بازگشت «هفت گاو لاغر» پس از چهار هزار سال
نگرانی‌ها درباره وقوع قحطی درجهان به دنبال کمبود و گرانی گندم که ناشی از تداوم جنگ اوکراین و روسیه است، گسترش یافته ضمن اینکه این مساله به نوعی یادآور اهمیت گندم در طول تاریخ است.
به گزارش خبرنگار مهر، نگرانی‌ها درباره وقوع قحطی در جهان به دنبال کمبود و گرانی گندم که ناشی از تداوم جنگ اوکراین و روسیه است، گسترش یافته به طوری که در روزهای اخیر نشریه اقتصادی اکونومیست و همچنین شبکه خبری راشاتودی نیز در گزارش‌هایی با عنوان «فاجعه غذایی دنیا در راه است» و «جنگ گندم در راه است» به طور ویژه به این مساله پرداختند.
نشریه اقتصادی اکونومیست عکس روی جلد شماره جدید خود را به این موضوع اختصاص داده است. در این عکس سه خوشه گندم نمایش داده شده که به‌جای دانه‌های گندم عکس جمجمه انسان کشیده شده است، بالای عکس هم نوشته شده است: فاجعه غذا در حال آمدن است.
اکونومیست در مطلبی تحت همین عنوان البته با رویکردی جهت‌دار و با هدف مقصر نشان دادن روسیه نوشت: ولادیمیر پوتین با حمله به اوکراین زندگی مردمانی دورتر از صحنه جنگ را نابود خواهد کرد و به‌معنایی ممکن است حتی خودش متأسف شود. جنگ اوکراین به سیستم غذایی جهان آسیب زده است؛ سیستمی که پیش‌تر بر اثر شیوع کرونا، تغییرات آب‌وهوایی و شوک قیمت‌های انرژی ضعیف شده است. صادرات غلات و دانه‌های روغنی اوکراین عمدتاً متوقف شده است و صادرات روسیه نیز مورد تهدید قرار گرفته است. این دو کشور مجموعاً ۱۲ درصد تجارت جهانی کالری را در اختیار دارند. از ابتدای سال ۲۰۲۲ قیمت گندم رشد ۵۳ درصدی داشته است و تنها در یک روز در ماه می ۶ درصد به این رقم افزوده شده است.
همچنین، راشاتودی به نقل از کارشناسان نوشت: کشورهای غربی ممکن است روسیه را برای تبادل گندم به ازای لغو تحریم‌های این کشور تحت فشار قرار دهند.
این رسانه افزود: قیمت‌های گندم به سطح بی سابقه‌ای در دو ماه گذشته رسیده است زیرا تولیدکنندگان اصلی این محصول همچون روسیه، قزاقستان و هند برای حفظ بازارهای داخلی خود صادرات گندم را لغو کرده‌اند. این امر نگرانی‌هایی را درباره ناامنی غذایی و گرسنگی در سراسر جهان برانگیخته است.
راشاتودی نوشت: کشورهای غربی روسیه را به آغاز «جنگ گندم» متهم می‌کنند اما کارشناسان می‌گویند روسیه تنها مسئول وخامت این بحران نیست و اگر هم هست این اقدام داوطلبانه نبوده است.
روزنامه ایزوستا به نقل از کارشناسان نوشت: روسیه و اوکراین تنها صادرکنندگان کلیدی گندم در جهان هستند اما دیگر تولید کنندگان نیز می‌توانند بازارهای جهانی را از بحران نجات دهند. برای مثال آمریکا و کانادا به ترتیب ۲۶ و ۲۵ میلیون تن گندم یا حدود ۲۵ درصد صادرات جهانی گندم را تشکیل می‌دهند. فرانسه با (۱۹ میلیون تن) و آلمان با (۹.۲ میلیون تن) در تولید گندم جهان نقش دارند. اما به گفته تحلیلگران این کشورها بعید است گندم خود را با کشورهای نیازمند سهیم شوند و امنیت غذایی در کشور خود را در اولویت قرار می‌دهند.
اهمیت تاریخی گندم
سیری در تاریخ نشان می‌دهد که محصول گندم نه تنها در حال حاضر بلکه در طول تاریخ از اهمیت بسزایی برخوردار بوده، به طوری که در داستان حضرت یوسف علیه السلام که در قرآن مجید روایت شده، نیز به آن اشاره و در واقع تدبیر یوسف پیامبر در زمان قحطی مصر منجر به حفظ امنیت غذایی و حفظ آن کشور شده است.
