بیماری تب دره ریفت در دام ها

بیماری تب دره ریفت اولین بار در سال ۱۹۳۱ طی یک تحقیق و بررسی در بین اپیدمی بیماری گوسفندان یک مزرعه در دره ریفت در کنیا دیده شد به همین علت نام این بیماری را که نام محل است، نامگذاری کردند. دره ریفت دره ی بسیار طویلی است که کشور های تانزانیا، کنیا و اتیوپی عبور می کند.

تب دره ریفت RVF یک بیماری آربوویروسی (منتقله از طریق بندپایان) و مشترک بین انسان و دام است این بیماری بیشتر در حیوانات مشاهده می‏شود و این بیماری معمولاً در انسان ملایم و خفیف است ولی گاهی، موارد حاد بیماری از جمله تب خونریزی‌دهنده و التهاب مغز و پرده‌های آن (مننگو-آنسفالیتی) و مرگ‌ ومیر نیز دیده شده است (حدود ۱درصد).

عامل بیماری

عامل بیماری تب دره ریفت ویروسی از جنس فلبوویروس می‌باشد که واجد غشاء بوده، و ژنوم آن به صورت آران‌ای تک‌رشته‌ای و سه قسمتی می‌باشد که بصورت سه ناحیه مجزای ریبونوکلئوکسپیدی در ویروس قرار می‌گیرند.

روش های انتقال

گزش پشه آلوده.

تماس پوست خراشیده و آسیب دیده با خون، مایعات بدن و اندامهای حیوانات آلوده در طی ذبح و پس از آن.

مصرف شیر آلوده غیر پاستوریزه و نجوشیده.

استنشاق هوای آلوده به ویروس.

انتقال معمولی بیماری از انسان به انسان گزارش نشده است.

ناقلین تب دره ریفت

Aedes caspius,

Aedes mcintosh,

Aedes ochraceus,

Culex pipiens,

Culex antennatus,

Culex perexiguus,

Culex zombaensis,

Culex quinquefasciatus

بیماریزایی در حیوانات

بیماری تب دره ریفت از طریق گزش پشه آلوده به ویروس بیماری به حیوانات منتقل میگردد. ورود ویروس به یک منطقه سبب آلودگی و مرگ و میر ناگهانی بسیاری از دامها میشود، بطوریکه % ۹۰ برههای آلوده تلف شده و % ۱۰۰ گوسفندان دچار سقط جنین میگردند. بروز تب دره ریفت موجب ضرر و زیان اقتصادی قابل توجه میگردد.

علائم بیماری در انسان

پس از دوره نهفتگی ۲ تا ۶ روزه بیمار دچار علائم آنفلوآنزا شامل:

شروع ناگهانی تب،

سردرد، دردهای عضلانی و کمردرد شده

گاهی سفتی عضلات گردن،

ترس از نور، و حالت تهوع اتفاق میافتد.

بطور کلی بیماری در انسان خوش خیم است و در مدت کمتر از یک هفته بیمار بهبود مییابد.

در صورت پیشرفت بیماری علائم آنسفالیت حاد، خونریزی، هپاتیت و گرفتاری چشمی به صورت کاهش بینایی اتفاق میافتد.

بروز خونریزی با %۵۰ مرگ و میر همراه است در صورتیکه در موارد دیگر بندرت اتفاق میافتد.

گسترش و گزارشات این بیماری در نقاط جهان

۲۰۱۶، جمهوری نیجر: ۱۰۵ مورد ۲۸ مرگ در انسان در منطقه  تهوا گزارش کرده است.

۲۰۱۲ جمهوری موریتانی: در مجموع ۳۶ مورد، از جمله مرگ ۱۸ تن شد

۲۰۱۰، افریقای جنوبی: ۲۳۷ مورد تایید شده از RVF  گزارش شده در انسان.

۲۰۰۸-۲۰۰۹، ماداگاسکار: مجموع ۴۷۶ مورد مشکوک به RVF  از جمله ۱۹ مرگ گزارش شده است.

۲۰۰۷، سودان: در مجموع ۷۳۸ مورد، از جمله ۲۳۰ مرگ و میر، گزارش شده است.

۲۰۰۶، کنیا: در مجموع ۶۸۴ مورد شامل ۲۳۴ مرگ ناشی از RVF در کنیا گزارش شد.

۲۰۰۶ سومالی: در مجموع ۱۱۴ مورد شامل ۵۱ مرگ و میر در سومالی گزارش شد.

