عبور انگور ملایر از گذرگاه جهانی
جهانی شدن نظام تولید انگور ملایر از آن دست موفقیت‌های بزرگی است که در شرایط سخت تحریم و فشارهای بین‌المللی رنگ حقیقت گرفت و با سیاست‌های تدبیرگونه دولت، زمینه ساز راهی شد تا ایران هنر اصیل کشاورزی خود را در صنعت انگور به رخ جهانیان بکشد.
به گزارش ایرنا، پیرو توافق‌های وزیر وقت جهاد کشاورزی و مدیرکل فائو درباره گسترش شناسایی جهانی پیشینه تاریخی و تنوع زیستی کشاورزی در کشورمان و همچنین تکمیل پرونده‌های مربوطه، نظام تولید انگور شهرستان ملایر در استان همدان به عنوان پنجاه و سومین میراث مهم کشاورزی جهان و دومین میراث کشاورزی مهم ایران پس از قنات کاشان، در دهم آذرماه سال ۱۳۹۷ در سازمان جهانی خواروبار و کشاورزی ملل متحد(فائو) به ثبت رسید.
ملایر در این آوردگاه جهانی با دارا بودن پنج معیار مهم همچون نقش انگور در امنیت غذایی و معیشت خانوارهای روستایی، تنوع زیستی کشاورزی، دانش محلی و بومی و سنتی، فرهنگ و نظام‌های ارزشی و سازمان‌های اجتماعی، چشم‌اندازهای طبیعی و گردشگری کشاورزی و همچنین تدوین یک برنامه عمل جامع برای حفاظت، صیانت و توسعه آن و ارایه این پرونده به فائو، بر بام نخست تاکداری دنیا تکیه زد و به عنوان یکی از دستاوردهای مهم جمهوری اسلامی ایران در حوزه کشاورزی رقم خورد.
جرقه ثبت جهانی نظام تولید انگور ملایر در درّه جوزان سال ۱۳۹۵ و در جهاد کشاورزی این شهرستان زده شد و پیرو آن موسسه پژوهش‌های برنامه‌ریزی، اقتصاد و توسعه روستایی وزارت جهاد کشاورزی به عنوان حامی و پشتیبان شهر جهانی انگور، آغازگر راهی بود که موجب شد تاریخ ۱۲ هزار ساله کشاورزی ایران در سازمان فائو به رسمیت شناخته شود؛ دستاوردی مهم که در مسیر پُر فراز و نشیب در عرصه جهانی، دولت تسهیل‌گر آن بود.
انگور ملایر دومین میراث کشاورزی ایران در فائو
قدمت بیش از ۷۰۰ ساله نظام تولید انگور درّه جوزان ملایر در کنار تنوع زیستی و کشاورزی، فعالیت باغداری، برخورداری از دانش و مهارت تولید فرآورده‌های انگور، وجود روحیه مشارکتی در امور باغداری، دسترسی آسان به شبکه راه‌های اصلی کشور، برخورداری از جذابیت‌های گردشگری، همجواری با منطقه حفاظت شده لشگردر، وجود چاه‌های عمیق و چشمه‌های فصلی و یک رودخانه دائمی در این منطقه از جمله شاخص‌های مطرح در ثبت جهانی انگور ملایر بود.
از دیگر شاخص های ثبت جهانی انگور می توان به نقشه کاربری انگور درّه جوزان، نقشه دسترسی به شهر ملایر، وجود راه‌آهن و فرودگاه و دسترسی به پایتخت و مرکز استان نسبت به درّه جوزان و روستاهای پیرامون، تهیه عکس از دامنه کوه دره جوزان، توضیح علت برتری انگور ملایر با داخل ایران و جهان، علل جالب بودن منطقه برای گردشگران، نقش انگور ملایر در امنیت غذایی و معیشت مردم، آمار صادرات و تولیدات انگور منطقه، روش مبارزه با سرمازدگی و روش داربستی، شناخت فرهنگ، آداب و رسوم از سایت انگور درّه جوزان، چشم‌انداز منطقه و نقشه حفاظت منطقه اشاره کرد.
