کشاورزان مزارع گوجه و پیاز را رها کردند/ وعده رئیس جمهور عملی نشد

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، سریال تکراری پیاز و سیب‌زمینی امسال هم تکرار شد. ظاهراً این سریال پایانی ندارد. یک سال کشاورز آنقدر تولید می‌کند که خریداری برای آن نیست و مجبور است محصول خود را رها کند و سال دیگر تولید آنقدر کم است که مصرف‌کنندگان باید آن را به چندین برابر قیمت خریداری کنند. این سریال‌ها سال‌ها است در کشاورزی ما اتفاق می‌افتد و هنوز برای این درد به ظاهر ساده، درمانی در بخش حاکمیتی کشاورزی تمهید نشده است. البته نه اینکه درمانی وجود نداشته باشد، بلکه به نظر می‌رسد همتی برای مداوا نیست.

کشاورزان کرمانی امسال گوجه و پیاز  خود را بدون آنکه برداشت کنند رها کرده‌اند تا در مزرعه بماند. زیرا برداشت محصول ضرر بیشتری به آنها می‌رساند و حتی پول کارگر را نیز در نمی‌آورد. هر کیلوگرم گوجه آنها ۲۰۰ تا ۷۰۰ تومان به فروش می‌رود که پول جعبه و هزینه کارگری را نیز کفاف نمی‌دهد.

* وعده رئیس‌جمهور عملی نشد

علیرضا دژکامه کشاورز منطقه جنوب استان کرمان در گفت‌وگو با خبرنگار فارس گفت: محصول خیار را در فصل گذشته به کمترین قیمت فروختیم و برخی هم برداشت نکردند. امسال نیز گوجه را به قیمت ۲۰۰ تا ۷۰۰ تومان خریداری می‌کنند که مجبور هستیم هزینه کرایه را نیز از جیب خودمان پرداخت کنیم و پیاز را نیز کیلویی ۲۰۰ تومان خریداری می‌کنند که کشاورزان ترجیح دادند اصلاً برداشت نکنند.

دژکامه گفت: یک کامیون بار گوجه به تهران فرستادم و ۲ بار کامیون به کرج و آنها اعلام کردند که ۴ میلیون تومان کرایه ماشین را نیز باید از جیب خودم بپردازم. یعنی در حقیقت محصولی که فرستاده بودم پول سبد و کارگری هم نشده بود.

این کشاورز کرمانی دولت  و عدم حمایت‌هایش از بخش کشاورزی را مقصر می‌داند و می‌گوید: هفته گذشته آقای رئیس جمهور در کنفرانسی که به مسئولان استانی داشت وعده داد که به وزیر جهاد کشاورزی دستور دهد تا این مشکل برطرف شود اما این وعده‌ عملی نشده است.

* می‌گویند بودجه برای خرید حمایتی گوجه نداریم

وی به کارشکنی‌های دیگر مسئولان نیز اشاره کرد و گفت: شنیده‌ایم که آقای عدل معاون رئیس سازمان برنامه و بودجه به استاندار کرمان گفته است بودجه برای خرید حمایتی گوجه فرنگی را نمی‌توانیم تأمین کنیم  شما خودتان کار را به سرانجام برسانید.

دژکامه با بیان اینکه خرید حمایتی از گوجه فرنگی انجام نمی‌شود، اظهار داشت: متأسفانه محصولاتی مانند زعفران به دلیل درآمد زیادی که دارد تحت پوشش حمایتی قرار می‌گیرد اما محصول گوجه فرنگی را خرید حمایتی نمی‌کنند.  باید زمانی که بازار محصول کشاورزی طوری است که به ضرر تولیدکننده تمام می‌شود دولت باید برای حمایت از کشاورز خرید حمایتی انجام دهد. در سال گذشته هم خرید حمایتی از سوی دولت انجام شد اما این خریدها آنچنان دیرهنگام آغاز می‌شود که در حقیقت هیچ تأثیری بر وضعیت کشاورز ندارد.

* نباید در حمایت از کشاورزان تبعیض قائل شد

این کشاورز کرمانی تأکید کرد که دولت در حمایت از کشاورزان تبعیض قائل می‌شود و محصولاتی که پشت آنها فشارهای سیاسی وجود دارد را بیشتر تحویل می‌گیرد.

وی افزود: محصول زعفران در حال حاضر جزو اولویت دولت قرار گرفته اما واقعیت این است که در امنیت غذایی کشور همه محصولات کشاورزی نقش دارند.

