، روستاهای لرستان، به لحاظ اقتصادی و اجتماعی نسبت به سایر استان‌ها، اقتصاد مناسبی ندارند.

اشتغالزایی در مناطق روستایی تأثیرگذارتر از اشتغال مناطق شهری است

دکتر مهدی رحیمیان، مدیرگروه توسعه و ترویج دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه لرستان در خصوص نقش و کارکرد روستاها در تولید ملی، اشتغالزایی و توسعه اقتصادی کشور اظهار کرد: ایجاد کسب و کار و اشتغالزایی در مناطق روستایی به مراتب مهم‌تر و تأثیرگذارتر از اشتغال افراد در مناطق شهری است. دلیل این ادعا را می‌توان در دو مقوله شرایط ایجاد اشتغال روستایی و آثار مستقیم و غیرمستقیم آن در کل کشور جستجو کرد.

وی با بیان اینکه در خصوص شرایط برقراری تولید و ایجاد شغل در مناطق روستایی تجارب نشان داده است که هزینه‌های تولید و تعریف شغل در مناطق روستایی نسبت به مناطق شهری به مراتب بسیار کمتر است. به عنوان نمونه هزینه‌های راه‌اندازی یک اقامتگاه بوم‌گردی و خلق موقعیت شغلی برای سه تا چهار نفر در هر اقامتگاه، به هیچ عنوان قابل مقایسه با سرمایه لازم برای اشتغالزایی همان سه تا چهار نفر در زیربخش‌های صنعتی چون خودروسازی و صنعت پتروشیمی نیست.

مدیرگروه توسعه و ترویج دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه لرستان ادامه داد: از دلایل عمده پایین بودن هزینه‌ها در مناطق روستایی، می‌توان به حضور نیروی انسانی با دستمزد ارزان‌تر، دسترسی به منابع‌طبیعی و محلی، پایین بودن سطح فناوری مورد استفاده در صنایع روستایی و نیاز به هزینه‌های راه‌اندازی و نگهداری کمتر نسبت به صنایع جدیدتر در مناطق شهری، نیاز به فضای فیزیکی کمتر و استفاده از بخشی از منازل روستاییان به عنوان فضای کسب و کار در صنایع روستایی و مواردی از این قبیل اشاره کرد.

رحیمیان با اشاره به اینکه اگرچه تولید در بخش‌های صنعتی به دلیل جلوگیری از خروج ارز و صادرات محصولات این بخش و مسائل استراتژیک دیگر گواه بر اهمیت این بخش است، اما واقعیت این است که توجه کمتر به تولید و اشتغالزایی در مناطق روستایی به نوعی نادیده‌ گرفتن مزیت نسبی در کشوری است که ظرفیت‌های بالقوه بسیار بالایی در این مناطق وجود دارد، عنوان کرد: معتقدم اگر در دهه‌های گذشته استراتژی برنامه‌های توسعه ایران نه در حمایت‌های بی‌دریغ از صنایع خودروسازی، بلکه از مسیر بسترسازی کسب و کارهای خرد روستایی دنبال می‌شد، شاخصه‌های اقتصادی و به تبع اجتماعی و فرهنگی و حتی سیاسی در ایران وضعیت بسیار بهتری داشت.

در حال حاضر یک چهارم جمعیت کشور در مناطق روستایی زندگی می‌کنند

این عضو هیات علمی دانشگاه لرستان گفت: در مورد تولید و اشتغالزایی در مناطق روستایی هم می‌توان بسیار شرح و تفسیر و تحلیل ارائه کرد و در مورد آثار مستقیم ذکر همین نکته که در حال حاضر حدود یک چهارم جمعیت کشور (۲۴ درصد) در مناطق روستایی زندگی می‌کنند و اگر تولید در مناطق روستایی رونق بگیرد، تکلیف اشتغال این بخش از جمعیت با کمترین هزینه برای دولت حل خواهد شد، کافی است. اما درباره‌ ‌آثار غیرمستقیم اشتغال روستایی لازم است اشاره‌ای تاریخی داشته باشیم به مهاجرت‌های انفجاری دهه ۵۰ هجری شمسی در کشور که منجر به خروج بخش زیادی از روستائیان از مناطق روستایی و ورود به کلان‌شهرهایی چون تهران شد.