این در حالیست که پس از تایید مراحل مختلف پرونده ثبت جهانی انگور ملایر، نماینده سازمان فائو به همراه تعدادی از متخصصان و کارشناسان وزارت جهاد کشاورزی از سایت درّه جوزان بازدید کرد که در همین چارچوب ۲۵ مهر سال ۱۳۹۷ ملایر میزبان کارشناس فائو در امور جیاس (نظام‌های میراث کشاورزی مهم جهانی) و معاون پژوهشی موسسه پژوهش‌های برنامه‌ریزی، اقتصاد کشاورزی و توسعه روستایی وزارت جهاد کشاروزی بود و این بازدید به مدت ۲ روز انجام و در تمامی حوزه‌های مدنظر گزارش‌های لازم تهیه و به فائو ارسال شد.
ملایر حالا با نگاه عادلانه و توسعه‌ای دولت در سال‌های اخیر، در مسیر جهانی قرار گرفته است و پس از ثبت انگور، دومین گام خود را در عرصه جهانی با ثبت مبلمان منبت در بهمن سال ۱۳۹۸ برداشت، تنها شهری در خاورمیانه که صاحب ۲ عنوان جهانی است و به گفته معاون استاندار همدان و فرماندار ویژه ملایر، این شهرستان با کسب این عناوین، از معبر گردشگری به مقصد گردشگری تبدیل شده است.
«قدرت الله ولدی» ملایر را در حوزه کشاورزی یکی از شهرهای پیشتاز کشور و استان همدان دانست که با دارا بودن بیش از ۱۱ هزار هکتار باغ انگور و تولید سالانه بیش از ۲۴۰ هزار تُن انگور و بیش از ۴۰ هزار تُن کشمش، رتبه نخست را در استان دارد و از نظر سطح زیر کشت و تولید، جزء رتبه‌های برتر کشور است.
به گفته وی انگور ۵۴ درصد از محصولات باغی استان همدان را به خود اختصاص داده و سالانه بیش از ۴۰۰ هزار تُن انگور در این استان تولید می‌شود که بیش از نیمی از این میزان تولید مربوط به شهرستان ملایر است و همچنان در سرانه تولید انگور بالاتر از میانگین جهانی تکیه زده است.
فرماندار ویژه ملایر ثبت جهانی انگور را گذرگاهی برای رشد گردشگری و البته تکمیل پازل توسعه این شهرستان دانست و تاکید کرد: برای حفظ و افزایش میزان تولید این محصول استراتژیک، اجرای طرح «فَراز» به عنوان یکی از اولویت‌های سند راهبردی و برنامه عملیاتی توسعه این شهرستان در نظر گرفته و مقرر شد از سال ۹۸ تا ۱۴۰۰ سالانه بین ۱۵۰ تا ۲۰۰ هکتار از باغ‌های انگور ملایر طرح داربستی اجرا شود.
راه‌اندازی پژوهشکده انگور و کشمش؛ دستاورد دولت در ملایر
ولدی با بیان اینکه ملایر بالاترین میزان میانگین برداشت در هکتار را در سطح کشور با حدود ۳۲ تُن و ۲۰۰ کیلوگرم دارد، اظهار داشت: بدون شک با اجرای طرح فراز این میزان برداشت انگور به ۲ تا سه برابر افزایش پیدا می‌کند.
معاون استاندار همدان بر این باور است که بِرند انگور ملایر شناخته شده است و با ارتقا و بهبود کیفیت و کمیت انگور از طریق اجرای طرح فَراز، نباید بازار جهانی و خاورمیانه را از دست بدهیم.
این نکته قابل ذکر است که در سایه حمایت و پشتیبانی دولت، یکی دیگر از نخستین‌های ملایر با عنوان «پژوهشکده انگور و کشمش» در سطح ملی در دانشگاه ملی ملایر شکل گرفت و در حقیقت آغاز مسیری روشن برای شهر جهانی انگور بود تا بتواند در ارتقا و اثربخشی پژوهش‌های کاربردی در اقتصاد منطقه و کشور و کمک به تجاری‌سازی دستاوردهای پژوهشی صنعت انگور گامی راهبردی بردارد.