در داستان حضرت یوسف علیه السلام آمده است: بعد از اینکه سال‌ها از زندانی شدن یوسف به جرمی که انجام نداده بود، می‌گذشت، شبی فرعون مصر در خواب دید که هفت گاو لاغر، هفت گاو چاق را می‌خورند. فرعون تمام کسانی را که به گونه‌ای تعبیر خواب می‌دانستند جمع کرد اما هیچکدام نتوانستند خواب فرعون را تعبیر کنند. تا اینکه همان جوان ساعتی راجع به تعبیر خواب یوسف در زندان برای آنها گفت. فرعون عده‌ای را نزد یوسف در زندان فرستاد و از او در مورد خوابش پرسید. یوسف گفت: «هفت سال پی در پی می‌کارید و آنچه را که درو می‌کنید، جز اندکی که می‌خورید، همه را در خوشه‌اش بگذارید.»
«هفت سال سخت خواهید داشت، هفت سال خشکسالی، بعد از آن سالی که در آن مردم به باران می‌رسند و در آن آب میوه می‌گیرند.»
فرستادگان با تعبیر خواب نزد فرعون بازگشتند، فرعون هنگامی که تعبیر خواب را شنید گفت: «او را نزد من بیاورید. پس هنگامی که فرستاده شاه نزد یوسف آمد، یوسف گفت؛ نزد آقای خود برگرد و از او بپرس که حال زنانی که دست‌های خود را بریده‌اند چگونه است زیرا پروردگار من به نیرنگ آنان آگاه است.»
فرعون رو به زنان گفت: «وقتی از یوسف کام می‌خواستید چه منظور داشتید؟». «زنان گفتند؛ منزه است خدا، ما گناهی بر او نمی‌دانیم، همسر عزیز مصر گفت؛ اکنون حقیقت آشکار شد، من بودم که از او کام می‌خواستم. و بی شک یوسف از راستگویان می‌باشد.»
یوسف چگونه مصر را نجات داد؟
آنگاه فرعون مصر دستور آزادی یوسف را داد و وی را معتمد خویش ساخت و بر خزینه های ثروت و انبارهای گندم مصر مأمور ساخت. وقتی یوسف به خزانه داری مصر رسید دستور داد گندم‌ها را درون خوشه‌های خود حفظ کنند و با اندیشه و حکمتی که داشت، توانست با تأمین امنیت غذایی مصر، این کشور را از خشکسالی و قحطی نجات دهد.
بر اساس برخی منابع از آن روزگار تا کنون حدود چهار هزار سال گذشته است. طی این دوره و بخصوص در چند قرن اخیر، جهان شاهد تحولات، اکتشافات و پیشرفت‌های بسیاری بوده است. رؤیای پرواز عملی شده و حتی انسان به ماه نیز قدم گذاشته و در پی ایجاد شرایط زندگی در سایر کرات است. اما همه این دستاوردهای جسورانه، چیزی از اهمیت گندم نکاسته است. هنوز هم امنیت و ثبات جوامع مانند دوران یوسف پیامبر و بسیار پیش از او، وابسته به این غله بنیادی است.
گندم اساس امنیت غذایی است و یک چهارم کالری دریافتی انسان‌ها را تشکیل می‌دهد، همچنین گرسنگی و ناامنی غذایی زمینه ساز ناآرامی‌های داخلی و مهاجرت است.
از سوی دیگر جمعیت جهان دائماً در حال افزایش است و گفته می‌شود تا سال ۲۰۵۰ این رقم به ۱۰ میلیارد نفر خواهد رسید که این افراد نیاز به غذا دارند. در حال حاضر جنگ روسیه و اوکراین به امنیت غذایی جهان که شیوع بیماری کرونا در سال‌های اخیر، ریشه‌های آن را سست کرده بود، آسیب جدی زده و نگرانی‌ها در این زمینه در حال افزایش است.
مجموع این مسائل، اهمیت تولید گندم و خودکفایی در این زمینه را برجسته‌تر می‌کند، با این حال در سالیان گذشته که کشور موفق شده بود به دستاوردهای خوبی در این زمینه برسد، برخی از تصمیم گیران و سیاست‌گذاران وقت، آن را دستاورد مهمی نمی‌دانستند و بارها عنوان کردند که واردات این کالا بسیار به صرفه تر از تولید آن خواهد بود و در چنین شرایطی باید از آنان سوال کرد آیا همچنان بر نظر خود باقی هستند و بر واردات این کالای استراتژیک پافشاری می‌کنند و یا اینکه چنین روزهایی را برای جهان و ایران پیش بینی نمی‌کردند؟ آیا آنان اکنون پاسخگوی ساده اندیشی خود هستند؟