۲۰۰۶ تانزانیا: در مجموع ۲۶۴ مورد شامل ۱۰۹ مرگ و میر در تانزانیا گزارش شد.

۲۰۰۳، مصر: در سال ۲۰۰۳ ، ۱۴۸ مورد شامل ۲۷ مرگ RVF گزارش شده است.

۲۰۰۰، عربستان سعودی: ۵۱۶ مورد با ۸۷ مرگ RVF گزارش شده است .

۲۰۰۰- یمن ۱۰۸۷ موارد مشکوک، از جمله ۱۲۱ مرگ و میر گزارش کرده است.

۲۰۱۲ فرانسه: یک زن ۵۳ گزارش شده بود

۲۰۱۲ انگلستان: و یک مرد ۵۴ ساله که اماکن منشاء عفونت از این موارد گزارش نشده بود.

موریتانی در سال ۲۰۱۲ یک طغیان با موارد انسانی و مرگ و میر را گزارش کرد .در ۲۰۱۳ نیز یک همه گیری حیوانی در سنگال رخ داد رخ داد اما هیچ مورد انسانی گزارش نشد.

در سال ۲۰۱۴، بوتسوانا گزارش شیوع را در  گاو در بخش شمالی کشور (کوبه) در ماه ژولای داد و همچنین  یوع دیگر در ماه آگوست در بز در منطقه جنوب (گابورون) اتفاق افتاد.

در سال ۲۰۱۴، بوتسوانا گزارش شیوع را در  گاو در بخش شمالی کشور (کوبه) در ماه ژولای داد و همچنین  شیوع دیگر در ماه آگوست در بز در منطقه جنوب (گابورون) اتفاق افتاد.

۲۰۱۱ ترکیه: در شمال ترکیه ۷۰ نمونه خونی از بوفالو ،گاو،گوسفند،بز جمع آوری شد و برای حضور آنتی بادی به تب دره ریفت مورد برسی قرار گرفت که از آنزیم های رقابتی آزمون ایمونو سوربنت یا سی الایزا استفاده شد.

اولین شیوع تب دره ریفت در خارج ار افریقا بود و در حال حاضر این احتمال میرود که به دلیل گستردگی پشه های ناقل بیماری در مناطق غیر اندمیک تب دره ریفت نیز گسترش یابد.

عراق: در سال ۲۰۱۲ از ۱۲۱۵ سرم آزمایش شده، ۱۰۸ نفر مورد مثبت یعنی ۸.۸۸% به بیماری  RVFمبتلا بودند.

تشخیص بیماری تب دره ریفت

از آنجا که علائم های بیماری تب دره ریفت ، متنوع و غیر اختصاصی هستند، تشخیص بالینی اغلب دشوار است، به خصوص تشخیص از دیگر تب خونریزی دهنده ویروسی و همچنین بسیاری از بیماری های دیگر که باعث تب، از جمله مالاریا، شیگلا، تب حصبه، تب زرد می شوند در مراحل اولیه بیماری دشوار است.

تشخیص قطعی بیماری تب دره ریفت نیاز به آزمایش دارد که تنها در آزمایشگاههای مرجع در دسترس است. نمونه های آزمایشگاهی ممکن است خطرناک و باید با مراقبت شدید گرفته می شود. عفونت ویروس تب دره ریفت تنها می تواند به صورت  قطعی در آزمایشگاه تشخیص داده شود با استفاده از آزمایش های زیر:

ترانس کریپتاز معکوس واکنش زنجیره ای پلیمراز (RT-PCR) با استفاده از روش الایزا و جداسازی ویروس از محیط کشت.

ریسک فکتورهای انتقال بیماری به انسان

افرادی که بدون استفاده از وسایل حفاظتی اقدام به ذبح حیوانات میکنند بخصوص در طی مراسم قربانی.

کارکنان کشتارگاهها، قصابها، چوپانها.

افرادی که بدون استفاده از پشه بند یا مواد دورکننده حشرات در مناطق آلوده استراحت میکنند.

پیشگیری از بیماری تب دره ریفت

استفاده از حشره کشها و مواد دورکننده حشرات بصورت پماد، لوسیون یا اسپری.

پوشیدن لباس مناسب مانند پیراهن آستین بلند و یقه بسته، شلوار بلند و جوارب ساقه بلند در مناطق آلوده.

بکار بردن پشه بند مناسب.

پرهیز از تماس مستقیم با خون و بافت دامهای ذبح شده و بکار بردن ماسک، عینک، دستکش، روپوش، کلاه، پیشبند پلاستیکی بلند و چکمه در هنگام ذبح و تماس با خون و لاشه حیوانات.