* کشاورزان بر اساس شانس و اقبال کشت هر سال را انتخاب می‌کنند

دژکامه در پاسخ به اینکه چرا چنین مشکلاتی در تولید به وجود می‌آید، گفت: متأسفانه دولت طرح الگوی کشت را اجرایی نمی‌کند و کشاورزان براساس شانس محصول خود را کشت می‌کنند. الگوی کشت اگر اجرایی شود همه کشاورزان منطقه براساس ظرفیت سنجی که قبلاً انجام شده و براساس برنامه‌ای که وزارت جهاد کشاورزی می‌دهد اقدام به کشت می‌کنند  و در این صورت افزایش عرضه و ضرر کشاورزان نیز اتفاق نخواهد افتاد. اما سال‌ها است این طرح از سوی وزارت جهاد کشاورزی انجام نمی‌شود.

وی ادامه داد: مسئله دوم این است که مسئولان بخش کشاورزی مدیریت کافی در تولید ندارند. صنایع تبدیلی کافی برای محصول گوجه فرنگی وجود دارد و اگر هم‌‌اکنون گوجه فرنگی را کیلویی هزار تومان از کشاورزان خریداری و تبدیل به رب کنند حداقل ۵۰ درصد برای آنها سود خواهد داشت اما حتی این کار را هم نمی‌کنند.

وی افزود: برنامه‌های صادراتی یکی دیگر از راهکارها است که متأسفانه آنقدر دیر به فکر می‌افتند که همه فرصت‌ها از دست می‌رود.

این کشاورز کرمانی گفت: مثلاً قرار است که اگر سازمان تعاون روستایی خریداری کند باید این کار را ۲ ماه پیش انجام می‌داد. اکنون همه محصولات خود را رها کرده‌اند و زیر آفتاب داغ ۴۰ درجه کرمان خراب شده است اصلاً محصول گوجه فرنگی را باید در زمان خودش برداشت کنند تا چین بعدی آن رشد کند که همه اینها را از دست داده‌ایم.

* به دلیل بازار خوب پارسال، امسال هم گوجه کاشتیم

دژاکه گفت: سال گذشته هر کیلوگرم گوجه فرنگی را ۱۷۰۰ تومان از کشاورزان خریداری کردند  و ما به امید اینکه امسال نیز وضعیت بهتری خواهد داشت این محصول را کشت کردیم اما امسال برعکس شد.

وی که یک روحانی است و ۴۰ هکتار کشاورزی در منطقه کرمان دارد، بیان کرد: ۵۰۰ میلیون تومان با هدف اینکه تولید کنیم که هم در امنیت غذایی کشور نقش داشته باشیم و هم درآمدی پیدا کنیم، تنها در گوجه فرنگی هزینه کردیم اما نه تنها ضرر کردیم بلکه نعمت خدا هم در مزارع رها می‌شود.

این کشاورز کرمانی انتقادی هم از نوبخت رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور هم کرد و گفت: نوبخت وعده حمایت از سیل‌زدگان این منطقه را داده بود اما اجرایی نکرد حداقل بیاید به درد این مشکلات کشاورزان برسد ما چه گناهی داریم که از خطه شمال نیستیم  تا به درد ما برسند.

* برنامه‌های دولت معمولا نوشدارو بعد مرگ سهراب است

وی با بیان اینکه امسال بی‌سابقه‌ترین سال است که از کشاورزی کشور حمایت نمی‌شود، اظهار داشت:  هزینه هر سبد گوجه فرنگی۲۵۰ تومان و هزینه کارگری برداشت هر کیلو گوجه فرنگی ۳۰۰تومان و هزینه حمل یک کیلو ۱۲۰ تومان است. در حالیکه همین گوجه فرنگی را ۲۰۰ تومان از ما خریداری می‌کنند.

دژکامه با بیان اینکه برنامه‌های دولت معمولاً نوش دارو پس از مرگ سهراب است، گفت: دولت اکنون آمده و صادرات گوجه فرنگی را آزاد کرده است که باید این کار را ۲ ماه پیش انجام می‌داد و اکنون کار از کار گذشته است.

وی افزود: امسال کدو، هندوانه، پیاز و گوجه فرنگی کاشته است که کدو به خاطر بیماری کرونا به روسیه صادر نشد، هندوانه را سیل برد و پیاز و گوجه آنقدر قیمتش پایین است که در مزارع رها شده است.

* وزارت امور خارجه در موضوع صادرات به عراق کم‌کاری کرد

وی انتقادی از وزارت امور خارجه کرد و گفت: متأسفانه در مسئله صادرات به عراق کم کاری کردند و نتوانستند تعامل خوبی برای باز کردن مرزها به صادرات داشته باشند و نتیجه این شد که عرضه محصول در داخل افزایش یابد و قیمت‌ها افت کند.

