بیماری اکتینومیکوزیس در گاو
بیماری اکتینومیکوزیس جزو بیماریهای مزمن است. کلاً این بیماری بیشتر در گاو، کمتر در گوسفند و بز و اسب دیده میشود. انسان هم ممکن است که به این بیماری مبتلا شود.
بیماری اکتینومیکوزیس جزو بیماریهای مزمن است. کلاً این بیماری بیشتر در گاو، کمتر در گوسفند و بز و اسب دیده میشود. انسان هم ممکن است که به این بیماری مبتلا شود.
عامل بیماری اکتینومیکوزیس
باکتری اکتینومیسس بوویس ( Actinomyces Bovis )
اين باکتری گرم مثبت ميزبان عادی و اجباری بينی، حلق و مجاری گوارشی است و از طريق ريشه دنداﻧﻬا همراه با اجسام خارجی مانند چوب، سيم و يا علوفه های خشبی به بافتها نفوذ مي کند.
اکتينوميکوز فاقد زهرابه خارجی است و نفوذ آن به اندامها بيشتر مربوط به عوامل فيزيکی است که بافت را مجروح مي کند و باعث نفوذ باکتری مي شود.
جزء بيماريهای مزمن است. كلاً بیماری اکتینومیکوزیس بيشتر در گاو ، كمتر در گوسفند و بز و اسب ديده مي شود. انسان هم ممكن است كه به اين بيماري مبتلا شود.
این باکتری در اثر آسیب ناشی از مواد خشبی به مخاط فک و یا از طریق آلوئول های دندانی در اثر افتادن دندان به بافت حمله می کند.
باکتری بیشتر بافتهای سخت مثل فک و گونه ها را مبتلا میکند. اصلی ترین ضایعه آن آماس گرانولوماتوز چرکی است.
ضايعات بيماري بيشتر مربوط به سر است و در استخوانهاي سر حالت تورم يك طرفه ايجاد مي كند كه اين تورم بسيار سفت و سخت است و به اين حالت Lumpy Jaw گويند. در استخوانهاي فك، لثه و زبان ممكن است ضايعاتي ببنيم.
علائم بالینی بیماری اکتینومیکوزیس
جراحات اکتينوميکوز به کندی رشد مي کند و بيشتر در استخواﻧﻬای فک، غضروفهای داخل بينی و سقف دهان ايجاد مي شود.
جراحات حاصل از اين بيماری همواره با ايجاد بافتهای جوانه دار توام است که پس از مدتی قسمتی از آن در اثر نکروز تبديل به دمل مي شود و به تدريج دملها به يکديگر متصل شده و سينوسهای چرکی را بوجود مي آورند.
اين سينوسهای چرکی گاهی به خارج سرباز مي کند و چرک سبز مايل به زرد غليظ و چسبناک و بی بويی از آﻧﻬا خارج مي شود. چرک حاوی دانه های پنيری شکل به قطر۳-۴ ميلی متر است آن در واقع همان کلنی باکتری است و به دانه های گوگردی معروفند. اگر اين دانه ها را بين لام و لامل بفشاريم و زير ميکروسکوپ نگاه کنيم، مي توان منظره مخصوص و شعاعی شکلی را که به قارچ شعاعی نيز موسوم است، مشاهده کرد.
دنداﻧﻬا معمولا شل و دردناک مي شوند و جويدن غذا را دشوار مي کند، در نتيجه حيوان لاغر مي شود.
در اين بيماری عقده های لنفاوی مبتلا نمی شوند يکی از تفاوتهای آن با اکتينوباسيلوز است.
تورم استخوان در ابتدا بدون درد بوده اما بعد از چند هفته دردناک شده و آبسه تشکیل شده و ترشحات چرکی بدون بو در محل فک داریم که بعد از چند روز گرانولوم در محل عارضه ایجاد می شود.
بر روی فک گاو گرانولوم های بزرگی دیده میشود که از مجموعه ای از گزانولوم های کوچکتر که ارزنی هستند تشکیل شده است. به این گرانولوم های ریز سولفوگرانول گویند. هر سولفوگرانول یک گرانولوم کاملا چرکی است و در کنار آن حاله ستاره ای شکل به نام club colony دیده میشود و در وسط آن نکروز پنیری و اطراف این مجموعه را بافت همبند میگیرد.
تشخیص بیماری اکتینومیکوزیس
مشاهده علائم بالینی
رادیولوژی برای تعیین درجه تخریب استخوان هم انجام می شود.
جهت تشخيص مي بايست عامل بيماری را از نمونه های اخذ شده در زير ميکروسکوپ جدا کرد.
تشخیص تفریقی
بيماری را مي بايست از جراحات حاصل از اکتينوباسيلوز، استافيلاکوک تفکيک داد.
اکتينوباسيلوز گرم منفی و اکتينوميکوز گرم مثبت است.
درمان بیماری اکتینومیکوزیس
استراتژی درمان در اکتينوميکوز عبارت است از:
۱- استفاده از ترکيبات يددار، زيرا عامل اکتينوميکوز بسيار در برابر يد حساس است.
۲- تزريق استرپتومايسين در اطراف جراحات
۳- تجويز سولفاميدها و يدور پتاسيم، يدور سديم از راه وريدی و خوراکی و ماليدن در محل.