از تماس و دستکاری لاشه حیوانات ذبح شده بخصوص پس از قربانی بدون استفاده از وسایل حفاظتی جداً خودداری گردد.

کنترل ناقلین

از دیگر راه های کنترل بیماری تب دره ریفت جلوگیری از گزش پشه الوده است.

لارو کشی در محل های الوده موثرترین شکل کنترل ناقل است و جاری شدن سیل سبب افزایش زیستگاه لاروی می شود.

درمان بیماری تب دره ریفت

اصول درمان شامل مراقبت بیماران می‏باشد، اخیراً اثرات امیدوارکننده درمان با ریباویرین گزارش شده است.

با دو اقدام حفاظتی عمده:

جلوگیری از گزش پشه.

عدم تماس با لاشه گوسفندان و سایر دامهای ذبح شده.

دارو ها و واکسن برای انسان

از آنجا که اکثر موارد ابتلای انسانی بیماری نسبتا خفیف و کوتاه مدت هستند، هیچ درمان خاصی برای این بیماران مورد نیاز نیست و برای موارد شدیدتر، درمان در غالب درمان حمایتی است.

واکسن های ناقص برای درمان انسانی توسعه یافته است. با این حال، این واکسن دارای مجوز و به فرم تجاری در دسترس نیست. و به صورت تجربی برای حفاظت از پرسنل دامپزشکی و آزمایشگاهی در معرض خطر استفاده شده است و دیگر واکسن ها تحت بررسی هستند.

دارو ها و واکسن برای حیوانات

شیوع RVF در حیوانات را می توان با یک برنامه پایدار از واکسیناسیون حیوانات کنترل کرد.

فقط ۱ دوز از واکسن زنده لازم است برای ارائه ایمنی طولانی مدت اما این واکسن ممکن است سبب سقط در حیوانات باردار شود.

واکسن ویروس غیر فعال است که اثر جانبی ندارد، اما دوز متعدد به منظور حفاظت در مناطق بومی  و مشکل ساز مورد نیاز است.

اقدامات سازمان بهداشت جهانی

WHO برای همه گیری بیماری تب دره ریفت در ۲۰۱۶ نیجر یک تیم چند بخشی شامل اعضای وزارت بهداشت خدمات دامپزشکی و… را فرستاد.

سازمان غذا و کشاورزی سازمان ملل، سازمان جهانی سلامت حیوانات وwho روی سلامت حیوانات و انسان همکاری میکنند.

منابع

Outbreak news. Rift Valley fever, Mauritania. Weekly Epidemiol Rec. 2012 Nov 9; 87(45):438.

World Organisation for Animal Health (OIE). OIE-Listed diseases, infections and infestationsin force in 2014.

http://www.oie.int/en/animal-health-in-the-world/oie-listed-diseases-2014/

Chevalier V. Relevance of Rift Valley fever to public health in the European Union. Clin Microbiol Infect. 2013 Aug; 19(8):705-doi: 10.1111/1469-0691.12163.

World Organisation for Animal Health (OIE). Rift Valley fever, Botswana [Internet]. 2014 [cited 2014 Aug 7]. Available from: http://www.oie.int/wahis_2/public/wahid.php/Reviewreport/Review?page_refer=MapEventSummary&reportid=16068  – See more at: http://ecdc.europa.eu/en/healthtopics/rift_valley_fever/pages/annual-epidemiological-report-2016.aspx#sthash.NrBvukRU.dpuf

Dik B, Yagcı S, Linton YM (2006) A review of species diversity and distribution of

Culicoides Latreille, 1809 (Diptera: Ceratopogonidae) in Turkey. J Nat Hist. 40: 1947–۱۹۶۷.

Linthicum KJ, Anyamba A, Tucker CJ, Kelley PW, Myers MF, Peters CJ (1999) Climate and satellite indicators to forecast Rift Valley fever epidemics in Kenya. Science. 285: 397–۴۰۰.

Turrel MJ, Bailey CL, Beaman JR (1998) Vector competence of a Houston, Tex-as strain of Aedes albopictus for Rift Valley fever virus. J Am Mosq Cont Assoc. 4: 94–۹۸.

Department of internal medicine, College of Veterinary Medicine , University of Basrah, Basrah, Iraq

Seroepidemiological Study of West Nile Virus and Rift Valley Fever Virus in Some of Mammalian Species (Herbivores) in Northern Turkey