وی اضافه کرد: مهاجرت‌هایی که نتیجه‌  آن تجمع مهاجرین در اطراف این شهرها و بروز پدیده‌ای به نام حاشیه‌نشینی به دلیل ظرفیت پایین این شهرها برای استخدام این نیروها و اشتغال آنها در مشاغل کاذبی چون دستفروشی و دوره‌گردی و حتی در حالات بدتر گدایی، دزدی، فحشا و دیگر آسیب‌های اجتماعی بود.

رحیمیان گفت: بر همگان روشن است تا زمانی که ظرفیت استخدام در شهرها ثابت است، هرگونه ورود مهاجرین اضافه فقط منجر به بروز مشکلاتی چون ترافیک روزافزون، آلودگی بیشتر، کاهش کیفیت خدمات شهری، ایجاد محله‌های با اختلاف طبقاتی زیاد، تکدی‌گری، بروز آسیب‌های اجتماعی چون اعتیاد، جرم و جنایت و مواردی از این قبیل خواهد شد. بنابراین می‌توان گفت تبعات مهاجرت از روستا به شهرهای کوچک و از شهرهای کوچک به شهرهای بزرگ و یا مستقیم از روستا به شهرهای بزرگ غالباً از نوع بروز آثار منفی هم برای جوامع مقصد مهاجرت و هم برای مهاجرین است تا رشد و پیشرفت این دو گروه. از این رو، می‌توان چنین نتیجه گرفت که در صورتی که سیاست‌های کلان مبتنی بر تمرکززدایی و ماندگاری روستاییان در روستاها و ساکنان شهرهای کوچک و میانی در مبدأ خود باشد، بسیاری از هزینه‌های عمومی برای کاهش مشکلات ذکر شده از دوش دولت‌ها برداشته خواهد شد.

مدیرگروه توسعه و ترویج دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه لرستان بیان کرد: بدون شک این امر مستلزم دنباله‌روی از استراتژی‌های کلان تمرکززدایی در مراکز کلان شهری در برنامه‌های توسعه و البته اجرای صحیح برنامه‌ها، پروژه‌ها، عملیات و اقدامات عملی مفید در این راستاست.

فراهم کردن استلزامات توسعه پایدار گردشگری روستایی ضروری است

رحیمیان افزود: تمرکز برنامه‌ریزان و سازمان‌های اجرایی برای بسترسازی ایجاد اشتغال، ترغیب فعالیت‌های کارآفرینانه، حمایت از اشتغال خرد زنان روستایی، تلاش برای راه‌اندازی و توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی مرتبط با بخش کشاورزی، گسترش و حمایت قاطعانه از صنایع روستایی، استقرار بخشی از فعالیت‌های صنعتی در مراکز روستایی، فراهم کردن استلزامات توسعه پایدار گردشگری روستایی، گردشگری کشاورزی، اکوتوریسم و دیگر گونه‌های گردشگری مرتبط با اقتصاد روستایی از جمله مواردی است که در زمینه‌ جلوگیری از مهاجرت روستاییان و کاهش تمرکز در کلان‌شهرها کارگشا باشد.

وی اضافه کرد: در همین راستا بسیار ضروری و حائز اهمیت است که حمایت‌های سازمان‌های دولتی و خصوصی از تولیدکنندگان و کارآفرینان در مناطق روستایی، که تا به امروزه غالباً جزیره‌ای و مقطعی بوده است، شدت گیرد.