اخذ مجوز جذب نیروی انسانی در این پژوهشکده، تامین تجهیزات آزمایشگاهی کارگاهی، تبدیل وضعیت پژوهشکده از اصولی به قطعی به منظور اختصاص ردیف بودجه از اعتبارات ملی، ایجاد مزارع تحقیقاتی، اخذ مجوز هشت رشته دکتری و پذیرش ۱۶ دانشجوی دکتری و دانش آموختگی نخستین دانشجویان از جمله افتخارات این پژوهشکده ملی می‌توان نام برد.
افتخاری بزرگ که فرماندار ویژه ملایر راه‌اندازی این پژوهشکده را به عنوان معتبرترین مرکز پژوهش بنیادی و کاربردی کشور در این حوزه عنوان کرد که تاکنون اقدامات موثری به باغداران ارایه داده و پاسخگوی نیازهای پژوهشی کشور در حوزه انگور و فرآورده‌های جانبی آن در سه گروه زراعی و به‌نژادی انگور، تبدیل و نگهداری و علوم محیطی انگور بوده است.
شهر جهانی انگور ظرفیت‌ها و توانمندی‌های زیادی دارد که در این مجال نمی‌گنجد و برای برشمردن آنها باید روزها و ساعت‌ها سخن گفت و نوشت، ظرفیتی ویژه که کمتر شهری از آن برخوردار است و به واسطه مزیت‌های محصول تولیدی انگور در این شهرستان، تمام نگاه دولت و وزارت جهاد کشاورزی را برای بالفعل کردن این مزیت به خود معطوف کرد تا بتواند قطب مهم اقتصادی در بخش کشاورزی باشد و سهم خود را در بازارهای جهانی کسب کند، سهمی که به گفته معاون امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی همدان، ملایر در اندیشه ارتباط‌گیری با کارشناسان جهانی و دعوت از گردشگران برای بازدید از شهر جهانی انگور است.
«حجت‌الله شهبازی» گفت: به ازای هر هکتار انگور در جهان ۱۱ تُن انگور تولید می‌شود، در حالی‌که این رقم تولید در ایران ۱۳ تُن در هر هکتار، در استان همدان ۱۹ تُن و در شهرستان ملایر ۲۳ تُن در هکتار است که یک رکورد محسوب می‌شود.
وی با تاکید بر توسعه صادرات تازه‌خوری انگور خاطرنشان کرد: در دلِ ثبت جهانی انگور ملایر، طرح‌هایی را برای ارتقای کیفیت انگور و افزایش سهم این استان در تازه‌خوری انگور شناسایی و ثبت کردیم و در کنار داربستی کردن باغ‌ها، رقم‌های بیشتری در حال کشت است که بازارپسندی محصول را تغییر می‌دهد.
در حال حاضر بیش از ۱۵ رقم انگور در تاکستان‌های ملایر تولید می‌شود که رقم اصلی آن با ۸۵ درصد سطح زیر کشت، رقم انگور بی‌دانه سفید است که انگور بی‌دانه قرمز، صاحبی، شاهانی، خلیلی، لعل، یاقوتی، عسگری، شصت‌عروس و انگور سیاه از دیگر رقم‌های انگور در شهر جهانی انگور است.
این تنها گوشه‌ای از ظرفیت‌های شهر جهانی انگور است که از نظر تولید انگور و سطح زیر کشت، هم‌ردیف کشورهایی همچون چین، ایتالیا، آمریکا، اسپانیا، ترکیه، فرانسه و آرژانتین است و رتبه هشتم جهانی را از نظر سطح زیر کشت و رتبه نهم جهانی را در تولید انگور دارد و با عبور تاکستان‌های زرخیز آن از گذرگاه جهانی، به عنوان شاهکار کشاورزی ایران در سازمان جهانی خواروبار و کشاورزی ملل متحد(فائو) برای همیشه ثبت شد.
