سنبل الطیب یا علف گربه، گیاهی است علفی و چند ساله که ساقه آن به طور عمودی تا ارتفاع دو متر بالا می‌رود. این گیاه به صورت وحشی در جنگل‌های کم درخت، در حاشیه جویبارها و گودال‌ها در بیشتر مناطق آسیا و ایران می روید. قسمت مورد استفاده این گیاه، ریشه آن است و معمولا از ریشه گیاهی که بیش از ۳ سال عمر دارد، استفاده می‌شود. سنبل الطیب پس از خشک شدن به رنگ قهوه‌ای در می‌آید. طعم آنش تلخ ولی خوشبو و معطر است. عطر آن پس از خشک شدن بیشتر می‌شود. سنبل الطیب دارای بویی مطبوع است و گربه بوی این گیاه را از فاصله دور تشخیص داده و به طرف آن می‌رود و در اطراف آن به جست و خیز می‌پردازد و از بوی آن مست می‌شود. گل های سنبل الطیب به رنگ سفید یا صورتی و به صورت خوشه‌ای است.
خواص سنبل الطیب
۱– بی خوابی:
مطالعات نشان می‌دهد که سنبل الطیب به طور قابل توجهی، بی خوابی شبانه را درمان می‌کند، کیفیت خواب را بهبود می بخشد و بر خلاف بسیاری از قرص‌های شیمیایی، باعث خواب آلودگی صبحگاهی نمی‌شود. مقادیر بالای لیارین موجود در سنبل الطیب، با افزایش گاما آمینو اسید بوتیریک (GABA) که یک انتقال دهنده عصبی مهار کننده در سیستم عصبی مرکزی بوده و باعث آرامش می‌شود، به درمان بی خوابی شبانه کمک می‌کند.
۲- استرس و اضطراب:
لیارین موجود در سنبل الطیب با بهبود سطوح GABA، باعث آرامش شده و با حفظ سطح سروتونین به درمان استرس و اضطراب کمک می‌کند. همچنین اسید والرنیک و والرنول موجود در عصاره ریشه سنبل الطیب به عنوان ضد اضطراب طبیعی عمل می‌کنند.
۳- درمان بیش فعالی کودکان:
یک مطالعه نشان داده که مصرف سنبل الطیب به مدت ۳ هفته به درمان بیش فعالی و کاهش علایم آن مانند مشکلات خواب و بی قراری در کودکان با سن بیشتر از ۵ سال کمک می‌کند.
۴- فشارخون و قلب:
در طب سنتی از ریشه‌ی سنبل الطیب برای کاهش فشارخون استفاده می‌شود و همچنین سنبل الطیب با کاهش فشار خون به بهبود سلامت قلب کمک کرده و خطر حمله قلبی و سکته قلبی را کاهش می‌دهد.
۵- دیابت و قند خون:
در طب سنتی از سنبل الطیب برای کاهش قند خون در افراد مبتلا به دیابت استفاده می‌شود.
۶- یائسگی:
تحقیقات نشان می‌دهد که مصرف ۱۰- ۱۵ میلی گرم ریشه سنبل الطیب در روز برای ۸ هفته می‌تواند علایم یائسگی، به ویژه گرگرفتگی در زنان یائسه را کاهش دهد.
۷- رحم و درمان درد پریود:
سنبل الطیب یک آرام بخش و ضد اسپاسم طبیعی است، به این معنی که اسپاسم و انقباض شدید عضلات رحم در دوران قاعدگی را کاهش داده و به درمان درد شدید پریود کمک می‌کند.
۸- معده و دستگاه گوارش:
سنبل الطیب یکی از بهترین روش‌های درمان خانگی برای درد معده شناخته شده و باعث کاهش گاز معده و روده می‌شود، از اسهال جلوگیری کرده و به سلامت دستگاه گوارش کمک می‌کند.
۹- صرع:
مطالعات نشان داده که مصرف سنبل الطیب باعث فعال شدن گیرنده‌های آدنوزین شده و احتمال تشنج در بیماران مبتلا به صرع را کاهش می‌دهد.
۱۰– سردرد و میگرن:
در طب سنتی از سنبل الطیب به دلیل خواص ضد اسپاسم که دارد، برای درمان سردرد و میگرن استفاده می‌شود. هنگام بروز سردرد و میگرن، یک فنجان چای یا دمنوش سنبل الطیب بنوشید.
۱۱- تقویت حافظه:
تحقیقات نشان داده که اسید والرنیک موجود در سنبل الطیب، با کاهش استرس اکسیداتیو در مرکز حافظه مغز (هیپوکامپ) به میزان قابل توجهی باعث تقویت حافظه می‌شود.
۱۲- درمان لرزش دست عصبی:
سنبل الطیب، می‌تواند اعصاب شما را آرام کند، به همین دلیل یکی از بهترین داروهای گیاهی برای درمان لرزش دست عصبی می‌باشد.
۱۳- آرتروز و سیاتیک:
سنبل الطیب دارای خواص ضد اسپاسم و آرام بخش طبیعی است و در طب سنتی برای درمان درد آرتروز و سیاتیک استفاده می‌شود.
عوارض و مضرات سنبل الطیب
مصرف زیاد سنبل الطیب باعث خواب آلودگی می‌شود، به همین دلیل توصیه می‌شود که راننده‌ها به هیچ وجه نباید از سنبل الطیب استفاده کنند. زیاده روی در مصرف سنبل الطیب باعث سردرد، سرگیجه و ناراحتی معده می‌شود.
توصیه می‌شود که به دلیل اثراتی که سنبل الطیب بر روی سیستم عصبی مرکزی دارد، حداقل ۲ هفته قبل از جراحی از مصرف آن خودداری کنید. هنوز تحقیقاتی درباره ی اثر سنبل الطیب بر روی کودکان انجام نشده به همین دلیل توصیه می‌شود که کودکان زیر ۳ سال بهتر است، از مصرف این گیاه دارویی، اجتناب کنند.
مصرف سنبل الطیب در دوران بارداری و شیردهی
هنوز مطالعات دقیقی درباره ی اثر سنب الطیب بر روی جنین و زنان باردار صورت نگرفته به همین دلیل متخصصان توصیه می‌کنند که بهتر است زنان در دوران بارداری و شیردهی از مصرف سنبل الطیب، خودداری کنند.