مدیرگروه توسعه و ترویج دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه لرستان خاطرنشان کرد: اگرچه لازم است به مشکلات و موانعی که بر سر راه اشتغال در مناطق روستایی وجود دارد نیز اشاره کنیم؛ مشکلاتی مانند کمبود اعتبارات، تأمین برخی از نهاده‌های تولیدی خارجی، کمبود و حتی نبود زیرساخت‌های ارتباطی در برخی از روستاها به دلیل دورافتادگی و فاصله زیاد با مراکز شهری، قدرت رایزنی و بازاریابی روستائیان نسبت به تجار شهری، به روز نبودن و آگاهی کمتر بخشی از روستائیان نسبت به استفاده از پتانسیل بالای بازاریابی اینترنتی و فروش از طریق شبکه‌های مجازی، رقابت نابرابر کالاهای صادراتی به ویژه کالاهای چینی با بخش زیادی از صنایع محلی روستایی و غیره وجود دارد.

تخصیص ۱۳۶ میلیارد تومان اعتبار برای اشتغال روستایی در لرستان

در این خصوص علی جهانی سرپرست اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی لرستان گفت: از محل اعتبارات اشتغالزایی روستایی تاکنون ۳۶۷ میلیارد و ۹۰۰ میلیون تومان به بانک‌های عامل استان تخصیص یافته  است که از این مبلغ ۱۴۳۱ طرح با اعتبار ۳۴۶ میلیارد و ۹۰۰ میلیون تومان و با اشتغال  ۵۹۸۰نفر منجر به انعقاد قرارداد و پرداخت شده است.

وی اضافه کرد: از محل اعتبارات اشتغال روستایی نهادهای حمایتی نیز تاکنون ۱۳۶ میلیارد تومان به بانک‌های عامل تخصیص یافته است و ۳۰۴۱ طرح با مبلغ ۱۱۲ میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومان با اشتغال ۳۴۶۶ نفر منجر به انعقاد قرارداد و پرداخت شد.

ایجاد نمایشگاه عرضه محصولات روستایی در کنار محورهای گردشگری لرستان

در این خصوص عطا حسن‌پور، مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشکری لرستان به ایسنا گفت: برای رسیدن به رونق اقتصادی در روستاهای استان نیاز است در کنار محورهای گردشگری چندین غرفه در قالب نمایشگاه‌های فصلی برای فروش محصولات روستائیان (لبنیات، عسل، صنایع دستی و …) ایجاد شود.

وی افزود: این مهم در کنار روستای بیشه در مسیر آبشار بیشه اجرایی شده است و در سه فصل سال (بهار، تابستان، پاییز) برای عرضه به گردشگران در نظر گرفته شده است.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشکری لرستان بیان کرد: نیاز است در محور گردشگری تمام روستاهای اطراف یک منطقه را تجمیع و غرفه محصولات آن منطقه را برای عرضه به گردشگران ایجاد کرد.

ایجاد نمایشگاه عرضه محصولات روستایی در هفت محور گردشگری لرستان

وی خاطرنشان کرد: برای بهار ۱۴۰۲ قصد داریم نمایشگاه  عرضه محصولات روستایی را در هفت محور گردشگری لرستان راه‌اندازی کنیم و روستاهایی که پراکنده هستند را در این محورها تجمیع تا از این طریق بتوان محصولات تولیدی روستائیان را به فروش رساند و اقتصاد روستا را متحول کرد.

حسن‌پور گفت: با اجرای این برنامه روستاهای گرمسیری که در فصل تابستان درآمد ندارند می‌تواند در زمستان به درآمد برسند و روستاهای سردسیر که در فصل زمستان درآمد ندارند در تابستان محصولات خود را به فروش برسانند.

وی تصریح کرد: در حال حاضر چندین روستای بدون بیکار نظیر بیشه در خرم‌آباد، دره تخت ازنا و خومه الیگودرز داریم که از محل فروش محصولات خود درآمدزایی و اشتغال ایجاد کردند.

ضرورت رفع موانع اداری در حوزه تولید در لرستان

فرهاد زیویار استاندار لرستان، در این‌باره اظهار کرد: پروژه‌های عمرانی و اقتصادی روستایی در لرستان با اعتبار حدود ۱۸۰۰ میلیارد تومان و اشتغالزائی ۳۸۰۰ نفر افتتاح شد.