این کشاورز کرمانی گفت: دلالی هم که در منطقه موج می‌زند کسی نیست که نظارت کند به ثمن بخس محصولات کشاورزی را خریداری می‌کنند و تا می‌توانند قیمت‌های پایین می‌دهند و انگار کشاورزان را با این دلالان رها کرده‌اند تا هر بلایی که توانستند سر آنها بیاورند.

دژکامه افزود:‌متأسفانه تعزیرات حکومتی هم هیچ اقدامی نمی‌کند؛ می‌توانند حداقل قیمت پایه‌ای برای این محصولات در نظر بگیرند و بخش‌های نظارتی و حمایتی مراقب آن قیمت‌ها باشند.

وی با بیان اینکه قیمت تمام شده گوجه فرنگی اکنون ۱۳۵۰ تومان است، گفت: مسئولان باید اگر خرید حمایتی می‌کنند حداقل این محدوده قیمت را در نظر بگیرند که از ضرر بیشتر کشاورزان جلوگیری شود.

* تار عنکبوت اجرایی نشدن الگوی کشت

به گزارش فارس، مشکل اصلی سریال تکراری سیب‌زمینی و پیاز از عدم اجرای الگوی کشت نشأت می‌گیرد که ۱۰ سال است روی میز دولت جا خوش کرده و کسی آن را اجرایی نمی‌کند و نتیجه این می‌شود که یک سال محصول بخش کشاورزی به ویژه در حوزه صیفی‌جات به انفجار تولید برسد و قیمت آنقدر پایین باشد که کشاورزان ضرر کنند و در سال دیگر تولید آنقدر کم باشد که این بار مصرف‌کننده متضرر شود. این اقتصاد معیوب در کشورهای جهان سوم مطرح است که متأسفانه بخش کشاورزی ما ده‌ها سال است به آن مبتلا است و به منحنی تار عنکبوتی معروف شده است. اگر تولید متناسب با نیاز مدیریت شود مازاد عرضه اتفاق نخواهد افتاد و ضریب امنیت غذایی نیز افزایش خواهد یافت.

مشکل دیگر کشاورزان مدیریت‌های جزیره‌ای است که سیاست‌های این دولت نیز به این نوع مدیریت‌ها بیشتر دامن زده است. ۷ سال پیش مجلس قانون انتزاع موسوم تجمیع وظایف بازرگانی کشاورزی در وزارت جهاد را تصویب و از سوی شورای نگهبان برای اجرا ابلاغ شد.

شاکله این قانون این بود که همه بخش‌های تولید، بازرگانی و سیاست‌های واردات و صادرات در یک وزارتخانه واحد مدیریت شود. این قانون تحت عنوان Intgeration System در دنیا اجرایی می‌شود و تمام دنیا به این نتیجه رسیده‌اند که بخش‌های بازرگانی و تولید باید یکپارچه باشد.

اخیراً آقای رئیس جمهور که با اصرار می‌خواست وزارت بازرگانی تشکیل دهد به نتیجه نرسید و به جای آن این قانون را معلق گذاشت تا حداقل وظایف بازرگانی را از وزارت کشاورزی بگیرد.

در حال حاضر به صورت جزیره‌ای تولید را وزارت جهاد کشاورزی مدیریت می‌کند و بخش‌های بازار و سیاست‌های صادراتی را وزارت صمت و تمام  ضرر این شیوه مدیریت نصیب کشاورزان می‌شود.

مشکل بعدی این است که صنایع تبدیلی یا به حد کافی وجود ندارد یا همان وضع موجود هم به خوبی مدیریت نمی‌شود. اگر صنایع تبدیلی این محصولات فعال شوند به عنوان سوپاپ اطمینان بخشی زیادی از مازاد عرضه را در خود هضم خواهد کرد.

از هر ۵ کیلوگرم گوجه فرنگی یک کیلوگرم رب به دست می‌آید که اگر از کشاورزان کیلویی هزار تومان هم خریداری کنند هزینه یک کیلو رب ۵ هزار تومان خواهد شد در حالیکه این محصول اکنون در بازار حداقل کیلویی ۱۵ هزار تومان به فروش می‌رود.

مسئله دیگر اقدام نابه هنگام در اجرای برخی حمایت‌های ناقص است. مثلاً خرید حمایتی از کشاورزان در سال‌های گذشته هم به طور ناقص انجام شده اما آنقدر دیر و بی‌موقع دولت وارد می‌شود که همه فرصت‌ها از دست رفت. البته به این مشکلات باید به وجود شبکه‌های گسترده دلالی، بالا بودن قیمت تمام شده تولید و عدم مدیریت و کنترل کشاورزان و هدایت آنها به تولید محصولات استراتژیک را نیز باید اضافه کرد.