بسک؛ اولین روستای ملی ابریشم کشی
یک کارشناس صنایع‌دستی گفت: سابقه تولید لباس و پارچه ابریشمی در ایران به قبل از اسلام می‌رسد. ثبت ابریشم‌کشی در فهرست میراث معنوی کشور و همچنین ثبت ملی شدن این روستا اقدامی در راستای حمایت از فعالین این حوزه بود.
سمیه نگهبان سیوکی در گفت‌وگو با ایسنا به معرفی ابریشم‌کشی روستای بسک پرداخت و اظهار کرد: طبیعتا تاریخچه ابریشم‌کشی به تاریخچه نخ ابریشم،ابریشم‌بافی و پارچه باز می‌گردد. چینی‌ها دانش تهیه ابریشم را از حدود ۴۰۰۰ سال قبل می‌دانستند و اولین‌بار این صنعت در چین حدود ۲۷۰۰ سال قبل از میلاد اتفاق افتاد.
وی ادامه داد: این کشف زمانی اتفاق افتاد که روزی امپراتور چین به اشتباه پیله‌ای ابریشم را داخل آب جوش می‌اندازد که مخصوص دست‌شستن است. فردای آن روز امپراطور با پدیده عجیبی برخورد می‌کند و آن بیرون‌ریختن نخ‌های ابریشم از اطراف ظرف بود. می‌دانیم که طریقه کار ابریشم‌کشی نیز به همین ترتیب است.
این کارشناس صنایع‌دستی گفت: در این صنعت پیله‌های ابریشم را داخل دیگ آب جوش ۱۰۰ درجه می‌ریزند و به وسیله چوبی که به اصطلاح «شاگردک» نام دارد، پیله‌ها را به‌هم‌زده و نخ ابریشم را استخراج می‌کنند.
نگهبان خاطرنشان کرد: در ایران نیز سابقه تولید لباس و پارچه ابریشمی به قبل از اسلام باز می‌گردد. در آن زمان از تار و پود ابریشم استفاده می‌کردند و ۳ نوع پارچه به اسامی «دیبا» که لباس ابریشمی ساده رنگی بود، «پرنیان» که لباس ابریشمی چند رنگ یا غالبا هفت رنگ، «پرند» که یک پارچه کاملا درباری محسوب می‌شد و مخصوص خاندان سلطنتی بود و دارای طرح‌های حاشیه‌ای بود بافته می‌شد. می‌توان گفت در اواسط قرن ۱۹ در دوران سلطنت ناصرالدین شاه قاجار اولین کارخانه ابریشم‌کشی در ایران در شهر رشت شروع به کار کرد.
وی اضافه کرد: روستای بسک یکی از روستاهای بخش بایگ در ۳ کیلومتری این شهرستان و در ۲۷ کیلومتری شهر تربت حیدریه است. این روستا به عنوان اولین روستای ملی ابریشم‌کشی در سال ۹۷ به ثبت رسید. از این روستا می‌توان به عنوان اولین روستای ملی صنایع دستی در استان خراسان رضوی نام برد.
این کارشناس صنایع‌دستی ادامه داد: در سال ۹۸ به مدت یک سال بعد از ثبت روستا، شهر بایگ به عنوان شهر ملی ابریشم‌کشی نیز به ثبت رسید. روستای بسک تقریبا ۴۰۰ نفر جمعیت دارد و چیزی حدود ۱۳۰ خانوار و ۹۳ کارگاه ابریشم‌کشی در آن فعال هستند. این تعداد ۹۳ کارگاه ابریشم‌کشی معمولا مرد و زن از یک خانواده را به کار ابریشم‌کشی مشغول می‌کند. در کنار مادران و پدران حتی فرزندان خانواده نیز مشغول به این کار هستند.
انتخاب روستای بسک به عنوان روستای پاک
نگهبان سیوکی تصریح کرد: بسک در سال ۱۳۳۵ به عنوان یک روستا ثبت شد. لذا قبل از سال ۱۳۳۵ این روستا به عنوان یک منطقه ییلاقی مورد استفاده مردم بخش بایگ قرار می‌گرفت. ابریشم‌کشی نیز از همان سال‌های ۱۳۳۵ و به صورت جدی‌تر از سال ۱۳۵۰ در این روستا آغاز شد. البته مردم در کنار کار ابریشم‌کشی به دلیل شرایط جغرافیایی خاص به دامداری و کشاورزی نیز مشغول هستند.
این کارشناس صنایع‌دستی بیان کرد: مردم این روستا اعتقاد راسخی به کسب روزی حلال دارند و این باور موجب شده است تا این روستا به عنوان «روستای پاک» انتخاب شود. علاقه مردم به کار ابریشم‌کشی و کسب روزی حلال این شغل هنوز هم در این روستا ادامه دارد.
نگهبان سیوکی اضافه کرد: چیزی بالغ بر ۸۰ درصد نخ ابریشم ایران در تربت‌حیدریه و در بخش بایگ تولید می‌شود. از نخ ابریشم تولید شده در منطقه بایگ ۷۰ درصد در بایگ و ۳۰ درصد تولیدی مربوط به روستای بسک است.
وی گفت: دیگر روستاهای بخش بایگ و حتی بخش مرکزی تربت‌حیدریه مانند شهرهایی چون «بدیهه» و «سنوبر» که زمانی مشغول به حرفه ابریشم‌کشی بودند، در حال حاضر فعالیتی در این حوزه ندارند و شهرستان بایگ و روستای بسک تنها نقاطی هستند که به صورت فعال و با جمعیت بالا این حرفه را دنبال می‌کنند.
کسب روزی حلال یکی از دلایل اشتیاق جوانان برای ادامه ابریشم‌کشی است
این کارشناس صنایع‌دستی در خصوص گرایش مردم این روستا به حرفه ابریشم‌کشی تشریح کرد: این موضوع را می‌توان به تولید بالای نخ ابریشم در این روستا مرتبط دانست که باعث شد جوانانی که تمایل کمتری به مهاجرت از روستا به شهر دارند جذب این کار در روستای بسک شوند. می‌توان گفت که جمعیت جوان خود دلیلی بود بر آنکه ابریشم‌کشی به شکل جدی‌تری در این روستا ادامه پیدا کند، همچنین کسب روزی حلال از این کار یکی دیگر از دلایل این اشتیاق بود.