وی با اشاره به اینکه لرستان سرشار از نعمت‌های خدادادی است، اما آنچنان که باید از این فرصت‌ها استفاده نشده است، خاطرنشان کرد: کارهای زیادی در استان انجام شده اما کافی نیست و برای توسعه لرستان در همه بخش‌ها از جمله روستا نیاز به تغییر نگاه و عزم جمعی داریم.

زیویار با اشاره به رکورد استان در جذب تسهیلات تبصره‌ ١٨ بیان کرد: با تلاش‌های فراوان توانستیم اعتبارات خوبی را در اختیار تولیدکنندگان قرار دهیم.

استاندار بر رفع موانع اداری در حوزه تولید تاکید کرد و گفت: لرستان در حوزه گیاهان دارویی، شیلات، زنبورداری و برخی محصولات کشاورزی حرف‌های زیادی برای گفتن دارد که باید مورد توجه قرار بگیرد.

تسهیلاتی که به متقاضیان روستایی پرداخت می‌شود منجر به ایجاد شغل پایدار نخواهد شد

در این خصوص دکتر یحیی ابراهیمی، نماینده مردم سلسله و دلفان در مجلس شورای اسلامی به ایسنا گفت: در خصوص اقتصاد روستایی، اظهار کرد: در عمل هیچ کاری برای اقتصاد روستایی نشده است.

وی اضافه کرد: بنده به عنوان یکی از وکلای مردم در مجلس موافق توسعه، اقتصاد و اشتغال روستایی با روشی که حاکم است نیستم چراکه تسهیلات به متقاضیان در قالب تسهیلات روستایی پرداخت می‌شود اما منجر به ایجاد شغل پایدار نخواهد شد.

با تسهیلات ۵۰ و ۱۰۰ میلیون تومان شغل پایدار در روستاها ایجاد نمی‌شود

نماینده مردم سلسله و دلفان در مجلس شورای اسلامی گفت: با ۵۰ و ۱۰۰ میلیون تومان شغل پایدار در روستاها ایجاد نمی‌شود و تنها هزینه‌ای روی دست مردم گذاشته می‌شود که بعدا نیز قدرت بازپرداخت آن را ندارند.

ابراهیمی عنوان کرد: افرادی که در روستا به کار ریسندگی و بافندگی مشغول می‌شوند باید نهاد پشتیبان داشته باشند و به فرد انجام دهنده کار حقوق پرداخت و او را بیمه کند ومحصول تولیدی را در بازار به فروش برسانند.

وی بیان کرد: متاسفانه خروجی این تسهیلات منجر به ایجاد اشتغال پایدار نمی‌شود و افراد تسهیلاتی که دریافت می‌کنند در مسیر اشتغال آن را هزینه نخواهند کرد و اثربخشی مداومی ندارد.

نماینده مردم سلسله و دلفان در مجلس شورای اسلامی اظهار کرد: چنانچه با حضور پشتیبان کارگران بیمه و تولید آنان در بازار عرضه شود این روند می‌تواند منجر به اشتغال روستایی شود.

هر چند در دولت‌های مختلف خدمات ارزنده‌ای برای توسعه زیرساخت‌های روستایی کشور انجام شد اما مهاجرت تعداد زیادی از روستائیان به شهرها نشان داد که رونق زندگی روستایی نیازمند توجه به اشتغال اهالی این مناطق است، کارشناسان امور اجتماعی در کاهش مشکلات کلان شهرها از جمله آلودگی هوا، حاشیه‌نشینی، مشاغل کاذب و آسیب‌های اجتماعی، رونق زندگی در روستاها را موثر می‌دانند؛ با توجه به اینکه اکثر جمعیت روستائیان را جوانان تشکیل می‌دهند ضرورت دارد از توان و نیروی آنان با حمایت مالی و استفاده از طرح‌های نو در راستای ایجاد اشتغال پایدار و رونق اقتصادی روستا بهره برد، چنانچه با اهتمام و توجه متولیان امر و با استفاده از پتانسیل هر روستا اشتغال پایدار ایجاد شود این امر سبب مهاجرت معکوس خواهد شد.